Bir göz açıp kapayıncaya kadar, ilgi çekici bir göreve veya hobiye dalmışken saatler geçebilir. Aynı zamanda, sıkıldığımızda veya endişelendiğimizde sadece bir dakika bile bir sonsuzluk gibi hissedilebilir. Peki bu tuhaf zaman algısına ne sebep olur? Zamanın hızlanmasına veya yavaşlamasına ne sebep olur?
İşte zaman algımızın farklılaşmasının sebepleri ve ardında yatan gerçekler…
ZAMAN ALGISININ ESNEKLİĞİ
İnsanın zaman algısı oldukça esnektir. Zaman algımız bir saatin mekanik tik takları kadar katı değildir. Oldukça esnektir, zihinsel ve duygusal durumlarımıza, çevremize ve hatta fizyolojik koşullara tepki olarak esneyebilir veya sıkışabilir. Zamanın standart ölçüsü tutarlı ve kesin kalırken, bizim ona ilişkin algımız oldukça kişisel ve bozulmaya maruz kalır. Bu esneklik dikkat, hafıza, duygular, biyolojik ritimler ve yaş gibi çeşitli faktörlere atfedilebilir.
Zamanın bu esnek deneyimi yalnızca insanlara özgü değildir. Araştırmalar, hayvanların da zaman algısının esnekliğini deneyimlediğini göstermektedir. Hayvanlar aleminde, sinekler veya kuşlar gibi daha hızlı metabolizma hızına sahip daha küçük hayvanlar, zamanın gerçekte olduğundan daha yavaş algılarlar ve bu da onların çevresel uyaranlara daha hızlı tepki vermelerini sağlar.
Nörobilimciler beynimizin deneyimlerimize ve bilinç durumlarımıza göre zamanı genişletebilen veya daraltabilen uyarlanabilir bir "iç saat" içerdiğini buldular. Uyanık ve dikkatli olduğumuzda, iç saatimiz daha hızlı çalışmaya eğilimlidir ve belirli bir süreyi daha uzun hissettirir. Tersine, rahatladığımızda veya dikkatimiz dağıldığında, iç saatimiz yavaşlar ve zaman algımızı kısaltır.
Zaman algısının esnekliği hafızamıza da yansır. Yeni deneyimlerle karşılaştığımızda, beynimiz yeni bilgiyi işlemek için daha uzun zaman harcar ve bu da daha fazla zaman geçtiği hissini yaratır. Buna karşılık, tanıdık durumlar daha az bilişsel işlem gerektirir ve bu da zamanın uçup gittiği hissini yaratır.
