Kaşıntı, bir anda ortaya çıkıp bizi yerimizde duramaz hale getiren o tanıdık histir. Bazen bir sivrisinek ısırığından kaynaklanır, bazen de sebebi belirsiz hafif bir gıdıklanma şeklinde kendini gösterir. Çoğu zaman düşünmeden elimizi uzatır, kaşır ve geçici bir rahatlamayla yetiniriz. Ama ya bu basit eylemin, bedenimizde sandığımızdan çok daha karmaşık bir süreci başlattığını söylesek? Görünüşe göre kaşınmak, düşündüğümüzden çok daha derin etkilere sahip.
Bilim insanları, kaşınmanın sadece rahatsız edici bir alışkanlık olmadığını, aksine vücudun karmaşık bir sürecinin parçası olabileceğini ortaya koydu. Görünüşe göre bu sıradan görünen eylem, sandığımızdan çok daha fazlasını ifade ediyor. İşte kaşınmanın bedenimiz üzerindeki şaşırtıcı etkileri…
KAŞIMAK NEDEN BU KADAR RAHATLATICI?
Hepimiz kaşınmanın verdiği rahatlamayı biliriz. Ancak bu kısa süreli rahatlama bazen ciltte kızarıklık ve tahrişle sonuçlanır. Peki, neden kendimizi bu alışkanlıktan alıkoyamıyoruz?
Pittsburgh Üniversitesi'nden bilim insanlarının "Science" dergisinde yayımladığı araştırmaya göre, kaşınmanın etkisi yalnızca mekanik bir tepkiyle sınırlı değil. Kaşıma eylemi, ciltte hafif bir ağrı oluşturarak beynimizin kaşıntıyı bastırmasını sağlıyor. Bu süreç sırasında serotonin gibi kimyasallar salgılanarak beyne geçici bir rahatlama sinyali gönderiliyor. Ancak olay burada bitmiyor.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ İLE KAŞINMA ARASINDAKİ BAĞLANTI
Araştırmacılar, fareler üzerinde gerçekleştirdikleri deneylerde kaşımanın bağışıklık sistemini nasıl harekete geçirdiğini gözlemledi. Farelerin kulaklarına alerjik kontakt dermatit taklit edilerek kaşıma davranışının etkileri incelendi.
KAŞIMAMAK DAHA ZARARLI
Kaşıma eylemine izin verilen farelerin ciltlerinde daha fazla beyaz kan hücresinin (nötrofiller) biriktiği ve iltihaplanmanın arttığı görüldü. Buna karşın, kaşınamayan farelerde iltihaplanmanın çok daha düşük olduğu tespit edildi.
Ancak burada ilginç bir detay vardı: Kaşıyan farelerde Staphylococcus aureus adlı bakterinin sayısının azaldığı fark edildi. Bu bakteri, cilt enfeksiyonlarından zatürreye kadar birçok hastalığa sebep olabiliyor.
KAŞIMA, VÜCUDUN SAVUNMA MEKANİZMASI MI?
Araştırmaya göre, kaşıma eylemi sırasında ciltte salgılanan P maddesi (Substance P), mast hücrelerini aktive ederek bağışıklık sistemini harekete geçiriyor. Mast hücreleri, alerjik reaksiyonlar sırasında histamin salgılayarak iltihaplanmayı artırıyor. Bu da kaşımayı yalnızca yüzeysel bir refleks değil, vücudun patojenlere karşı geliştirdiği bir savunma mekanizması olarak değerlendiriyor.
KAŞIMANIN FAZLASI İSE ZARAR VERİYOR
Ancak işin bir de diğer yüzü var. Bilim insanları, sürekli kaşınmanın cilt bariyerine zarar verebileceği ve kronik kaşıntının cilt hastalıklarını tetikleyebileceği konusunda uyarıyor.
Dermatolojik hastalıklar, egzama, sedef ve kurdeşen gibi rahatsızlıkların belirtilerini artırabilir. Yani kaşınmak bir noktaya kadar faydalı olsa da kontrolsüz bir alışkanlığa dönüşürse zararları kaçınılmaz olabilir.
KAŞIMANIN FAYDALARI MI DAHA ÇOK, YOKSA ZARARLARI MI?
Bilim insanları bu sorunun net bir yanıtının olmadığını belirtiyor. Çünkü kaşınmak, kısa vadede bağışıklık sistemini harekete geçirerek zararlı bakterilerle savaşmamıza yardımcı olabilir. Ancak uzun vadede cilt sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu araştırmanın, alerjik ve iltihaplı cilt hastalıklarına yönelik yeni tedavilerin geliştirilmesine ışık tutabileceği düşünülüyor.
Sonuç olarak, vücudumuzun en basit reflekslerinden biri olan kaşıma, düşündüğümüzden çok daha karmaşık bir sürecin parçası.
Belki de bundan sonra bir kaşıntı hissiyle karşılaştığımızda, bu eylemin sadece anlık bir rahatlama olmadığını, bağışıklık sistemimizin savaş mekanizmasının bir parçası olabileceğini hatırlamakta fayda var.
