Tip 1 diyabette tıbbi beslenme tedavisi, hastanın kullandığı insülin türü ve dozu, laboratuvar sonuçları, yaşı ve fiziksel aktivite düzeyine göre düzenlenir...
Diyabet, insülin hormonunun salgılanmasında veya etkisinin gösterilmesindeki bozukluğa bağlı olarak gelişen ve son zamanlarda yaygınlığı giderek artan kronik bir hastalıktır. Tip 1 diyabette insülin tamamen yok olur ve kan şekerini dengelemek zorlaşır. Diyabet hastalarında karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında bozulmalar meydana gelmektedir. Pankreasta üretilen insülin hormonu, normal şartlarda kandaki glukozu hücrelerimizin kullanabileceği enerjiye dönüştürür. Fakat diyabet hastalarında işler tam tersi hareket eder. İnsülin eksikliği veya hücrelerin yanıt verememesinden kaynaklı kullanılamayan kan şekeri yani glikoz yüksek kan şekerine neden olmaktadır. Kanda yüksek olan şeker gözden damarlara böbreklerden sinir uçlarına kadar birçok organda hasar yaratır.
YAPAY TATLANDIRICILARA DİKKAT!
Tatlandırıcılar şeker yerine kullanılabilen maddelerdir. Tip 1 diyabetli bireylerin besleyici değeri olmayan ve yağ içeriği yüksek olan yapay tatlandırıcılar yerine sükrozla yapılmış yiyecekleri tercih etmeleri önerilmektedir. Ancak sükrozdan gelen enerjinin günlük enerjinin en fazla yüzde 10'unu aşmaması istenmektedir. Klinik çalışmalarda sükrozun kan şekerini nişastaya göre daha fazla artırmadığı gösterilmiştir. Bu sonuçlar diyabetlilerde sükroz tüketiminin çok fazla kısıtlanmasına gerek olmadığını belirlemiştir.
Piyasada "Diyabetik" adı altında satışa sunulan ürünlerin hangi tatlandırıcıları ne miktarda içerdiği incelenmeli ve diyabetli bireyler bu konuda eğitilmelidir. Bu tür ürünlerde tatlı tada ulaşabilmek için yüksek miktarda şeker alkolü ve früktoz kullanılmaktadır. Diyabetli bireylerde tatlandırıcı olarak kullanılan früktozun yüksek miktarlarda tüketilmesi ise trigliserit düzeylerini glikoz, sükroz ve nişastaya göre daha fazla yükseltmektedir. Bu nedenle diyabetli bireylerin tatlandırıcı olarak früktoz kullanmaları önerilmemektedir.
TİP 1 DİYABETTE NASIL BESLENMELİ?
Tip 1 diyabette tıbbi beslenme tedavisi, hastanın kullandığı insülin türü ve dozu, laboratuvar sonuçları, yaşı, antropometrik ölçümleri ve fiziksel aktivite düzeyine göre düzenlenmektedir. Beslenme planı oluşturulurken aile alışkanlıkları, yemek tercihleri, dini ve kültürel özellikler, ekonomik düzey gibi bireyin besin alımını etkileyen tüm etmenlerin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bu ölçütler çerçevesinde düzenlenecek beslenme programları ve beslenme önerilerinin yalnızca diyabetli birey için değil tüm aileyi kapsayacak şekilde olmasının beslenme tedavisinin sürdürülebilmesinde çok etkili olduğunun altını çizmek istiyorum.
Diyabetli birçok birey için, besin seçimi, besinlerin öğünlere dağılımı, bir sonraki öğünde ne yenileceği gibi beslenmenin planlanması tedavinin en zor kısmını oluşturmaktadır. Ne yazık ki tüm diyabetli bireyler için tek bir standart beslenme biçimi hâlâ bulunmadığı gibi, aynı birey için bile diyabet tedavisine gösterdiği yanıt derecesine göre beslenme planı değişmektedir. Bu nedenle tüm diyabetli bireylere alanda uzmanlaşmış bir diyetisyen tarafından bireyselleştirilmiş bir tıbbi beslenme tedavisi verilmesi gerekmektedir. Tip 1 diyabetli bireyler için düzenlenen tıbbi beslenme tedavisi, yaşa ve cinsiyete uygun enerji sağlamalı, yeterli miktarda protein, karbonhidrat, yağ, vitaminler ve mineraller ile posa ve su içermelidir.
