Kayseri'de 4 yaşındaki Saliha Çakır'ın yediği nara sıkılan tarım ilacından zehirlenerek öldüğü netleşti. Peki bu durumda meyveleri tüketirken nelere dikkat etmeliyiz? Tarım ilacı zehirlenmesinde ne gibi belirtiler ortaya çıkabilir? Gıda Mühendisi Setenay Abrekoğlu: "Meyvelerin dayanıklılığının arttırılması ve ekilen üründen verim almak amacıyla kullanılan tarım ilaçları, standartlarda belirlenen şekilde ve miktarda kullanılmadığında toplum sağlığını kötü etkileyen sonuçlar doğurabilmektedir." diye belirterek, meyve tüketiminde dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.
"EN ÖNEMLİ AŞAMA İYİ YIKAMADIR"
Gıda Mühendisi Setenay Abrekoğlu: "Meyve tüketiminde dikkat etmemiz gereken ilk konu meyvenin mutfağımıza nereden geldiği ve hangi koşullarda yetiştirildiğidir. İyi tarım uygulamalarıyla yetiştirilmeyen, bilinçsiz ilaçlama yapılan meyvelerde pestisit adı verilen ilaç kalıntıları belirlenen limit değerin üzerinde bulunabilir. Meyvelerin dayanıklılığının arttırılması ve ekilen üründen verim almak amacıyla kullanılan tarım ilaçları, standartlarda belirlenen şekilde ve miktarda kullanılmadığında toplum sağlığını kötü etkileyen sonuçlar doğurabilmektedir. Bu sebeple meyve seçerken güvenilir, bilinçli tarım uygulamalarının uygulandığı ve kontrollerinin standartlara göre yapıldığı firmalardan alışveriş yapmak önemlidir.
Meyveler mutfağımıza geldikten sonra ise en önemli aşama iyi yıkamadır. Özellikle üzüm gibi yüzey alanı geniş ve iç içe geçmiş meyvelerde ilaç kalıntılarının aralıklara girme riski daha yüksek olduğundan kalıntı miktarını minimuma indirmemiz gerekir. İlaç kalıntıları genellikle yüzeyde birikim yaptığı için iyi bir yıkamadan sonra kabuklu meyvelerde kabuğu soymak faydalı olacaktır.
Meyveyi soyarken de kullandığımız bıçak, kesme tahtası gibi ekipmanların temizliğine dikkat etmemiz gerekir. Örneğin yıkanmış temiz bir meyveyi, yıkanmayan kirli bir meyvenin temas ettiği tablada kesersek hem mikroorganizma hem de ilaç kalıntısı bulaşma riskini arttırmış oluruz." diye belirtti.
DİKKAT! SİRKEYLE YIKAMAK ETKİLİ BİR YÖNTEM DEĞİL
Böğürtlen, çilek gibi bazı meyveler suda hemen dağılabildiğini söyleyen Gıda Mühendisi Setenay Abrekoğlu : "Meyveyi sirkeli suda bekletmek faydalı olabilir. Ancak sirkenin pestisit kalıntılarında etkili olabilmesi için kullanım miktarının evlerde kullandığımız ortalama miktardan fazla olması gerekir, bu da meyvenin tadını ve belki de yapısını bozacağı için çok etkili bir yöntem değildir. Ayrıca böğürtlen, çilek gibi bazı meyveler suda hemen dağılabildiği için bu yöntem her üründe uygulanamaz." dedi.
"TOKSİK ETKİYE SEBEP OLUR"
Gıda Mühendisi Setenay Abrekoğlu: "Tarım ilaçlarıyla temas eden meyvelerde içine işleme şartlara göre değişkenlik gösterebilir. Tarım ilaçlamalarında kullanılan ilacın cinsi ve miktarı ya da başka bir ilaçla karıştırılıp karıştırılmadığı vb. faktörler burada belirleyici olabilir. Dozunda uygulandığında iyileştiren ilaçlar yüksek dozda alındığında toksik etkiye sebep olur. Burada da benzer bir mekanizma mevcut. Nar meyvesine özel değil tüm ilaçlı tarım uygulamalarında bu geçerlidir."
