'Beş parmağın beşi de bir olmaz' atasözü toplumumuzda sıkça kullanılır. En çok da kardeşleri tanımlarken... Çünkü gerçekten de aynı anne- babadan doğsa da her bir çocuk birbirinden çok farklı karakterlere sahip oluyor. Bu da erken yaşlardan itibaren aynı evin içinde kardeş çatışma ve kavgalarının ortaya çıkmasına sebep oluyor. Eğer anne-babalar bu çatışmalara çocukluk döneminde doğru tepkiler vermezse ileri de birbirine düşman iki kardeş bile yetişmesine sebep olabilirler. Peki, kardeş kavgaları nasıl önlenebilir, çatışmaları bitirmenin en sağlıklı yolu nedir? Tüm sorularımızın cevaplarını Psikolog Tuğçe Betül Şenel'den aldık.
Kardeşler genelde birbirine benzemez ve aralarında çatışmalar yaşanabilir. Ebeveynler bu çatışmalara nasıl yaklaşmalı?
Kardeş çatışmaları, evde doğal bir dinamik olarak ortaya çıkar ve ebeveynlerin bu duruma yaklaşımı, çocukların ilişkilerini derinden etkileyebilir. Ebeveynler, bu çatışmaları yönetmek için şu stratejileri dikkate almaları süreci daha sağlıklı geçirmeleri için faydalı olabilecektir.
1 Tarafsız Olmak: Ebeveynler, çatışmalar sırasında taraf tutmamaya özen göstermelidir. Her iki çocuğun da duygu ve düşüncelerini dinlemek, onların kendilerini ifade etmelerine fırsattanımak, çocuğa kendini anlaşılır hissettirebilecek ve duygularını regüle etmesine olanak tanıyabilecektir.
2 İletişime Teşvik Etmek: Kardeşler arasında açık bir iletişim ortamı oluşturmak oldukça önemlidir. Ebeveynler, çocuklarını duygularını paylaşmaları ve sorunlarını çözmeleri konusunda cesaretlendirebilir ve sorunları kendi aralarında çözmeleri için önerilerde bulunabilir.
3 Problemi Çözme Becerilerini Geliştirmek: Ebeveynler, çocuklarına çatışma çözme becerileri öğretmek için rehberlik edebilir. Bunun için sorunları birlikte ele almak, yaratıcı çözümler bulmaları konusunda onları teşvik edebilir.
4 Sınırları Belirlemek: Kardeşler arasındaki çatışmaları yönetirken, ebeveynlerin belirli sınırlar koyması önemlidir.
Bu, hem bireysel alanın korunmasına hem de birbirine saygı gösterilmesine yardımcı olur. Bu durum oldukça önemlidir.
5 Bireyselliği Kucaklamak: Her çocuğun farklı bir birey olduğunu kabul etmek, çatışmaların nedenlerini anlamaya yardımcı olabilir. Ebeveynler, her çocuğun farklı yeteneklerini ve ilgi alanlarını destekleyerek, kıyaslamalardan kaçınmalıdır.
Ebeveynlerin bu stratejileri kullanarak, kardeşler arasındaki çatışmaları yapıcı bir şekilde yönetmeleri, çocukların sağlıklı ilişkiler geliştirmelerine katkıda bulunacaktır.
Kardeşlik bağı, zamanla pekişecek ve bu süreçte kazanılan deneyimler, çocukların sosyal becerilerini ve empati yeteneklerini de geliştirebilecektir.
KISKANÇLIĞI GÖRMEZDEN GELMEYİN
Kardeş kıskançlığı da sık yaşanan durumlardan. Kıskançlığın sağlıklı şekilde atlatılması için neler yapılabilir?
Kardeş kıskançlığı, özellikle yeni bir kardeşin doğumuyla sıkça görülen bir durumdur.
Bu duyguyu sağlıklı bir şekilde yönetmek, çocukların duygusal gelişimi için oldukça önemlidir. Süreci baştan görmezden gelmek, çözüm arayışına girmemek ilerideki problemlere zemin hazırlayabilmektedir.
Peki süreci daha sağlıklı geçirmek adına ebeveynler neler yapabilir?
❙ Her çocuğa bireysel zaman ayırmak, ona kendini kıymetli hissettirecektir. Anlaşıldığını ve değer gördüğünü hisseden çocuklarda aile bağlarının daha sağlıklı olduğunu görebilmekteyiz.
❙ Kardeşler arasındaki olumlu etkileşimleri desteklemek de önemlidir. Ebeveynler, çocuklar arasındaki iyi davranışları ödüllendirerek, kıskançlık yerine dayanışmayı teşvik edebilir.
❙ Kardeşler arasında kıyaslamalardan kaçınmak, kıskançlık duygusunu azaltabilir.
