Genetik Danışman Dawn Allain, genetik bilimi karmaşık olduğu için her bir özelliğinizin nereden geldiğini tam olarak anlamak neredeyse imkansız diye açıklıyor. Çoğu özellik birçok farklı genden etkilenir ve her ebeveynden bazılarını miras alırsınız.
ÖZELLİKLER NASIL ALINIR?
Bu soruları sormak eğlenceli ve çok ayrıntılı cevaplar olmasa da, genetiğin annenizden ve babanızdan miras aldığınız özellikler hakkında size söyleyebileceği birkaç temel şey bulunuyor. Ama önce, mirasın nasıl çalıştığını bilmeniz gerekir.
Allain, "Ailenizden bazı özellikleri miras almanın üç ana yolu var" diye açıklıyor. Birincisi, baskın bir gen aracılığıyladır. Eğer baskın bir geni miras alırsanız, o özelliği geliştirirsiniz. Örneğin göz rengi; ebeveynlerinizden herhangi birinin kahverengi gözleri varsa, bu baskın bir özellik olduğu için muhtemelen kahverengi gözlere sahip olacaksınız.
İkincisi, çekinik bir gen yoluyladır. Bu özelliğe sahip olmanız için her iki ebeveynin de çekinik gene sahip olması gerekir. Örneğin, mavi gözleriniz varsa, her iki ebeveyninizin de göz rengi mavi olmasa bile mavi göz geni taşıması gerekir. Son olarak, yalnızca X kromozomunda bulunan ve anneden geçen X'e bağlı özellikler vardır. Bu nedenle bazı özellikler sadece anneden geçebilir. Anne babadan alınan genetik özellikler ise büyük önem taşıyor. İşte ayrıntıları…
KİLO VERME YETENEĞİ
Vucutta iki türlü yağ bulunur. Metabolizmayı hızlandıran ve sağlıklı bir kiloyu korumaya yardımcı olan "iyi" kahverengi yağ ve çok fazla olması durumunda obeziteye ve hastalıkların kaynağı haline gelebilen "kötü" beyaz yağ.
Nature Communications'da yayınlanan bir araştırmaya göre; herkes bu iki tür yağa sahiptir. Fakat ne kadar kahverengi yağa sahip olduğunuz, annenizden alınan bir mirastır. Ayrıca anneden alınan bir diğer miras ise zekadır.
KOLAY KİLO ALMA ÖZELLİĞİ
Nature Communications'da yapılan bir araştırma, anneniz kahverengi yağ konusunda sizlere yardımcı olsa da, beyaz yağ birikimi, babayla yakından ilgilidir. Araştırmacılar, özellikle organların çevresinde ne kadar yağ depoladığınızın kısmen babanızdan geçen genler tarafından belirlenebileceğini belirtiyor. Kilonuz söz konusu olduğunda genetik kader değildir. Yaşam tarzı seçimleriniz bu konuda büyük rol oynar.
ODAKLANMA YETENEĞİ
JAMA Psikiyatri'de yayınlanan bir araştımaya göre; annenizde ruh hali ile bağlantılı bir beyin kimyasalı olan serotonin seviyesi daha düşükse, hayatınızın ilerleyen dönemlerinde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu geliştirme olasılığı daha yüksektir. Anneden çocuğa geçen ve serotonin üretimini etkileyen genler, odaklanma yeteneğini de etkiliyor.
ERGENLİĞE GİRME YAŞ ARALIĞI
Ergenlikle ortaya çıkan sivilceler, çatlayan ses veya regl olma aralığı oldukça önemlidir. Ergenlik gibi büyük bir değişim ortaya çıktığında her iki ebeveynin de genetiği rol oynar. Ancak ergenliğe erken yaşta girdiyseniz, yayınlanan bir araştırmaya göre; bunun nedeni babanızdan miras aldığınız bir gen olabilir.
New England Journal of Medicine'de, spesifik olarak, bir genetik mutasyonun bir tür erken ergenliğe yol açtığını belirliyor. Yani eğer sizde bu gen bulunuyorsa, ergenlik çok daha erken başlayabilir.
