Uzm. Dr. Aytaç Karadağ uyardı: Yeni virüs salgını tehlikesi! 4 hafta boyunca canlı kalıyor

Norovirüs, özellikle ishal, bulantı ve kusma gibi belirtilerle birlikte ortaya çıkıyor ve kolaylıkla bulaşabiliyor. Üstelik hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilen bu virüs; yılın her döneminde bir salgın ortaya çıkarabilir. Bu nedenle nasıl korunulacağını bilmek ve yakalandıktan sonra atılacak adımlar konusunda bilinçli olmak, herkes için oldukça önemli. İşte norovirüs ile ilgili tüm merak edilenler…

Norovirüs diğer virüs türlerinden nasıl bir farklılık gösteriyor?

Bazı virüsler çocuklarda daha yaygınken bazıları ise erişkinlerde daha ağır seyreder. Norovirüs ise yaş farketmeksizin hem küçüklerde hem büyüklerde hastalık yapabilir. Birçok sistemi tuttuğu için farklı hastalıklarla karışabilir. Grip gibi virüsler kış aylarında gözlenirken; norovirüs her mevsimde aramızda olabilir.

Enfekte olan kişiler nasıl bir belirtiyle karşı karşıya kalıyorlar?

En belirgin şikayeti ishaldir. Bu nedenle halk arasında "mide gribi" olarak bilinir. İshalle doktora giden erişkinlerin %20'si norovirüstür. Hatta virüs kaynaklı ishal salgınlarının %60-95'i norovirüsten kaynaklanır.

• İshal
• Bulantı
• Kusma
• Karın ağrısı
• Yorgunluk
• Baş ağrısı
• Kemik ağrısı
• Hafif ateş

Virüsün canlı kalma süresi ne kadar ve bulaşma süreci nasıl işliyor?

Virüs ısıya dirençli olduğu için gıdayla bulaşabilmektedir. Aynı zamanda klora da dirençli olduğu için suyla bulaşabilmektedir. En sık bulaş yolu ise ağız ve dışkı yoluyla olur. Hasta olan bireyle temasla, içilen suyla ve yenilen gıdalarla da bulaş olabilmektedir. Hastane, yurt, kreş, bakımevi, cezaevi, askeri kamp ve gemi gibi kalabalık ortamların çevre yüzeylerinde 3–4 hafta canlı kalarak salgınlar için önemli bir bulaş kaynağı olmakta, ayrıca kaynak ve şebeke sularıyla salgına yol açabilmektedir. Hastalık sonrası nörovirüs 28 gün süresince dışkıda bulunabilir.

Belirtiler, Covid-19 ile benzerlik gösteriyor mu? Bu benzerlikler nasıl ayırt edilebilir?

Birçok belirti Covid-9 ile benzerlik gösterir. Ama tat koku kaybının, öksürüğün olması ve ateşin çok daha yüksek olması Covid lehine bulgu iken; ishal, bulantı, karın ağrısının baskın olması ve ateşin daha hafif seyretmesi norovirüs lehine bulgudur.

Norovirüs bulaşından kendimizi nasıl koruyabiliriz?

