Dünyaya onların penceresinden bakmayı öğreniyoruz! 2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü

2 Nisan Dünya Otizm farkındalık günü, otizm spektrumuna sahip kişilerin özelliklerini keşfetmek, herkesin anlayışını geliştirmek, onların yaşama adaptasyonunda adımlarını kolaylaştırmak ve onlara karşı nasıl bir davranış süreci izlemek gerektiği konusunda büyük bir farkındalık yaratıyor. Böylece tüm dünyada öne çıkan bu tarih, farklı bir dünyanın da kapılarını aralıyor. 'İLK OLARAK 1911 YILINDA TANIMLANDI' Otizm Spektrum Bozukluğu, bir kişinin sosyal etkileşimlerde gezinme yeteneğini etkileyen ve aynı zamanda tekrarlayıcı ve kısıtlı davranışlara neden olan davranışsal ve iletişimsel etkilerle karakterize edilen gelişimsel bir bozukluktur. 'Otizm' kelimesinin ilk tarihsel olarak ilk ortaya çıkışı, 1911'de psikiyatrist Eugen Bleuler tarafından gerçekleştirildi ve bu terimi, aşırı bir sosyal geri çekilme olarak şizofreninin basit semptomları olarak kabul edilen belirli bir semptom kümesini tanımlamak için kullandı. 1943 yılında pediatrik psikiyatrist Dr. Leo Kanner 'Autistic Disturbances of Affective Contact' makalesinde Otizmi sosyal ve duygusal bir bozukluk olarak nitelendirdi ve 1944 yılında Hans Asperger 'Otizm Psikopatolojisi Makalesi'nde bu durumu tanımladı. Otizm, sosyal ve iletişim becerilerinde güçlük çeken normal zekalı çocukların bir bozukluğu olarak nitelendirdi. Bu makaleler, 1980 yılında Otizmin şizofreniden ayrı bir bozukluk olarak sınıflandırılmasına yardımcı olan çalışmalara önemli bir katkı sağladı. Son olarak, bir spektrum olarak otizm kavramı, 2013 yılında 'Amerikan Psikiyatri Birliği' tarafından 'Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nın beşinci baskısında, otizmin tüm alt kategorilerini ve ilgili koşulları tek bir birleşik kategoride birleştirerek geliştirildi. Bu tanımlamada otizmde ortaya çıkan semptomların çeşitli özellikleri, şiddeti ve sunumu geniş bir şekilde ele alındı. 'ERKEK ÇOCUKLARINDA DAHA FAZLA TEŞHİS EDİLMESİNİN SEBEBİ…' 2 Nisan tarihi, Birleşmiş Milletler tarafından otizm konusunda farkındalık yaratırken aynı zamanda otizm ile ilgili araştırmaların da teşvik edilmesi de hedeflenerek erken teşhis ve tedavinin yaygınlaştırılması planlanıyor. Otizm Spektrum Bozukluğu; yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkarken nörogelişimsel bir bozukluk. Tüm coğrafyalarda ve sosyoekonomik düzeylerde görülen otizm, erkeklerde kızlardan 4,3 kat daha fazla görülüyor. Bunun sebebi; Child Mind Institue'e göre kız çocuklarında 'otizm klişelerine uymadıkları ve semptomları erkeklerden daha iyi maskeledikleri' için teşhis edilmesi daha zor olarak değerlendiriliyor. Otizmin sebebi; hala tam olarak bilinmemekle birlikte tıbbi araştırmalar, genetik faktörlerin yanı sıra çevresel faktörlerin de rolünün olabileceğini gösteriyor. Ailedeki bir çocukla otizm görülmesi, diğer çocuğun da otizme sahip olma oranını %4-10 arasında değişiklik göstermesi ile sonuçlanıyor. Otizm ile ilgili yapılan birçok araştırma, değişkenlik gösterse de görülme sıklığının %1 civarında olduğunu ortaya koyuyor. 