Gençlerde ortaya çıkan kalp krizi, çeşitli sebeplerle ve aniden tetiklenebilen hayatı tehdit eden oldukça tehlikeli bir durum. İleri yaşlarda görülen kalp krizi riski ile birbirinden farklı süreçler izleyen, genç yaşta geçirilen kalp krizi arasındaki farkları ve risk faktörlerini anlatan Dr. Muharrem Arslandağ, tüm bu risklere dair önemli uyarılarda bulundu.
Kalp krizinin genellikle görülme yaş aralığını ileri yaşlar olarak düşünsek de, genç yaşlarda kalp krizi geçirerek hayatını kaybeden kişi sayısında artış ortaya çıkmış durumda. Bu artışın sebebi nedir?
Kalp krizi görülme yaşı normal şartlarda 30lu 40lı yaşlardan itibaren artmakta. Ancak değişen yemek yeme alışkanlıkları, hareketsiz yaşam, sigara ve diğer tütün ürünlerinin tüketme, sağlıksız beslenme, artan stres, şişmanlık ve bu nedenlerle beraber ortaya çıkan yüksek tansiyon ve şeker hastalığı gibi nedenler erken yaşta kalp krizini tetikliyor. Ancak şu da unutulmamalıdır ki bu genç yaşlarda ani ölümcül ritim bozuklukları da gelişmekte ve bu da halk arasında kalp krizi olarak ifade edilmektedir.
Çocukları ve gençleri kalp krizinden korumak için neler yapılmalı?
Hareketsizlik, zararlı alışkanlıklar gibi saydığımız risk faktörleri hızla düzeltilmelidir. Toplumumuzda tütün ürünlerinin kullanımı giderek artmaktadır. Bütün ürünlerin kullanımını azaltmak için gerekli önlemler mutlaka alınmalıdır. Genç arkadaşlara mutlaka günde en az 45 dakika spor yapmaları anlatılmalıdır, hareketsiz yaşam hem kalp krizi riskini hem inme riski hem de birçok kanser riskini arttırmaktadır. Bu nedenle sporsuz gün geçirmemiz gerekiyor. Sağlıklı beslenerek hem kilo kontrolü sağlanmalı hem de kolesterol seviyesi tehlikeli düzeylere kadar yükselmemelidir, bu şekilde enflamasyon denilen olay engellenmelidir.
İleri yaşlarda görülen ve gençlerde görülen kalp krizi vakalarındaki farklılıklar nelerdir? Bu fark nasıl ortaya çıkar?
Toplumda genel kanı olarak bilinen ileri yaşta görülen kalp krizinin en önemli nedeni kan damarlarının duvarlarında biriken kolesterolün oluşturduğu damar sertliği plağının patlaması ve damarın aniden tıkanması halidir. Damar aniden tıkanınca kalp kaslarına yeteri miktarda kan gitmez, o kaşlar kangrene gider, eğer hemen açılmazsa damar kas dokuları kaybedilir ve kalıcı kalp yetmezliği meydana gelebilir hatta eğer yeteri kadar hızlı açılmazsa ani ölümcül ritim bozukluklarına neden olur ve aniden hastanın kaybedilmesiyle sonuçlanabilir tablo.
Genç insanlarda da benzer şekilde kalp krizi gelişebilir. Ancak bu çok sık görülen bir tablo değildir. Bazen uyuşturucu madde kullanımı, aşırı soğuk ve aşırı sıcak havaya maruz kalmak, abartılı yemek yemek, aşırı susuz kalmak, aşırı stres yaşamak gibi nedenlerden dolayı da aniden kalp damarları tıklanabilir. Bu durumda da yine yukarıda tarif ettiğim gibi bir tablo gelişebilir. Ancak gençlerde şu şekilde kalp krizi gelişebiliyor, aslında bu tam bir kalp krizi değil, bu daha çok ritim bozukluğuna bağlı ani kalp ölümü durumudur, özellikle bazı kalıtsal kalp hastalıklarında ortaya çıkan ritim bozuklukları nedeniyle kişiler genç yaşta aniden kaybedilebiliyor. İşte toplumumuzda bu genç yaşta ölümlerin bir kısmı da bu ritim bozukluklarindan meydana geliyor.
- Genç yaşta kalp krizi geçiren kişilerde cinsiyet faktörü etkili midir? Etkiliyse sebebi nedir?
Teorik olarak kalp ve damar hastalıkları erkeklerde kadınlardan daha sık görülür. Ancak kadınlarda artan sigara tüketimi, artan stres nedeniyle bugünlerde kadın ve erkeklerde neredeyse kalp krizi görülme riski yakındır. Genç yaşta ortaya çıkan kalp krizi, kalp krizinin nedenine bağlı olmak üzere cinsiyetler arasında farklılık gösterebilir ancak ritim bozukluğu için konuşuyorsak genellikle cinsiyet farkı görülmez.
Genç yaşta kalp krizini etkileyen faktörler arasında duygu durumu etkili midir?
Duygu durumunun etkililiği söz konusudur. Özellikle sosyal medyada çok sık görülen kırık kalp sendromu denilen bir çeşit kalp kası hastalığı söz konusudur. Bu kalp kası hastalığı genellikle ani ciddi bir stres sonrası ortaya çıkar kalbin kasılma durumu değişir kalp ritim bozukluklarına aday haline gelir ve aniden ciddi bir ritim bozukluğu ortaya çıkarak hasta kaybedilebilir. Bu nedenle şiddetli emosyönel stres yani duygudurum bozukluğu olan insanların kendilerini kardiyolojik açıdan kontrol ettirmelerinde ciddi fayda vardır.
Kalp grafisi gibi teşhis yöntemleri, belirli bir yaş üstü için vurgulansa da, çocuklar için de düzenli olarak yapılmalı mı?
Özellikle ailesinde ani kalp ölümü durumu veya erken yaşta kalp krizi durumu söz konusu olan kişiler genç yaşlarından itibaren periyodik olarak kalp doktoruna gidip muayene olmalıdır. hekim arkadaş muayene esnasında elde ettiği bilgiler ışığında hastaya EKG, ekokardiyografi, efor testi ve holter takibi gibi tetkikleri uygulayarak hastanın risk durumunu tespit etmesi mümkündür. Sonuçlardan elde edilen verilere göre hastada tespit edilen bir kalp hastalığı varsa hızla tedavi edilerek kişinin başına bu kötü tablonun gelmesi engellenebilir.
Genetik faktörler etkili olsa da, aile öyküsünde genç yaşta kalp krizi olmaması gençleri kalp krizi risk grubundan tamamen çıkarır mı?
Maalesef ki hayır. Çünkü ailede kalp hastalığı görünmesi bir risk faktörü olarak kabul edilse de tek başına kalp krizinin ortaya çıkması için yeterli değildir. Yukarda saydığım gibi tütün ürünleri tüketmek, şişmanlık, hareketsiz yaşam gibi faktörler de kalp krizinin ortaya çıkmasını kolaylaştırır. Dikkat ederseniz aşırı stres bile hem kalp krizinin ortaya çıkmasını hem de ritim bozukluğuna bağlı ani ölümün ortaya çıkmasını kolaylaştırıyor.
