İştahsızlık problemiyle doktora başvuran 23 yaşındaki genç, mama şeklindeki besinlerle hayata tutunmaya çalıştı. Açlık hissini kaybeden gence doktorların tepkisi "Ne tıp kitabında böyle bir şey okuduk ne de doktorluk hayatımda böyle bir hastaya rastladım" şeklinde oldu. Peki iştah kaybı neden olur? Açlık hissi kaybı oluşmasında ne gibi etkenler yer alır? İç Hastalıkları Uzmanı Aytaç Karadağ açlık hissi kaybını şu şekilde açıklıyor: "Açlık hissi bedenimizin yakıtı bittiğinde, enerjik olmamız için beslenmemizi hatırlatan bir duygudur. Bizi hayatta tutan, kalori almamızı sağlayan bu yemek yeme isteği özellikle vücudun enerjiye ihtiyaç duyduğumuzda, vücudumuzun yakıtı azaldığında artar."
BAĞIRSAKLARDAN GELEN SİNYALLER…
Aytaç Karadağ, "Beynimizin hipotalamus bölgesinde hem açlık hem de tokluk bölgesi vardır. Bağırsaklardan gelen sinyaller burada işlenerek iştahımız ayarlanır. Özellikle mideden salgılanan ghrelin maddesi beyindeki merkezde açlık hissini oluşturur. Aynı zamanda nöropeptit-y, nitrik oksit, triptofan, glukoz, MSH, AgRP gibi maddeler de açlık hissini oluşturmamıza yardım eder."
BAZI DURUMLARDA HİÇBİR NEDEN SAPTANAMIYOR
"Acıkmama aslında bedenimizde yolunda gitmeyen bir durumun sinyalidir. Beynin hipotalamus bölgesinde hasardan kaynaklanabileceği gibi aynı zamanda beyne açlık sinyalleri taşıyan bazı maddelerin eksikliğinde de olabilir. Bazı durumlarda hiçbir neden saptanamıyor ve psikojenik kaynaklı olduğunu belirtebiliyoruz. Zaten depresyonun tanı kriterlerinden biri de iştahın azalmasıdır."
AÇ HİSSETMEMENİZE NE SEBEP OLABİLİR?
Endişe
Panik, kaygı, endişe, anksiyete gibi bozukluklar beyninin stres homronlarının artmasına nedne olur. Bu hormonlar da iştahı azaltabildiği gibi sindirimi de yavaşlatabilir.
Depresyon
Depresyon uzun süreli açlık ve iştah bozukluğunu neden olabilir. Depresyonun tanı kriterlerinden biri olan iştah azalması uzun süreli olunca kilo kaybına da neden olur.
Stres
Savaş ya da kaç tepkisini harekete geçiren akut stresin iştah ve açlıkta ani bir azalmaya yol açması daha olasıdır. Stres iştah azalması haricinde bağırsaklarda spazma nedne olup hazımsızlık ve mide asidini artırıp bulantı da yapabilir. Bu olumsuzlukların hepsi yemek yeme isteğini azaltır.
Hastalık
Grip, nezle, soğuk algınlığı, koronavirüs gibi solunum virüsleri veya norovirüs gibi mide virüsleri iştahı azaltabilir. Özellikle bazen kalıcı tat koku hissini engelleyip açlık hissini azaltabilir
Gebelik
İlk haftalarda açlık hissinde azalma, bulantı, iştahsızlık olabilir. Son haftalarda ise bebeğin büyümesi nedeniyle mideye yaptığı baskı hissi reflüye ve mide problemlerine yol açabileceği için iştah azalabilir.
Kronik hastalıklar
Hormonal
Adet sırasında bazı kadınlarda iştah artışı olurken premenstrüel sendromlu olan ve ağrılı adet geçirenlerde değişen hormon düzeyleri iştahı da geçici olarak azaltır.
İlaçlar
Yaşlanma sürecinde metabolizma hızı azaldığı için enerji ihtiyacı azalır. Aynı zamanda tükrük üretimi azalması, dişlerin azalması, tat ve koku hissinin azalması, eşlik eden kronik hastalıklar yaşlıların %15-30'unda iştahın azalmasına neden olur.
