"Alan el" ile "veren eli" buluşturan vakıf geleneği, Türk-İslam tarihinde Osmanlı döneminde zirve yaptı. Hastaların bakımından hayvanların su içmesine kadar geniş bir alanda hizmet veren vakıflar, ihtiyaç sahiplerinin eksiklerini gidermeyi amaçladı. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü, ilginç vakıfları tek kitapta topladı.
Vakıf kurma ve vakfetme, Türk ve İslâm toplumlarında gelenek halini alarak şehirlerden kasabalara, hatta köylere kadar uzandı. Osmanlı İmparatorluğu vakıf medeniyetiydi. Yolları, hanları, kervan-sarayları, hastaneleri, çeşmeleri vakıflar yapıyordu. Selçuklularla başlayıp, beylikler döneminde çoğalmaya başlayan vakıf kültürü, Osmanlı İmparatorluğunda, kurumsallaşmanın doruğuna ulaştı.
Osmanlı vakıf sisteminin ana omurgasını sultanların, vezirlerin, paşaların, şeyhülislamların ve üst düzey devlet görevlilerinin yaptırdığı vakıflar oluşturuyordu. Kadınların vakıf sistemindeki çabaları ise dünyanın başka hiçbir yerinde rastlanmayacak büyüklükteydi.
Vakıf medeniyeti Osmanlı İmparatorluğunda hayrın, iyiliğin ve merhametin her türlüsüne rastlamak mümkündü. Fakirleri doyurmak, giydirmek, öğrencilere burs vermek, hastaları tedavi ettirmek, yetim ve öksüzlere kol kanat germek gibi toplumun pek çok temel ihtiyacına koşan vakıflar, bugün için çok tuhaf sayılabilecek alanlarda dahi hizmet verdiler.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan "Osmanlı'dan Günümüze İlginç Vakıflar" isimli kitapta 78 farklı vakıf hakkında bilgi verildi. Buna göre bu vakıflardan kimi genç kızlara çeyiz yardımı yapıyor, kimi meyve dağıtıyor, kimi sokak hayvanlarının su içmesini sağlıyordu. İşte o vakıflardan bazıları:
