İç Hastalıkları Uzmanı ve Fitoterapist Prof. Dr. Murat Hakan Terekeci, iyot eksikliğinin Türkiye'de sık görülen bir durum olduğunu, vücutta birçok mekanizmada rol oynamakla beraber en önemli olarak boyunda yer alan tiroid bezlerinin iyota bağlı çalıştığını söyledi. İyotun etkisiyle insan vücudunda beyin ve sinir sisteminin normal büyüme ve gelişmesi, vücut ısısı ve enerjisinin devamı için gerekli olan tiroid hormon fonksiyonları normal olmaktadır. Terekeci, aynı zamanda iyot eksikliğinin önlenebilir zeka geriliğinin en önde gelen nedenlerinden biri olduğunu ve eksikliğin bebeği, anne karnından başlayarak tüm yaşam süresince olumsuz etkileyebileceğini belirtti. Terekeci, "İyottan zengin gıdaların yetersiz alımı bu hormonların yetersiz üretimine yol açarak kas, kalp, karaciğer, böbrek ve gelişmekte olan beyni olumsuz etkiliyor" dedi.
İYOT EKSİKLİĞİNİN SEBEP OLDUĞU HASTALIKLAR
Özellikle hamilelerde ve bebeklerde iyot eksikliğinin kalıcı sorunlara yol açabileceğini söyleyen İç Hastalıkları Uzmanı ve Fitoterapist Prof. Dr. Hakan Terekeci Prof. Dr. Hakan Terekeci,"İyot eksikliğinde ilk olarak Guatr hastalığı görülmektedir. Guatr hastalığının tiroid bezlerinde büyüme sonucu oluşmaktadır. İyot eksikliği hamilelerde düşüklere ve ölü doğumlara dahi neden olabilmektedir. İyot eksikliği olan kişilerde dikkat ve odaklanmada bozulma, hiperaktivite gibi belirtiler görülmektedir. İyot eksikliğinin sürekli olması durumunda tiroid kanseri görülme oranı da artabilmektedir. Tükürük üretiminde azalma, ağız kuruluğu, tükürük bezlerinde şişme, yaygın kas ağrıları, hafızada zayıflık varsa akla mutlaka iyot eksikliği gelmelidir.
iyotun tiroid sağlığını desteklediğini, kanserin önlenmesine yardımcı olduğunu, çocuklarda büyüme ve gelişmeyi desteklediğini, beyin fonksiyonlarını ve cilt sağlığını koruduğunu ifade eden Terekeci, iyot eksikliğinden kaynaklanan diğer yaygın bozuklukların, saç dökülmesi, kilo vermede zorluk, düşük doğurganlık hızı, adet düzensizliği, kas güçsüzlüğü, kabızlık, fibrokistik meme hastalığı, ateroskleroz ve meme kanseri olduğunu söyledi. Prof. Dr. Hakan Terekeci diyetle iyot içeriği yüksek gıdaların alınması veya basit iyot takviyeleriyle bunların birçoğunun engellenebileceğini söyledi.
İYOT EKSİKLİĞİ VE TİROİD BULGULARI
"İyot eksikliği, tiroid bezinde guatr, tiroid hormonlarının yeteri kadar üretilememesi (hipotiroidi) ve tiroid bezinin çok çalışması (hipertiroidi) gibi sorunlara neden olmaktadır" diyen Terekeci, Hipotiroidinin yaygın belirtileri arasında halsizlik, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü, kabızlık, çabuk üşüme ve soğuğa tahammülsüzlük, saçlarda dökülme/seyrekleşme, tırnakların güçsüzleşmesi ve terlemede azalma, vücutta (özellikle yüzde) şişkinlik, su tutulması, kilo artışı görülür. Tiroid bezinin çok çalışması durumunda oluşan hipertiroidi hastalığı ülkemizde yaygın olarak görülmektedir. Kadınlarda erkeklere göre çok daha fazla görülen bu durumda tiroid bezlerinde nodül oluşumu da görülebilmektedir" diye konuştu.
