Demodeks her yaş grubunda görülebilen, deri florasının üyesi olan bir parazittir. Parazit; uzun,ince net bir kafa-gövdeye, karın ve dört çift bacağa sahiptir. Özellikle geceleri karanlıkta hareket ederler. Demodeks parazitinin farklı türleri olmakla birlikte insanda en çok Demodeks folliculorum ve Demodeks brevis türü görülür. Yaşam süreleri 15 gün kadardır. Parazit sebum ve epitel içeriği ile beslenir.
Çocukluk döneminde cildin sebum adı verilen yağ bezlerinin ürettiği yağ salgısı az olduğundan parazit sayısı da azdır. Yaşla birlikte ciltte sebum üretimi artar, parazitin üremesi de kolaylaşır. Yağ bezlerinin yoğun olduğu yerlerde yoğun olarak bulunur. Alın, yanaklar, çene, burun, göz kapağı, kirpik, kaş, saçlı deri, dış kulak yolu, koltuk altı ve genital bölge parazitin yoğum olduğu bölgelerdir. Parazitin insandan insana yakın temasla bulaştığı gösterilmiştir..
Cilt üzerinde nasıl ortaya çıkar?
Demodeks akarları, yaşam evresini kıl folikülleri ve sebase bezlerde geçirir. Kıl folikülleri içinde erkek ve dişi akarlar çiftleşir ve gebe dişi yumurtalarını sebase bezlere depolar. Sebase kanallardaki tüm yumurtalar olgunlaşma evrelerini geçirdikten sonra erişkin hale gelir, kıl folikülü açılır, kıl folikülünden cilde ilerler ve sonra yeniden bir kıl folikülüne girer. İnsanda bu şekilde bir yayılma görülür. Genel olarak, akarlar geceleri yumurtalarını bırakmak için dışarı çıkarlar. Aydınlıkta folliküllerin içerisine yerleşmektedirler.
Hangi durumlarda tehlike barındırır?
Demodeks paraziti deri florasının bir üyesi olduğundan kişinin genetik zemini ve bağışıklık sisteminin durumu o kişide sayısının artmasına ve hastalığa sebep olmasına zemin hazırlar. Kişinin bağışıklık sistemini bozan hastalıklar,bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanımı, lenfoma, lösemi gibi kanserler ve HIV gibi immün sistemi etkileyen ağır enfeksiyon durumlarında demodeks paraziti kaynaklı hastalıklar daha sık görülür. Fakat sayıca artmalarına rağmen hastalıkların nasıl geliştiğinin kesin nedeni belli değildir.
Cilt yüzeyinde artması durumunda hangi rahatsızlıklara neden olur?
Demodeks paraziti ile rosacea,pityriasis folliculorum, perioral dermatit, seboreik dermatit, püstüler erüpsiyon, blefarit, seboreik alopesi gibi dermatolojik hastalıklar arasında ilişki saptanmıştır. Bu hastalıklar arasında ilişkinin en çok gösterildiği rosaceadır. Fakat burada üzerinde durulması gereken nokta rosaceanın demodeks dışı etyolojik nedenleri olduğu, her demodeks enfeksiyonunun da rosaceaya neden olmadığıdır. Yüzde gelişen Demodeks paraziti kolaylıkla göz çevresine, kirpik dibine yayılabilir ve kirpik diplerinde blefarit ve şalazyon gibi kirpik dibi iltihaplarına, göz kuruluğuna neden olabilir.
Bu rahatsızlıkların belirtileri nelerdir?
Demodeks paraziti yüzde batma, kaşıntı, deride pürtüklenme hissi gibi bulgulara ve belli alanlarda kızarıklıklara neden olur. Kıl folikülüne yerleşen akarlar sebum akışını engeller ve deride kuruluk meydana gelir. Folikül içinde çok sayıda parazit olduğu zaman gözeneklerde genişleme görülür.
Göz kapaklarında, kenarında kızarıklık, kaşıntı, batma, yabancı cisim hissi, göz kapağı şişmesi, göz kuruluğu, kirpik diplerinde iltihaplanma görülür.
Demodeks hangi yaş grubunda görülür?
Demodeks akarları, insan yüzünde çocukluktan itibaren saptanılır ve yaşla birlikte sayıları artar. Parazitin ilk doğum sonrası anne veya babadan alınmış olduğu düşünülmektedir. Özellikle 18 yaşından sonra parazitin sayısı artar. 3-15 yaş arasında %13 , 31-50 yaşındakilerde yüzde 69, 70 yaş üzerinde yüzde 95 civarında parazit bulunur. Erkeklerde sebum salgısı daha fazla olduğundan kadınlardan daha fazla görülür.
Cilt kuruluğu ve demodeks arasındaki ilişki nedir?
Demodeksler deri bariyerini bozar; bu durumda deriyi kuru ve hassas hale getirirler. Deriye temas edildiğinde kuruluk ve dokunma ile çok ince, pütürlü bir his alınır. Aslında deri kuru değildir, yağ bezleri bulunmaktadır bu duruma neden olan nem eksikliğidir. Demodeks tedavisinde, başlangıçta parazit ölürken salgıladığı bazı alerjik maddeler deriyi çok kabuk kızartabilir ve deri kuruluğun etkisiyle cilt çok hassas hale gelebilir. Demodeks tedavisi yapılırken paraziti öldüren ilaçlar yanında deri bariyerini onarıcı ürünlerde kullanılmalı, bozuk bariyer iyileştirilmeye çalışılmaldır.
