Her üç yetişkinden birini etkileyen yaygın bir enfeksiyon, erken başlangıçlı bunama riskini dramatik şekilde artırabilir. Yeni bir bilimsel araştırma, 50 yaş ve üzeri bireyler arasında bir tür virüse yakalanmış kişilerin, erken bunama geliştirme ihtimalinin yedi kat daha fazla olduğunu ortaya koydu. Peki bu hangi hastalık?
Çalışmada en büyük riskin, genellikle bunama hastalarının yaş ortalamasından daha genç olan 50-65 yaş aralığındaki bireylerde görüldüğü dikkat çekti. Bu bulgular, özellikle bu virüse karşı aşılanmanın daha geniş yaş gruplarına uygulanması yönündeki çağrıları da destekliyor.
Zona, çocuklukta geçirilen suçiçeğine neden olan varisella zoster virüsünün yeniden aktif hale gelmesiyle ortaya çıkıyor. Bu virüs vücutta ömür boyu uykuda kalabiliyor. Ancak bağışıklık sisteminin geçici olarak zayıfladığı durumlarda tekrar aktifleşebiliyor. Bu durumda genellikle vücudun bir tarafında sınırlı, şiddetli ağrılı ve kabarcıklı bir döküntü ortaya çıkıyor.
Neden bazı bireylerde virüsün yeniden aktive olduğu tam olarak bilinmese de, yaşlanma nedeniyle bağışıklığın zayıflaması, stres ya da geçirilmiş başka enfeksiyonlar bu süreci tetikleyebiliyor.
Deri döküntüsüne ek olarak, baş ağrısı, grip benzeri belirtiler ve ışığa hassasiyet de görülebiliyor. Vakaların büyük bölümü hafif seyrediyor ve birkaç hafta içinde iyileşiyor. Ancak bazı durumlarda ciddi komplikasyonlar gelişebiliyor.
Bu komplikasyonlar arasında beyin çevresinde iltihaplanma, şiddetli sinir ağrıları ve göz tutulumu yer alıyor. Bu tür durumlar genellikle hastane tedavisi gerektiriyor. Bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler, yaşlı yetişkinler ve kronik hastalıkları olanlar daha ağır seyreden zona vakaları açısından risk altında bulunuyor.
Yeni çalışmada, 50 yaş üzeri 132.986 yetişkin takip edildi. Bu kişilerin 12.088'i zona nedeniyle hastaneye kaldırıldı. Araştırmada ayrıca, genel toplumdan rastgele seçilen 60.440 kişi ile farklı enfeksiyonlar nedeniyle hastaneye yatan 60.440 kişi de karşılaştırma grubu olarak yer aldı.
Çalışmanın birinci yılında, zona nedeniyle hastaneye yatırılan bireylerde bunama görülme riski diğer gruplara göre iki kat fazlaydı. On yıllık takip sonunda ise zona geçirenlerde bunama riski yüzde 22 oranında artmıştı. Özellikle 50 ile 65 yaş arasında zona geçiren bireylerin, aynı yaş grubundaki diğer bireylere kıyasla yedi kat daha yüksek risk taşıdığı belirlendi.
Bilim insanları, bu sonuçların aşılanma stratejilerinin gözden geçirilmesini gerektirdiğini belirtiyor. Mevcut aşılar arasında yer alan Shingrix'in, bunama riskini azaltmada etkili olabileceğine dair umut verici veriler bulunuyor.
Yakın dönemde başlayan dört yıllık bir proje, bu aşının nörodejeneratif hastalıklara karşı koruma sağlayıp sağlamadığını daha net bir şekilde ortaya koymayı hedefliyor.
Herpes virüsleri ile bunama arasındaki bağlantı henüz tam olarak çözülememiş olsa da, bazı bulgular bu virüslerin beyne ulaşarak iltihaplanmaya neden olduğunu ve uzun vadede hasar oluşturabileceğini düşündürüyor. Bu da, virüs kaynaklı enfeksiyonların sadece geçici değil, kalıcı etkiler bırakabileceğine işaret ediyor.