Her çocuğun kendi yetenekleri ve özellikleri olduğunun altını çizmek, her birinin kendi değerini fark etmesine destek olabilir.
❙ Kardeşlik bağını güçlendirmek için ortak aktiviteler planlamak etkili olabilir. Rekabet içermeyen oyunlar kurmak ilişkilerini güçlendirebilir.
AİLE TOPLANTILARI YAPMALISINIZ
Küçük yaştaki kardeşlerin fiziksel olarak kavga ettiği görüldüğünde ne yapılmalı? Ailelerin müdahalesi nasıl olmalı?
Ebeveynler, kavga anında çocuklara derhal müdahale etmeli, ancak sakin kalmaya özen göstermelidir. Gürültülü bir tepki vermek, durumu daha da kötüleştirebilir.
Ebeveynlerin ilk adımı, çocukların güvenliğini sağlamaktır. Fiziksel kavga durumu sona erdirilmeli, gerekirse çocuklar birbirinden uzaklaştırılmalıdır. Kavga sonrasında, ebeveynlerin her çocuğun duygularını anlamaya çalışması, neden kavga ettiklerini sorması, onların duygusal durumlarını fark etmelerine ve ifade etmelerine olanak sağlayabilecektir.
Örneğin; seni öfkelendiren ve tartışma çıkmasına sebep olan durum nedir? Öfkelendiğini anlayabiliyorum ancak böyle tepki vermen doğru değil. Bu durumu tartışmadan nasıl çözebilirdik? Gibi.
Ebeveynler, çocukların birbirlerinin perspektifini anlamalarına yardımcı olabilirler. Her bir çocuğa, karşı tarafın hissettiği duyguları ifade etmeleri için fırsat vermek, empati geliştirmelerine katkı sağlar. Empati duygusu gelişen çocuklarda zamanla sosyal becerilerde de gelişme görebilmekteyiz.
Aile kurallarından bahsetmek ve fiziksel kavganın kabul edilemez olduğunu açıkça belirtmek önemlidir. Ebeveynler, evdeki kuralları net bir şekilde ortaya koymalı ve bu kurallara uyulmadığı takdirde sonuçların olacağını açıklamalıdır. Bu kuralları aile dinamiğiniz olarak benimsetmek oldukça önemlidir.
Ebeveyn danışmanlığı yaptığım ailelere de sık sık önerdiğim ve çok faydasını gördüğümüz ''aile toplantıları'' bu tarz sorunların önüne geçmekte oldukça etkili. Aile toplantısına gerçekten önem vermek, toplantı yapılacağı gün için özel hazırlıklarve yemekler yapmak çocuğun toplantıyı ve kuralları benimsemesi açısından oldukça önemlidir. Toplantıda ailenin dinamiklerinden bahsedilmesi, çocukların ve ebeveynlerin kurallarını ve beklentilerini net bir şekilde konuşması, empatik bir bakış açısı benimsenmesi, herkese eşit söz hakkı verilmesi aile içerisindeki olası problemleri minimuma indirmekte oldukça faydalı olabilecektir.
Çocuklara, sorunlarını çözmek için fiziksel kavga yerine daha sağlıklı yollar bulmayı öğretmek, çözümleri beraber bulmaya çalışmak da önemlidir.Burada çocuk kendi ürettiği çözümleri daha fazla benimsediğinde uygulama ihtimali daha fazla olabilecektir.
KUTUPLAŞTIRAN CÜMLELERDEN KAÇININ
Kardeşler arasındaki çatışma ve kavgalarda sen haklısın, sen haksızsız gibi cümleler kullanılmalı mı? Hangi cümleler sakıncalı hangileri doğru olur?
Kardeşler arasındaki çatışma ve kavgalarda "sen haklısın, sen haksızsın" gibi etiketleyici ifadeler kullanmak genellikle sakıncalıdır. Bu tür cümleler, çocukların duygularını derinleştirebilir ve çatışmayı çözmek yerine daha fazla kutuplaşmaya yol açabilir. Bu tarz etiketleyici cümleler kurmak yerine sağlıklı iletişimi arttıracak, yapıcı cümleler kurmak süreç içerisinde ailenize yardımcı olabilecektir.
''Bu durumda her ikinizin de farklı hissettiğini fark ediyorum. Gelin bunu konuşalım." Burada çocukların duyguları tanımak ve ifade etmeye teşvik etmek önemli bir adımdır. ''İkinizin de bakış açısını anlamak istiyorum. Neler hissettiniz?" Bu şekilde çocukları açık iletişimi teşvik eden bir yaklaşım benimsemiş olursunuz. ''Sorunu birlikte çözmeye çalışalım. Ne yapabiliriz?" Çocukları çözüm odaklı düşünmeye yönlendirebilir ve sonrası tartışmaların önüne geçebilirsiniz.
