Yaz sporlarının artmasıyla birlikte düşme sayısı dolayısıyla çocuklarda görülen kırık ve çıkık sayısı da artıyor. Çocukların kemikleri esnek olduğu için düşme, çarpma gibi olası travmalarda oluşabilecek kırıklar hemen fark edilemeyebilir. Bazı kırıkların hafif şişlik, hassasiyet ve basıldığında ağrı dışında hiçbir semptom olmayabilir. Travma sonrası eller ve ayaklar hareket edebiliyor olsa da bu kırık olmadığı anlamına gelmemektedir. Düşme sonrası topallık ve ağrı oluşursa kırık, atel gibi tedavi edilmesi ve birkaç gün sonra tekrar kontrol edilip röntgen çekilmesi gerekebilir.
ÇOCUKLARIN KEMİKLERİ ELASTİKTİR
Çocukların kemik ve eklem yapısı yetişkinlerden çok farklıdır. Doğal olarak, yaralanmaları ve onlara tepkileri vücut dengesinin sürekli gelişimi, oyuncu ve araştırmacı yapıları onları yaralanmalara karşı daha savunmasız hale getirir. Çocuklarda kemik bütünlüğünün bozulması ne yazık ki sıklıkla görülmektedir. Çocuklarda kırıklar, özellikle kırığı takip eden aylarda kırık büyümeye ve hatta hızlanmaya devam ettiğinden, yetişkinlerden çok farklıdır. Çocukların kemikleri daha esnektir, böylece akordeon gibi katlanabilirler. Torik kırıklar olarak adlandırılan bu kırıklar genellikle hafif şişlik, hassasiyet ve üzerlerine baskı yapmaktan kaynaklanan ağrı dışında hiçbir belirti göstermezler. El, ayak gibi uç organlar kullanılabilir ve hareket ettirilebilir. Aynı şekilde kemiği saran zarımsı örtünün daha kalın olması nedeniyle gelişen yeşil ağaç tipi kırıklarsa erişkinlerinkine göre daha az ayrışırken, torus kırıklarına göre daha belirgin şişlik ve ağrı oluşur. Ancak yine de uç organlar hareket ettirilebilir.
DOĞRU TANI İÇİN MUTLAKA UZMAN HEKİME BAŞVURULMALIDIR
Travma geçirmiş çocuğun değerlendirilmesi güçtür. Yaralanma birden fazla yerde olabilir. Çocukla iletişim kurmanın zorluğu sebebiyle bazı kırıklar gözden kaçabilir. Çocuk kırıkları bazen çekilen radyografilerde bile görülemeyebilir. Özellikle yüksekten düşme sonrası ayak ya da ayak bileğindeki ayrılmamış kırıklar çekilen grafilerde tam olarak izlenmeyebilir. Unutulmamalıdır ki, eğer bir çocuk düşme sonrasında topallıyorsa ve ağrısı olduğunu belirtiyorsa bunun kırık olarak kabul edilerek atele alınıp birkaç gün sonra tekrar muayene edilmesi ve filmin tekrarlanması gerekebilir. Geç çekilen grafilerde kırık hattı belirgin hale gelir ve tanı konması kolaylaşabilir.
ÇOCUKLARDA SIK GÖRÜLEN ORTOPEDİK YARALANMALAR
Omuz çıkığı; genellikle kol bir tarafa uzatıldığında ve daha sonra geri zorlandığında bir omuz çıkığı oluşur. Omuz doğru görünmüyorsa veya deltoidin normal kas çıkıntıları orada görünmüyorsa, bu çıkık bir omuz belirtisidir. Şiddetli ağrıya neden olabilir. Çıkık bir omuz bir uzman tarafından yeniden konumlandırılmalıdır. Daha genç sporcular bu yaralanmalara karşı daha hassastır çünkü omuz eklemleri yaşlı sporculara göre doğal olarak daha gevşektir. Bu sporcuların çoğu, omuz kaslarını fizik tedavi ile güçlendirerek tekrarlayan çıkıklardan kaçınabilir. Ancak, daha yaşlı yetişkinlerin aksine, erken ortaya çıkan omuz çıkıklarında kapsül yırtıkları konservatif yöntemlerle tedavi edilemeyebilir ve nihayetinde kapsül yırtığının cerrahi olarak dikilmesini gerektirebilir.
El ve bilek burkulması; genellikle el üzerine düşüldüğünde olur. Bileğiniz hareketle şişmiş ve ağrıyorsa, burkulma veya kırık bir kemiğiniz olabilir. Bileğin kırılıp kırılmadığını belirlemek için genellikle röntgen çekilir. Çoğu bilek kırığı alçı ile tedavi edilebilir. Kırık kemik bükülürse, kemiğin anestezi altında düzeltilmesi gerekebilir. Şiddetli vakalarda, kırık kemiği uygun şekilde düzeltmek için ameliyat gerekebilir. Genç sporcular bilekteki büyüme plakasını kırarak kırık iyileştikten sonra bile kemiğin düzgün büyümemesine ve kemiğin bükülmesine neden olabilir.
Menisküs; dizde amortisör görevi gören C-şekilli elastik bir doku olan menisküs, bazen çömelme sonrasında genellikle diz burkulması ile yırtılır. Dizi tamamen düzleştirirken veya esnetirken ağrı, zonklama ve şişlik yırtık menisküs belirtileridir. Bu yaralanma genellikle ameliyat gerektirir. Bazı menisküs yırtıkları, özellikle genç insanlarda, özellikle 15 yaşın altındakilerde istirahat ile iyileşebilir.
Ayak başparmağının hiperekstansiyonu; genellikle bir kişi ayak başparmağını sert bir yüzeye sertçe ittiğinde ortaya çıkar. Çimenli bir ayak başparmağı durumunda, ayak başparmağının tabanında bir miktar şişlik olabilir, ancak özellikle ayak parmağı henüz yukarı hareket ettiğinde genellikle ağrılıdır. Yara iyileşmesi için genç sporcular şişlik ve ağrı geçene kadar hızlı koşmaktan kaçınmalıdır. Buz paketleri yardımcı olabilir. Doktorunuz ayrıca ayak parmaklarınızın bükülmesini önlemek için sağlam ayakkabılar veya özel tabanlık önerebilir.
TEDAVİ SONRASI DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Çocukluk dönemi kırıkları tedavi sonrasında da dikkatle takip edilmelidir. Bazı kırıklar ise daha en başından cerrahi düzeltme ve tespit gerektirebilir. Bu sebeple alanında uzman, deneyim sahibi hekimlere başvurularak tedavi süreci devam ettirilmelidir.
