Otizmli çocukların beslenmelerinde çeşitli tedavi yaklaşımları deneniyor. Uygulanan bu tedavi yaklaşımları arasında Glutensiz-Kazeinsiz Diyet, Ketojenik Diyet, Özel Karbonhidrat Diyeti, Feingold Diyeti, Kandida Vücut Ekoloji Diyeti ve Elimine Alerji Diyeti yer alıyor...
Geçen hafta "Ayran otizme neden oluyor" haberini görünce hemen hangi bilimsel bilgiye dayanarak bu konu ortaya çıktı araştırmak istedim. Ve hızla 2021 yılında Physiology and Behavior dergisinde yayınlanan çalışmaya ulaştım. Çalışmanın öncelikle hamile ratlarda yani bilimsel çalışma yapılabilen fare türünde yapılmış olmasının zaten insanlar üzerinde yorum yapmayı imkansızlaştırdığını söylemeliyim. Çalışmanın sonuç kısmında ise elde edilen verilerin otizmin patofizyolojisinde ayranın değil aslında tuz içeriği yüksek hipertonik içeceklerin otizm nöroinflamasyonu üzerinde etkisinin incelenmesinde fayda sağlayabileceğini ve yüksek tuz tüketiminin bu nörolojik sorun üzerinde etki edebilecek bir çevresel faktör olarak değerlendirilebileceği ifade edilmiştir. Son olarak daha ileri çalışmalara ihtiyacın olduğu vurgulanmıştır.
Otizm genellikle yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkan ve kişinin sosyal yaşantısını kısıtlayan, etrafıyla olan iletişimindeki eksikliklere neden olan nörogelişimsel bir bozukluktur. Otizmde, tekrarlayıcı ve sınırlayıcı davranışların yanı sıra genellikle göz iletişimi kurmama, seslenildiğinde tepki vermeme, dikkat eksikliği ve sözel olmayan iletişimde sorunlar gibi bireyselleşmiş davranışlar görülmektedir. Bu belirtiler ancak çocuk konuşmaya başladığında fark edilmektedir.
Büyüme ve gelişme açısından büyük önem taşıyan beslenme sorunlarının bu çocuklarda sıklıkla görüldüğünü ve sağlığı olumsuz etkilediğini belirtmek isterim. Otizmli çocuklar arasında yeme bozukluğu yüzde 90 oranında görülmektedir. En sık görülen beslenme sorunları arasında yiyecek reddi, pika yani toprak vb. yiyecek olmayan şeylerin yenmesi, kusma, yiyecek seçimi veya aşırı yemeyi sizlere sıralayabilirim. Otizmli çocuklarda beslenme ile ilgili sorunların yüksek oranda görülmesinin nedenleri ise besin seçiciliği ve intoleransı, sosyal uyum içindeki eksiklikler, yeni bir besin denemeden korkma ve motor becerilerindeki sıkıntılardan kaynaklanmaktadır.
Otizme eşlik eden hastalıklardan bir tanesi de obezitedir. Yapılan araştırmalar otizmli çocuklarda sağlıklı yaşıtlarına göre vücut ağırlığı artışı ve obezite görülme sıklığının daha yüksek olduğunu ve risk etmenlerinin arttığını göstermiştir. Kısıtlama diyetleri, motor becerilerin zayıflaması ile fiziksel aktivitenin azalması, düşük kas gücü, vücut ağırlık artışına neden olan ilaçlar, genetik ve metabolik durumları bu risk etmenleri arasında sıralayabilirim.
Otizmli çocukların beslenmelerinde çeşitli tedavi yaklaşımları denenmektedir. Uygulanan bu tedavi yaklaşımları arasında Glutensiz-Kazeinsiz Diyet, Ketojenik Diyet, Özel Karbonhidrat Diyeti, Feingold Diyeti, Kandida Vücut Ekoloji Diyeti ve Elimine Alerji Diyeti yer almaktadır.
OTİZMLİ ÇOCUKLARIN BESLENMESİNDE UYGULANAN ÖZEL DİYETLER
1 Glutensiz-Kazeinsiz Diyet: Glutensiz diyet çölyakta tek tedavi seçeneği olarak kullanılmasının yanı sıra otizmli bireylerde de kullanılmaktadır. Ayrıca sütte bulunan kazein nedeniyle de tüm süt ve süt ürünlerinin (peynir, yoğurt, ayran vb.) otizmli çocukların diyetinden çıkarılmasının da etkili olacağı bildirilmektedir. Bu diyet teorisinde gluten ve kazein içeren yiyeceklerin tam olarak sindirilememesi sonucunda "opioid peptitlerin" oluşup otizme bağlı semptomları arttıracağı hipotezi ortaya atılmıştır. Opioidler sinir sisteminin işlevini etkileyen kimyasal bileşiklerin bir grubudur. Normalde gastrointestinal sistemimiz düzgün bir şekilde görevini yerine getirirken proteinlerin yapısındaki peptitler parçalanır ancak parçalanmanın tamamlanamaması sonucu opioid peptitler oluşmaktadır. Bu durumda opioid peptitlerin bağırsaktan geçişine izin verilmekte ve bağırsak geçirgenliği artmaktadır. Bağırsak geçirgenliğinin artması ile opioid peptitler kan dolaşımına sızarak kan-beyin bariyerine geçmektedir.
Bu durum merkezi sinir sisteminin işleyişinde bozulmalara neden olabilmektedir.