CİLTTEKİ YAŞLANMA BELİRTİLERİ
Ne kadar erken veya geç yaşlılık belirtileri gösterdiğiniz, hücresel düzeyde, yaşamı boyunca mitokondriyal DNA'nızda oluşan hasarın birikmesiyle belirlenir. Bu genler, yalnızca anneden geçiyor. Nature'da yayınlanan bir araştırmaya göre; güneşe maruz kalma, sigara içme ve sağlıksız beslenme gibi çevresel faktörler mtDNA hasarına neden olabilir, ancak hasarın bir kısmı annenizden miras alınabilir.
Annenizden ne kadar çok mutasyonlu mtDNA alırsanız, o kadar hızlı yaşlanırsınız ve kırışıklıklar, gri saçlar gibi özelliklerde o kadar çok görünür.
RUH HALİNDEKİ DEĞİŞİM
Anneler ruh halini, birçok yönden etkileyebilir. Beynin, duygusal düzenlemeyi kontrol eden ve depresyon gibi duygudurum bozukluklarında rol oynayan kortikolimbik sistem olarak bilinen bölümünün yapısının, anneden oğula veya babadan çocuklarına değil, anneden kıza geçme olasılığı daha yüksek.
The Journal of Neuroscience'da yayınlanan bir araştırmaya göre; her iki ruh halini en azından kısmen annelerinden miras aldığı anlamına geliyor.
ÇOCUKLARIN CİNSİYETLERİ
Sizden veya eşinizden gelen genler, çocuklarınızın cinsiyetini belirler. Ancak aktardığınız cinsiyet genlerinin babanızdan miras alabileceğiniz biliyor muydunuz?
Evrimsel Biyoloji'de yayınlanan bir araştırmaya göre; çok erkek kardeşi olan bir erkeğin erkek çocuk sahibi olma olasılığı daha yüksekken, çok kız kardeşi olan bir erkeğin kız çocuğu olma olasılığı daha yüksektir.
HAFIZA KAPASİTESİ
Ailede Alzheimer hastalığı öyküsünün hastalığa yakalanma riskini önemli ölçüde artırdığı bir süredir biliniyordu. Ancak Biological Psychiatry'de yayınlanan yeni bir çalışma, genetik riskin öncelikle annenizden geldiğini tespit etti.
Alzheimer hastalığı, yaşamın ilerleyen dönemlerinde en sık görülen bunama nedenidir ve tüm dünyada oranı giderek artıyor. Bu nedenle annenizin tıbbi geçmişi de dahil olmak üzere hangi faktörlerin riski artırdığını bilmek önem taşıyor.
DOĞURGANLIK
Science dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, bir kadının doğurganlığı babasından miras aldığı bir genden etkilenebilir. Normal bir yumurta hücresinde, hücrenin sentriyol adı verilen bir kısmı doğal gelişim sürecinin bir parçası olarak elimine edilir. Bununla birlikte, eğer merkezciller ortadan kaldırılmazsa (genellikle babasından geçen genetik bir işlev bozukluğu nedeniyle) o zaman kadın kısırdır.
SAÇ KAYBI
Bir erkeğin saçını nasıl ve ne zaman kaybettiğini, anne tarafından kalıtsal bir özellikten kaynaklandığını duymuş olabilirsiniz. Ancak, PLoS Genetics'te yayınlanan ve 55.000'den fazla erkek üzerinde yapılan bir araştırma, bunun bir efsane olduğunu kanıtladı. Araştırmacılar, erkek tipi saç dökülmesiyle bağlantılı 287 bağımsız genetik sinyal buldular ve 40 tanesi yalnızca X kromozomunda bulunurken (anneden geçen genler), geri kalanı her iki modelden de miras alınan DNA'ya dağıldı.
İlginç bir şekilde, saç dökülmesiyle ilişkili bazı genlerin erkeklerde kalp hastalığı riskinin artmasıyla da ilişkili olduğu görülüyor. Bazı özellikler kalıtsal olurken, diğerleri öğrenilir. Sahip olabileceğiniz bu kötü ebeveynlik özelliklerinin farkında olduğunuzdan emin olun - farkında bile olmadan.