KABUKLU MEYVELERİ SABUNLA YIKAMAK DOĞRU MU?
Setenay Abrekoğlu: "Sabun da kimyasal bir maddedir ve meyvenin içine işleyip işlemediğini, temizliğin etkinliğini tespit edemeyiz. Bu sebeple gıda ürünleriyle sabun gibi kimyasal ürünlerin temas edilerek yıkama yapılmasını uygun bulmuyorum."
MEYVELERİ TARIM İLAÇLARINDAN ARINDIRMANIN YOLU…
Gıda Mühendisi: "Meyveleri tarım ilaçlarından arındırmanın yolu yukarıda da bahsettiğimiz gibi iyi yıkama, kabuk soyma ve en önemlisi iyi tarım uygulamaları ile sağlanabilir. Bilinçsiz tarım ilacı kullanımının önüne geçmek ve toplumu bilinçlendirmek bu konu ile ilgili en etkili çözüm olabilir."
Kabuğu soyulmadan tüketilen ve herhangi bir ısıl işlem görmeyen meyve sebzelerde pestisit kalıntılarını azaltmak daha zor olacağı için etkisi daha çok görülebilir ya da vücutta birikim yapabilir.
Tarım uygulamalarında yüksek doz ya da yanlış ilaç kullanımı varsa kişilerde etkisi daha yoğun hissedilebilir. İlaç kalıntılarının etkisi her zaman kısa sürede fark edilemeyebilir. Yıllar sonra farklı hastalıklar şeklinde de ortaya çıkabilir. Ancak insanda hastalığa sebep olabilecek birçok parametre olduğu için bunu tespit etmek mümkün değildir. Ayrıca tarım ilaçları püskürtme yöntemiyle tarımda uygulandığında ortamda bulunan su ve havaya da karışarak kalıntı bırakabilir ve bu yollarla da insana bulaşabilir."
MEYVE ALIRKEN DİKKAT!
Gıda Mühendisi Setenay Abrekoğlu: "Kontrollü üretimin yapıldığı yerlerden ürünleri almaya özen gösterebilirler. Organik marketler var, ancak organik üretim hem tüm ülkedeki meyve tüketimini karşılamaya yetecek seviyede değil hem de maddi olarak herkes için sürdürülebilir değil. Bu sebeple güvenilir yerlerden alışveriş ve etkin temizlik çok önemli. "
TARIM İLACI ZEHİRLENMESİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
"Tarım ilaçlarının böcekler, yabanıl otlar, kemirgenler için kullanılan farklı çeşitleri mevcuttur. Maruz kalınan miktar, ilaç çeşidi ve maruz kalma şekli (gıda yoluyla, ilaç uygulaması sırasında kaza sonucu solunum yoluyla veya deri ile temas sonucu vb.) zehirlenen kişide oluşan belirtileri ve etkilenme oranını etkilemektedir. Kronik baş ağrısı, baş dönmesi, terleme, halsizlik/dermansızlık, ateş, kusma solunum zorluğu gibi belirtiler görülebilir ve maalesef ölümle sonuçlanabilir.
Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği'nde her ürün grubu için bulunabilecek maksimum kalıntı miktarları (MRL) yer almaktadır. MRL değeri yasal olarak insan sağlığı için güvenli ve ticari açıdan yasal limit olarak kabul edilmektedir. İyi Tarım Uygulamaları kapsamında uygulanan dozlarda ve sürelerde insanlarda öldürücü veya sağlığı için riskli olmadığı belirtilse de yanlış uygulamalar sonucu ölümle sonuçlanmalar olabilir.
Bu kişinin bağışıklık sistemine, zaman içerisinde maruz kaldığı kalıntı miktarına göre değişkenlik gösterebilir. "
