Savaş, kıtlık, yoksulluk görmüş eski insanlar israftan kaçınır, "elbet bir gün lazım olur" düşüncesiyle biriktirirdi. Giyim eşyasından mutfak araç gereçlerine, bozulması kolay olmayan yiyeceklerden, bozuk elektronik eşyalara kadar... Ama çoğu insanda da kendi dünyasında ya da ailesinde anısı olan, duygusal bağ kurduğu objeleri biriktirme alışkanlığı vardır. Eski sinema biletleri, kalemler, defterler, kitaplar... Liste uzar gider... Kimisi bunu derli toplu bir hale getirip, sistemini kurup koleksiyona da dönüştürür... Bunlar biriktirmenin masum tarafları tabii... Ama her biriktirme alışkanlığı masum değil.
"Bir gün lazım olur" düşüncesiyle başlayan biriktirme alışkanlığı kimi insanda, psikolojinin dispozofobi diye tanımladığı, biriktirme bozukluğu adı verilen hastalığa dönüşebiliyor. Çöp ev sendromuna kadar gidebilen durumun altında da bu hastalık yatıyor. Psikoterapist Dr. Cem Keçe, biriktirme bozukluğunu şöyle anlatıyor:
"Biriktirme bozukluğu ya da istifçilik, kişilerin değersiz, kullanılmayan nesneleri ve eşyaları biriktirmeleri olarak tanımlanabilir. Biriktirme bozukluğu olan çoğu insanın 'bilinçdışı aktarım yaptıkları ve duygusal anlamlar yükledikleri' nesnelere karşı çok güçlü bir duygusal bağı vardır. Bir şeyleri elden çıkarma girişimleri, çoğu zaman bunaltıcı hissedebilen çok güçlü duygular uyandırır, bu nedenle kişi, genellikle neyin atılabileceği konusunda karar vermekten kaçınır. Çoğu zaman biriktirilen şeylerin çoğunun maddi değeri azdır veya hiç yoktur, genellikle çöptür. Kişi, duygusal nedenlerle veya nesnelerin güzel veya kullanışlı göründüğünü hissetmek gibi diğer insanlar için açık olmayan nedenlerle nesneleri saklayabilir."
'BİR GÜN İHTİYACIM OLUR' TUZAĞI!
Peki, kimlerde görülür daha çok bu hastalık. Kimler biriktirme konusunda kontrolden çıkmaya daha meyillidir? Keçe'nin bu sorulara da cevabı var: "Bu kişiler genellikle yalnız yaşayan bekar kişilerdir, aile veya arkadaşlarıyla zayıf ilişkileri vardır. Çoğunlukla ailelerinde de biriktirme öyküsü vardır. Ayrıca boşanma veya sevilen birinin ölümü gibi stresli veya travmatik yaşam olaylarıyla başa çıkmakta zorlanan kişilerdir.
Bir gün buna ihtiyacım olabilir' veya 'Bunu alırsam beni mutlu eder' gibi düşüncelerle bir şeyleri elde etme ve elden çıkarmayla ilgili güçlü inançlara sahiptir. Biriktirdikleri eşyalara aşırı derecede bağlanırlar, kimsenin onlara dokunmasına veya almasına izin vermezler. Biriktirme bozukluğunun altında bağımlı kişilik bozukluğu, komplike olmuş yas süreçleri, çocukluk travmaları, ebeveyn kayıpları, ebeveynlerle ve kardeşlerle patolojik ilişki kalıpları yatar. Biriktirme bozukluğu ile ilişkili zihinsel sağlık sorunları şizofreni gibi psikotik bozukluklar, Prader-Willi sendromu, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), ağır depresyon, anksiyete bozuklukları, madde bağımlılığı ve bunamadır."