'OTİZMDE ERKEN TEŞHİS ÖNEMLİ' Otizmle ilgili yaşanan farkındalık sürecinde teşhisi güçleştiren en önemli sebepler arasında; çocukların sessiz, içine kapanık gibi değerlendirilmeleri bulunuyor. Fakat bu noktada Otizm, ne kadar erken yaşta fark edilir ve teşhis edilirse, uygun bir şekilde yönlendirme sayesinde tedavi sürecinde de o denli olumlu sonuçlar elde edilebilir. Otizm, her ne kadar 'tek bir tanımı varmış' gibi düşünülse de her çocukta farklı belirtilerle ve klinik süreçlerle ortaya çıkar. Bu nedenle tedavi ve bozukluğun ilerleyişi de aynı şekilde olmayacaktır. En etkili tedavi yöntemi; otizme yönelik özel eğitimdir. Otizmin tedavisine yönelik, özel bir ilaç veya aşı uygulaması olmasa da otizm süresince ortaya çıkan hırçınlık, aşırı hareketlilik, depresyon, yoğun takıntılar ve tekrarlayıcı hareketler için kullanılıyor. Tüm bunların yanı sıra Otizm Spektrum Bozukluğu'nun genellikle yanlış değerlendirilmesi, bu bozukluğa sahip olan kişilerin günlük yaşama adapte olamayacağı düşünülen yaygın bir hatalı bakış açısına neden oluyor. İşte tüm bu algıları yıkabilecek, dünya tarihine adını yazdırmış 10 ünlü! ALBERT EINSTEIN Belki de tarihin en ünlü bilim insanı ve matematikçisi olan Albert Einstein, bir dizi ilginç ve muhtemelen etkileyici özelliklere sahipti. Birincisi, özellikle bir yetişkin olarak sosyalleşmekte zorlanıyordu. Çocukken, ciddi konuşma gecikmeleri ve daha sonra 'ekolali' veya cümleleri kendi kendine tekrar etme alışkanlığı yaşadı. Ayrıca Einstein'ın inanılmaz derecede teknik bir zekas olduğu gerçeği de bunu destekliyor. Bu tür özellikler, birçok uzmanın otizm spektrumuna sahip olduğu sonucuna varmasına neden oldu. EMILY DICKINSON Writers on the Spectrum: How Autism and Asperger's Syndrome Have Influenced Literary Writing adlı kitabında akademisyen Julie Brown, dünyaca klasik şair Emily Dickinson'ı örnek veriyor. Brown, Dickinson'ın Otizm Spektrum Bozukluğu'na sahip olduğuna dair pek çok belirti gösterdiğini belirtiyor. Son derece sıra dışı olan şiirler yazması, münzevi bir yaşam sürmesi, çocuklarla iyi anlaşması, neredeyse sadece beyaz giysiler giymesi ve diğer şeylerin yanı sıra kokulu çiçeklere duyulan takıntı düzeyinde hayranlık gibi belirtilerin yazarın bu bozukluğa sahip olduğunu gösterdiğini ortaya koyuyor. Dickinson'ın biyografisini yazan Lyndall Gordon, Dickinson'ı bu kadar münzevi yapan şeyin epilepsisi olduğunda ısrar etse de, tıp uzmanları otizmli kişilerin epilepsi olma olasılığının çok daha yüksek olduğuna dikkat çekiyorlar. BOBBY FISCHER Satranç ustası ve Dünya Satranç Şampiyonu Bobby Fischer'ın paranoid şizofreni ve Obsesif Kompulsif Bozukluğa ek olarak Asperger Sendromu olduğu söyleniyor. Fischer'ın son derece yoğun olduğu biliniyordu ve arkadaşlık eksikliği, zayıf sosyal yetenekleri nedeniyle başkalarıyla iyi ilişkiler kuramıyordu. Satranç üzerine aşırı odaklanması, yapılandırılmamış bir ortamda başa çıkamamak konusundaki sorunları da Otizm Spektrum Bozukluğu'na sahip olarak nitelendirilmesinin bir başka işareti olarak değerlendiriliyor. BILL GATES Dünyanın en zengin adamlarından Bill Gates Otizm Spektrum Bozukluğu'na sahip olabilir mi? Bazı otizm uzmanları bu konuda destekleyici kanıtlar olduğunu belirtiyor. Gates'in otizm spektrumuna sahip olup olmadığı konusunda net bir veri olmasa da, Gates'in konsantre olduğunda sergilediği belirgin sallanma hareketi, kısaltılmış ve monoton konuşma kalıpları ve gözlerden kaçınma alışkanlıkları gibi davranışlarının otizm belirtileri olduğu konusunda birçok uzman hemfikir. Başka biriyle konuştuğunda nadiren doğrudan temasa geçmesi de bu belirtilerden bir başkası. Bunların hepsi, spektrumdakilerin