Bu hastalık dünya çapında risk taşıyor: Her gün bir kase demans riskini yüzde 40 azaltıyor!

Dünya Sağlık Örgütüne göre demans şu anda dünya çapında yedinci önde gelen ölüm nedenleri arasındadır. Özellikle yaşlı insanlar arasında engellilik ve bağımlılığın birincil nedenlerinden biridir. Belirli bir hastalık değil birden fazla hastalığı tetikliyor. Hafızayı, düşünmeyi ve sosyal yetenekleri etkileyen bir grup rahatsızlıktır. Alzheimer ve inme demansın en yaygın nedenleridir. Şu anda bunama için herhangi bir tedavi bulunmamakla birlikte, uzmanlar, daha sonraki yaşamda durumu geliştirme riskini azaltmak için birkaç öneride bulundular. Yakın zamanda yapılan bir çalışma aynı şeyi inceledi ve damar sağlığının beyin fonksiyonlarını kontrol altında tutmada önemli bir rol oynadığını buldu. DAMAR SAĞLIĞININ ÖNEMİ Vasküler hastalıklar, oksijen ve besin maddelerini vücutta taşıyan kan damarlarını etkileyen ve dokulardaki atıkları ortadan kaldıran hastalıklardır. Atardamar, damar ve lenf damarlarının hastalıklarından kan dolaşımını etkileyen kan bozukluklarına kadar değişebilir. Vasküler problemlerin çoğu, yağ ve kolesterolden oluşan plak oluşumundan kaynaklanır. Yüksek tansiyon aynı zamanda zayıf damar sağlığına da yol açabilir, çünkü atardamarları daha az elastik hale getirerek, kalbe giden kan ve oksijen akışını azaltarak zarar verebilir. Bununla birlikte, kalbe bağlı çeşitli hastalıklara ışık tutabileceğinden, damar sağlığınızı kontrol etmeniz önemlidir. Bunun dışında yakın zamanda yapılan bir araştırmada, zayıf damar sağlığının, kişinin daha sonraki yaşamlarında bunamaya sebep olabileceğini öne sürüyor. ARAŞTIRMALAR BUNAMA İÇİN RİSK FAKTÖRÜ OLABİLECEK İKİ SAĞLIK DURUMUNU VURGULADI Yapılan bir araştırmada, zayıf damar sağlığının beyne giden kan dolaşımını etkileyerek hücrelerde onarılamaz hasara neden olabileceği bulunuyor. Araştırma sırasında ortaya çıkan iki sağlık durumu, 60'lı yaşlardaki insanlar için önümüzdeki on yıl içinde bunama riskini artırdığı söylenen yüksek tansiyon ve kan şekeriydi. Bu çalışmadan elde edilen bulgular, yüksek tansiyon ve diyabet gibi vasküler risk faktörlerini sonraki yaşamda artan bunama riskiyle ilişkilendiren mevcut araştırmaları doğrulamaktadır. Daha zayıf damar sağlığının, beyindeki kan akışını etkileyen ve daha sonra beyin hücrelerimize onarılamaz şekilde zarar veren küçük damar hastalığını artıracağını da söylüyor. DEMANS BELİRTİLERİ VE SEMPTOMLARI Demans erken evrelerinde aşağıdaki gibi semptomlara neden olabilir: KARIŞIK YÖN DUYGUSU Bu durum bildiğiniz yerleri bir süre sonra unutmanıza neden olur. Ayrıca, artık tanıdık gelmediği için yıllarca kullandıkları yolları gitmekte zorlanır. RUH HALİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER Demans başlangıcında, ruh halinde değişiklikler, stres, hayal kırıklığı ve öfkeye sebep oluyor. SÜREKLİ TEKRAR ETMEK Aynı soruyu defalarca sormaya başlarsınız. Sürekli söylediklerinizi farkında olmadan tekrar etme gereği duyarsınız. KISA SÜRELİ HAFIZA KAYBI Gün içinde bunu çok sık yaşarlar. 15 yıl önceki olaylar dün gibi anlatılır ama öğle yemeğinde ne yediğini hatırlayamaz. DEMANSIN DİĞER NEDENLERİ Demansın aşağıdakiler de dahil olmak üzere başka nedenleri vardır: Normal basınçlı hidrosefali ve subdural hematom gibi yapısal beyin bozuklukları Hipotiroidizm, B12 vitamini eksikliği ve böbrek ve karaciğer bozuklukları gibi metabolik bozukluklar Kurşun gibi toksinler Beyin tümörleri Bu demans türlerinin bazıları geri dönüşümlü olabilir. Demansın bu tedavi edilebilir nedenleri yeterince erken yakalanırlarsa semptomları tersine çevirebilir. Bu, semptomlar gelişir gelişmez doktorunuzla