• Midye, istiridye, taze sebze ve meyve gibi gıdalarla bulaşma riski daha fazla olduğu için bu tür gıdalara dikkat etmeliyiz.
• Sebze ve meyveleri sirkeli suda veya karbonatlı suda bekletmeliyiz.
• Paketli gıdaları tercih etmeli, ambalajı hasarlı gıdalardan uzak durmalıyız.
• Kapalı suları tüketmeliyiz.
• Norovirüsün çevre koşullarına oldukça dayanıklı olması nedeniyle, gıdaları iyice ısıtmalıyız. Gıdaların üretiminde kullanılacak olan su kaynaklarına kanalizasyon temasını engellemeliyiz.
• Gıda sektöründe çalışan personel, tuvalet sonrası ve işe başlamadan önce mutlaka su ve sabunla ellerini yıkamalı, hasta personel tamamen iyileşmeden işe dönmemeli ve virüs hakkında eğitilmelidir.
• İşlenmiş gıdaların satıldığı lokanta benzeri yerlerin mutfak kısımlarında katı hijyen şartları uygulanmalıdır ve özellikle bu alanda çalışan personel eldiven, bone ve maske kullanmalıdır.
• Sebze ve meyve gibi çiğ tüketilen gıdalar çok iyi temizlendikten sonra tüketilmelidir. El hijyenine uyulmalı, hasta kişiler izole edilerek sağlıklı bireylerden ayrılmalı ve ilgili ortamlarda geniş bir yüzey dezenfeksiyonu yapılmalıdır.
• Virüs bulaşmış ortamlar çamaşır suyu gibi dezenfektanlarla (%10'luk sodyum hipoklorit solusyonu) temizlenmelidir. Bu işlemleri uygularken mutlaka eldiven ve yüz maskeleri kullanılmalıdır.
• Bulaşmanın olduğu yatak örtüleri yüksek ısıda (en az 70°C) ve çamaşır suyu içeren deterjanlarla yıkanmalı, masa, sandalye, musluk, kapı kolu, tuvalet ve banyo tutacakları gibi yine bulaşma ihtimali olan yerlerin temizliğine önem verilmelidir.
• Salgının görüldüğü hastane, yurt, bakımevi, kamp, gemi gibi kapalı ortamlarda dezenfeksiyon ve karantina uygulaması yapılmalı, gerekirse eliminasyon sağlanana kadar giriş yasaklanmalıdır.
• Özellikle hasta kişiler, şikâyetleri geçtikten 48–72 saat sonrasına kadar okul, iş yeri gibi toplu yaşanılan yerlere gitmemeli, evlerinde dinlenmelidir.
• Salgının çıktığı hastane ve okul gibi alanlarda tuvalet temizliği sağlanmalı, hastaların kusma ve gaita gibi çıkartılarının bulaştığı yüzeyler temizlenmelidir.
• Salgın süresince şebeke suyu yeterince kaynatılarak kullanılmalı ya da damacana suyu kullanılmalıdır.

Norovirüs salgını en çok kimlerde görülüyor?

Her yaşta görülebilmesine karşın; bağışıklığı daha zayıf olan bebek, ileri yaşlı, kronik hastalığı olanlarda, 0 kan grubu olanlarda, gebelerde, bağırsak hastalığı olanlarda daha sık görülüyor.

Bu virüse yakalandıktan sonra neler yapılmalı?

Genelde kendiliğinden düzelen bu virüse karşı antiviral ilaç kullanmamak gerekir. Şikayetlere yönelik doktor kontrolünde bulantı, karın ağrısı veya ateş giderici ilaçlar kullanılabilir. Aynı zamanda yatak istirahati, bol su içilmesi, sulu gıdalarla beslenilmesi, bulantıya neden olabileceği için yağlı, ağır besinlerden uzak durulması yeterlidir.

Belli dönemlerde daha fazla norovirüs vakasıyla karşılaşılıyor mu? En çok hangi dönemlerde artış görülüyor?

Norovirüs her dönemde görülebilmesine karşın kış aylarında daha sık rastlanır. Bu durumda da bazı zamanlarda çocuklarda karın ağrısı, bulantı, kusma yapabilen grip ile karışabilir.

Bağışıklık sistemimiz bu virüse karşı nasıl bir tepki gösteriyor?

Bağışıklık sistemimiz virüsü kendine yabancı tanıyarak alarm hale gelip bol miktarda antikor dediğimiz askerler oluşturuyor. Bu antikorlar virüsle savaşıp; herhangi bir ilaç kullanmadan virüsü kendiliğinden yenebiliyoruz. Fakat artan askerler bazen kendi dokularımıza da zarar vererek otoimmun hastalıkları tetikleyebiliyor.

Bağışıklık sistemini bu virüse karşı nasıl güçlendirebiliriz?

Mevsiminde sebze ve meyveleri tüketerek bol miktarda doğal C vitamini almalı, düzenli ve erken uyuyarak bağışıklığı artıran melatonin hormonunu artırmalı, stresle baş etmemiz için ürettiğimiz bağışıklığımızı azaltan kortizol hormonunu artırmamak için stresi iyi yönetmeli, hijyene dikkat etmeliyiz.