ortak karakterleridir ve Bill Gates'in Otizm Spektrum Bozukluğu olabileceğine dair kanıtlar oldukça ikna edicidir. THOMAS JEFFERSON Amerika Birleşik Devletleri'nin üçüncü başkanı Thomas Jefferson'ın otizm spektrumuna sahip olduğuna dair önemli veriler bulunuyor. Jefferson'ın rahatsız edici bir konuşmacı olduğu ve başkalarıyla iyi ilişkiler kuramayan biri olduğu biliniyor. Hatta bazı çağdaş belgeler, Jefferson'un yüksek seslere duyarlılığına ve bir evcil hayvanı olan kuşuna aşırı bağlılığı gibi birçok tuhaf davranışına atıfta bulunuyor. Kanıtlara rağmen, Jefferson ile ilgili net bilgiler mevcut değildir. Çünkü erken yaşamına ait çoğu belge çocukluğunun geçtiği evle birlikte yanmıştır. STEVE JOBS Steve Jobs'u otizmle ilişkilendirenler bunun net bir veri olmadığını kabul etseler de 2011'de ölümünden bu yana ortaya çıkan bilgiler, bu bozukluğa sahip olduğunu destekliyor. Jobs'un spektrumda bir aşamasında bulunduğunu söyleyenler, mükemmellik takıntısı, alışılmışın dışında düşünme biçimleri ve başkalarıyla uğraşırken genel empati eksikliği gibi davranışsal belirtilerinin spektrumla yakından ilişkili olduğunu belirtiyor. MICHELANGELO Dr. Muhammed Arshad, Kraliyet Tıp Derneği'nin Tıbbi Biyografi Dergisi'nde, Michelangelo'nun neredeyse kesinlikle otistik olduğunu savunan ikna edici bir makale yayınladı. Konularla ilgili bir başka önde gelen araştırmacı olan Profesör Michael Fitzgerald da aynı fikirde. Kanıtları ise; sanatçının eserine olan benzersiz ilgisi, bir anda değişebilen bir öfke, katı rutinler ve çok zayıf sosyal becerilerdi. Düzinelerce çağdaş not ve mektupla belirlenen bu tür özellikler, yüksek işlevli otizmlilerle tutarlıdır. WOLFGANG AMADEUS MOZART Çoğu bilim insanı, müzik dahisi Wolfgang Amadeus Mozart'ın Otizm Spektrum Bozukluğu'nun bir noktasında olduğu konusunda hemfikir. Mozart'ın yüksek seslere karşı son derece hassas olduğu, herkesin bildiği gibi kısa bir dikkat süresi olduğu ve saniyeler içinde bir yüz ifadesi döngüsünden geçebildiği iddia ediliyor. Bu nedenle neredeyse birçok uzman, Mozart'ın farklı tavrının aslında bu otizmden kaynaklandığını ortaya koyuyor. NIKOLA TESLA Tesla, bilim tarihinin en çok öne çıkan isimlerinden biri. Elektriğin icadındaki büyük katkısı, teknik zekasının gelişimi ve dünyayla kurduğu ilişki konusunda diğer insanlardan farklı olduğu biliniyordu. Fakat uzmanlara göre dünyaca ünlü mucidin de Otizm spektrum bozukluğuna sahip olması muhtemeldir. Tesla'ya ait kayıtlara göre, çok sayıda fobisi vardı, ışığa ve sese karşı aşırı duyarlıydı, kendini dünyadan sıklıkla izole ediyordu ve üç numaraya takıntılıydı. Tüm bu belirtiler, güçlü bir Otizm Spektrum Bozukluğu belirtisi ile ilişkili olarak değerlendiriliyor. ISAAC NEWTON Cambridge Üniversitesi'ndeki araştırmacılar sayesinde, Isaac Newton'un Asperger Sendromu veya spektrumda başka bir şeye sahip olduğu konusunda net bilgiler bulunuyor. Otizme sahip olduğunu iddia eden araştırmacılar, Newton'un kendini olabildiğince izole ettiğini ve tipik günlük konuşmalar sırasında herkesin bildiği gibi garip olduğunu belirtiyorlar. Arkadaş edinme konusunda iyi değildi ve rutinlerinin dışına çıkmıyordu. Son olarak, çoğu zaman işine o kadar odaklandığını, günlerce yemek yemeden ve uyumadan gittiğini gösteren birkaç rapor var. Tüm bu belirtiler; Newton'ın Otizm Spektrum Bozukluğu ile ilişkili olabileceğini ortaya koyuyor.