Yaşadığımız deprem hepimizde birçok iz bıraktı. Hâlâ enkaz altından uzunca saatler sonrasında kurtulan canlar olduğunu bilmek çaresizliğimizi ve acımızı artırdıkça aynı zamanda öfke duygusunda da artış meydana getirdi. Bazılarımız elimizden geldiğince o bölgedekilere yardım göndermeye çalışırken, bazılarımızsa o bölgeye gidip destek olmaya çabalıyoruz. Sosyal medyadan gerek yardım çağrılarını gerekse enkaz altında kalanların seslerini duyurmaya çalışıyoruz. Tüm bu hallerimizin en ortak yanı ise paylaştığımız ortak duygular. Öfke, üzüntü, çaresizlik... Aslında toplumca büyük bir travma yaşıyoruz. Çünkü depremi yaşamak dışında, depremde başkalarının yaşadıklarına tanıklık etmek, sosyal medya aracılığı ile olayların detaylarını görmek ve okumak gibi durumlar aslında dolaylı yoldan travma yaşamaktır. Ve bu durum da kişide birçok stres faktörü oluşturmaya başlar.
UYUMAK SORUN OLABILİR
Depremi yaşamak kadar o anın görüntüleri aracılığı ile depreme şahit olmak da uykuya dalmakta ve uykuyu sürdürmekte zorluğa sebep olabilir. Özellikle depreme uykuda yakalanmış olmak depremzedelerin gece uykularında problem yaşamasına neden olabilir. Kişi zihnindeki düşünceleri ve hissettiği duyguları ilk zamanlarda kontrol altına almakta zorluk çektiği için de uykuda problemler yaşanabilir. Artı olarak depreme ikincil olarak izlediği görüntülerle veya tanıdıklarının yakalanmasıyla tanık olan kişiler de, depremzedeler zorlu koşullardayken kendisinin sıcak bir evde oluşu, rahatça yemek yiyebilmesi ve sağ olduğu için de yaşadığı suçluluk duygusuyla uykuya dalmakta zorlanabilir.
EN UFAK ŞEY BİLE ETKİLER
Kişi kendisini her zaman olduğundan daha fazla öfkeli hissedebilir, tahammülsüz olabilir. Enkaz altında kalanlar ve kurtarılamayan insanlara tanık oldukça da bu öfkede artış meydana geleceğini söylemek mümkün. Öfke altta yatan birçok duygunun dışa vuruş biçimidir. Bundan ötürü çoğunlukla ikincil duygudur. Özellikle üzüntü, çaresizlik, hayal kırıklığı, haksızlık, yetersizlik, değersizlik gibi duygular biriktikçe bir süre sonra biriken bu duygular öfke olarak açığa çıkar. Kişi her an başına kötü bir şey geleceğinden ya da bir şey olacağından korkar. Bir türlü kendini sakinleştiremez, kaygılıdır. Ufak bir ses, dokunuş yoğun bir irkilmeyle karşılık bulabilir. Depremi andıran herhangi bir ses veya görüntü olduğunda -örneğin camların rüzgardan ötürü ses çıkarmasıyla, kişi sanki o an deprem oluyormuş hissine kapılıp yüksek tepkiler gösterebilir.
ÇOCUĞUNUN İSMİNİ UNUTAN DA VAR ARTIK ACIKMADIĞINI SÖYLEYEN DE!
Depremi yaşayan kişiler deprem sonrasında birçok olumsuz duygu ile baş etmeye çalışır. Hatta yapılan deprem araştırmalarında Türkiye'de 1999 depremi sonrasında depremden sağ çıkanlar, bazı psikolojik sorunlar yaşamıştır. 2017 yılında 7.1 büyüklüğündeki Meksika depremi sonrasında bir kadın, hiç acıkmadığını ve kendini kaos içinde hissettiğini belirtmiştir. 2020 yılında Elazığ'da yaşanan 6.8 büyüklüğündeki depremde, bir depremzede gece uyurken depreme yakalandığını, çocuklarının nerede olduğunu bilmediğini ve elektriklerin kesilmesiyle ne yapacağını bilemeyip kendini pencereden attığını anlatmıştı. Van depreminde ise muhabir, çocuğunu kaybeden bir babaya çocuğunun ismini sormuş ve şok altındaki baba, ölen kızının ismini hatırlayamadığını söylemiştir. Bundan ötürü toplum olarak yaşadığımız bu travma, zaman geçmeden psikolojik ilk yardım dediğimiz durumla kontrol altına alınmalıdır.
DEPREMİN YARATTIĞI ETKİLERİ AZALTABİLMEK İÇİN NELER YAPABİLİRİZ?
1. RAHATLATAN AKTİVİTELER ÖNEMLİ: Deprem sonrasında kaygı ve kaygıya bağlı olarak çarpıntı, nefes almakta güçlük yaşıyor olabilirsiniz. Bu durumları azaltmanın en önemli yolu, öncelikle hissedilen kaygıyı azaltmaktır. Eğer kaygıyı azaltabilirseniz diğer duygularda da azalma meydana gelecektir.
Bundan ötürü bu dönemde rahatlatan aktiviteler bedene ve ruha iyi gelecektir. Bunlar yürüyüş yapma, arkadaşlarla sohbet etmek, maneviyat içeren eylemlerde bulunmak, nefes ve gevşeme egzersizleri yapmak olabilir.