iletişime geçmenin ve tıbbi muayene yaptırmanın önemli olmasının birçok nedeninden biridir. BUNAMA TÜRLERİ ALZHEİMER HASTALIĞI Alzheimer Derneğine göre en yaygın demans türü olan Alzheimer hastalığı demans vakalarının yüzde 60 ila 80'ini oluşturuyor. VASKÜLER DEMANS Bu tip bunama, beyindeki kan akışının azalmasından kaynaklanır. Beyni besleyen atardamarlarda plak birikimi veya felç sonucu olabilir. PARKİNSON HASTALIĞI İleri Parkinson hastalığı olan kişilerde bunama gelişebilir. Bu özel demans tipinin belirtileri arasında akıl yürütme ve yargılama sorunlarının yanı sıra artan sinirlilik, paranoya ve depresyon yer alır. FRONTOTEMPORAL DEMANS Birkaç demans türü bu kategoriye girer. Her biri beynin ön ve yan kısımlarındaki değişikliklerden etkilenir. Semptomlar, dil ve davranışla ilgili zorlukların yanı sıra engellemelerin kaybını içerir. DEMANSIN AŞAMALARI Çoğu durumda, bunama ilerleyicidir ve zamanla kötüleşir. Bununla birlikte, bunama herkeste farklı şekilde ilerler. Ayrıca çoğu insan demansın farklı aşamalarını yaşıyor. HAFİF BİLİŞSEL BOZUKLUK Daha yaşlı yetişkinler de hafif bilişsel bozukluk ortaya çıkabilir ancak asla bunama veya başka bir zihinsel bozukluğa ilerlemeyebilir. MCI'li kişiler genellikle unutkanlık, kelimeleri hatırlamada zorluk ve kısa süreli hafıza sorunları yaşarlar. HAFİF BUNAMA Bu durumda kişiler, kısa süreli hafıza kayıpları, öfke veya depresyon dahil kişilik değişiklikleri, şeyleri yanlış yerleştirme ve problem çözmede zorluk çeker. ORTA DERECEDE DEMANS Demansın bu aşamasında, etkilenen kişiler sevilen birinden veya bakım uzmanından yardıma ihtiyaç duyabilir. Bunun nedeni demansın artık günlük görevlere ve aktivitelere müdahale edebilmesidir. Belirtiler şunları içerir: Artan kafa karışıklığı ve hayal kırıklığı Geçmişe daha da ulaşan hafıza kaybı Giyinme ve banyo yapma gibi görevlerde yardıma ihtiyaç duyma Önemli kişilik değişiklikleri ŞİDDETLİ DEMANS Demansın bu geç aşamasında, durumun zihinsel ve fiziksel semptomları kötüleşmeye devam eder. Yürüme ve nihayetinde mesaneyi yutma ve kontrol etme dahil olmak üzere vücut fonksiyonlarını sürdürememe, iletişim kuramama ve tam zamanlı yardım gerektiren artan enfeksiyon riski sağlığı daha da kötüleştiriyor. NASIL ÖNLENİR? Araştırmacılar, bu risk faktörlerini tedavi veya müdahale ile hedeflemenin bazı demans vakalarını geciktirebileceğine veya muhtemelen önlenebileceğini söylüyor. Yapılan araştırmalar; sigara içme durumu, fiziksel aktivite, diyet ve alkol tüketimi gibi yaşam tarzı faktörlerinin demans riskine potansiyel olarak katkıda bulunabileceğini öne sürdü. Bu bulgular, sağlıklı ve aktif bir yaşam tarzı sürdürmek için doktorunuzla birlikte çalışmanın demansın başlamasını önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. UNUTKANLIK YAŞLILIĞA BAĞLI BİR HASTALIK MI? Arada bir şeyleri unutmak kesinlikle doğaldır. Hafıza kaybı yaşamanız, demans olduğunuz anlamına gelmez. Ara sıra unutkanlık ile ciddi endişeye neden olan unutkanlık arasında bir fark vardır. DEMANS NE KADAR YAYGIN? Dünya Sağlık Örgütüne göre yaklaşık olarak 55 milyon insan her yıl yaklaşık 10 milyon yeni vaka rapor edilen dünya çapında büyük bir bunama olduğunu tespit etti. Demans teşhisi konan veya bunama ile yaşayan insanların sayısı artıyor. Bu artış kısmen artan yaşam beklentisinden kaynaklanmaktadır. Demans oranları, 65 yaşın üzerindeki bu daha büyük nüfusla birlikte muhtemelen artacaktır. DEMANSA İYİ GELEN YİYECEKLER Bu besinleri tükettiğinizde, ileri düzeyde demans riskinin önüne geçebilirsiniz. Haftada en az bir kez bile tüketmeniz size çok fayda sağlayacaktır. Çilek Kakao Yaban mersini Turna yemişi Avokado Balık