Prof. Dr. Hakan Terekeci iyot eksikliğine bağlı oluşan hipertiroidinin belirtileri hakkında şunları söyledi:
"Genellikle sıcağa karşı tahammülsüzlük, sinirlilik hali, çarpıntı, uykusuzluk, göz küresinin belirginleşmesi olarak da bilinen egzoftalmi, tiroid bezlerinde büyüme'' gibi şikayetleri hipertiroidi hastalarından sıkça görüyoruz. Hipertiroidi ayrıca saçlarda incelme ve dökülme, ciltte incelme veya nemlilik artışı, ellerde titreme, ishal, kilo kaybı ve adet düzensizliği gibi çeşitli sorunlara da neden olabiliyor."
Buna benzer durumların görülmesi halinde mutlaka iyot eksikliğinden ve hipertiroidi hastalığından şüphelenilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Hakan Terekeci, kandaki tiroid hormon düzeyleri ile veya basit bir muayene ile tiroid bezinin doğru çalışıp çalışmadığına bakılabildiğini söyledi.
İYOT EKSİKLİĞİNİ ÖNLEMEK İÇİN NE YAPILMALIDIR?
İç Hastalıkları Uzmanı ve Fitoterapist Prof. Dr. Hakan Terekeci, "İyot eksikliğinin önlenmesi için beslenmeye dikkat edilmesi gereklidir. Brokoli, turp, şalgam, kara lahana, ıspanak, soya fasulyesi, karnabahar gibi besinleri iyot eksikliği olan bireyler kullanmamalıdır. Bu gıdalar tiroid bezinde iyotun tutulmasını zorlaştırmakta ve Guatr hastalığına neden olmaktadır. İyot eksikliği nedeniyle yaşanan sağlık sorunlarının önüne geçebilmek için normal tuzlar iyotlu tuza çevrilmiştir. Yemeklerde ve masada kullanılan tuzu iyotlu tuzla değiştirmek günlük olarak almanız gereken iyodu fazlasıyla sağlayacaktır. Ancak fazla tuz tüketimi diğer sağlık sorunlarına da neden olabileceğinden iyot içeren yiyecekleri beslenmenize ekleyebilirsiniz" dedi.
İYOT EKSİKLİĞİNDE TÜKETİLMESİ GEREKEN GIDALAR
Terekeci tüketilmesi gereken gıdaları ise şöyle açıkladı:
Balıklar (özellikle tuzlu su balıkları) iyot bakımından oldukça zengindir ve iyot kaynağı olarak tüketilebilir. Yüksek oranda iyotlu balıklar arasında ilk sıralarda ton balığı, mezgit, soğuk su ve derin deniz balıkları gelmektedir. Karides ve diğer kabuklu deniz canlıları da iyot eksikliğini önlemek için kullanılabilir. Taze sebze ve meyve tüketimine özen gösterilmesi hipertiroidi ve iyot eksikliğini önlemektedir. Ispanak, kuru erik, soya fasulyesi, pazı, kabak, kuru fasulye ve sarımsak gibi sebzelerin iyot oranı yüksektir. Meyveler genellikle iyi bir iyot kaynağı olmamakla beraber 10-12 adet çilek günlük iyot ihtiyacının yaklaşık yüzde 15'ini sağlar. Süt ve süt ürünleri ile yumurta iyot bakımından zengindir. Bir kase yoğurt günlük iyot ihtiyacının yaklaşık yüzde 60'ını, 1 bardak süt yüzde 40'ını, 1 yumurta yüzde 20'sini karşılamaktadır. Deniz yosunu, en iyi doğal iyot kaynaklarından biridir. Bununla birlikte miktarı deniz yosununun türüne, büyüdüğü bölgeye ve hazırlanışına göre önemli ölçüde değişebilir."
Terekeci, "Beş yaşından küçük çocuklarda ve bebeklerde günde 90 mcg iyot yeterliyken, 6-12 yaş arasında 120 mcg, 12 yaş üzerinde ise 150 mcg iyot tüketilmesi önerilmektedir. Hamilelik döneminde ise normale göre iki kat iyot ihtiyacı mevcut olduğu için çoğu durumda iyot içeren mineral ilaç takviyeleri de kullanılabilmektedir. Eksiklik durumunda erişkinlerde günlük alınması gereken miktar 300 mcg'dir. İyot eksikliği belirtilerinin görülmesi durumunda mutlaka hekime danışılmalıdır" dedi.
