Uçuk birçok kişinin korkulu rüyası olabiliyor. Günlük hayat kalitesini etkileyen uçuğa karşı ne gibi önlemler alabiliriz? Uçuk bir hastalığın habercisi ya da belirtisi olarak görülebilir mi? Dermatolog Doç. Dr. Gökhan Okan, uçuk ile ilgili merak edilenleri açıkladı.
Herpes Simpleks (Uçuk Hastalığı) Uçuk nedir?
Herpes simpleks ya da uçuk hastalığı (HSV) olarak isimlendirilen virüsün neden olduğu, cilt ve mukozalarda görülen, içi su dolu küçük kabarcıklarla kendini belli eden bir virüs hastalığıdır. Herpes simpleks tip 1(HSV 1) ve Herpes simpleks tip 2(HSV 2) insanlarda en sık görülen, uçuğa neden olan enfeksiyon etmenleridir. Herpes simpleks tip 1 genellikle dudaklarda, Herpes simpleks tip 2 ise genellikle genital bölgede enfeksiyon oluşturur ancak her iki tip her bölgede görülebilir.
HSV virüsü yüz, dudaklar, burun ve ağız içinde su dolu sertliklerle kendini belli eder. Hastalarda ateş yüksekliği, yanma, batma, sızı, kaşıntı, lenf bezesinde şişlik gibi yakınmalara neden olur. Kabarcıkların üzerine bakteriler yerleşebilir. Kabarcıklar daha sonra açılır, yaraya döner, yaralar sonrasında kabuk halini alır. Kabuklar sonrasında düşer ve hafif bir leke bırakarak iyileşir. Genelde leke zamanla ortadan kalkar.
Uçuğu geçirmenin doğal yolları nelerdir?
Herpes virüsünün kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Tedavinin amacı atakların kısa sürede iyileşmesini sağlamak, atak süresini kısaltmaktır. Uçuk tedavisinde antiviraller kullanılır. Asiklovir, famsiklovir, valasiklovir etkili olan herpes ilaçlarıdır. Atak sayısı az olduğunda sadece atak süresince kullanmak yeterli iken, atak sıklığı fazlalaştığı zaman baskılayıcı tedaviye geçilir.
Uçuk virüsünün tekrarlaması bağışıklık sistemindeki zayıflık ile ilişkili olduğundan bağışıklık sistemini güçlendiren destek tedavileri hastalıkta faydalı olmaktadır. Uçuğun ilk çıkacağı hissedildiğinde probiyotik, C, D ve E vitamini desteği, Aloe vera gel kullanımı uçuğun çabuk sönmesine yardımcı olur.
Uçuk farklı hastalıkları tetikleyebilir mi?
Herpes virüsü genelde aynı bölgede tekrarlayıcı tarzda enfeksiyona neden olur. Çocuklarda, kanser hastalarında, kemoterapi görenlerde, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde uçuk virüsü daha geniş alana yayılım gösterebilir. Herpes sonrası nörolojik komplikasyonlar gelişebilir. Uçuk virüsü nörit, menenjit, ensefalit gibi nörolojik sorunlara neden olabilir. Gözlerde herpes virüsü geliştiğinde yayılarak keratit denilen kornea iltihabına neden olabilir.
Uçuk bir hastalığın habercisi ya da belirtisi olarak görülür mü?
Uçuk atakları sık olduğunda bağışıklık sistemi ile araştırmalar gerekebilir. Uçuğun sık tekrarlaması dengesiz beslenme, uykusuzluk, yoğun stres, uzun ve zorlayıcı spor yapılması, immün sistem zayıflaması gibi olasılıkları akla getirmelidir.
Uçuk virüsü bir kez kapıldığında, geçse bile her zaman vücutta yer alır mı?
Herpes virüsü sinir hücrelerini tutarak sinir lifleri boyunca ilerlerler. Liflerin ganglion denilen ana merkezlerine hareket eder ve oraya yerleşir. Bu bölgede hastalığa neden olmadan uyur hale geçer. Stres, yorgunluk, adet dönemi, kilo kaybı, kansızlık, uykusuzluk, aşırı alkol tüketimi, kemoterapi, yoğun güneş ışınlarına maruz kalınması gibi bağışıklık sistemini zayıflatan bir sebep olduğu zaman virüs aktifleşir, ataklar gelişir. Virüs yerleştiği yerde ölmez, vücutta yer alır.
Tüketilen besinlerin uçuk üzerine bir etkisi olur mu?
Bağışıklık arttırıcı olan gıdaların herpes virüsünün çabuk sönmesine ve atakların geç çıkmasına yardımcı olucu özellikleri vardır. Probiyotikler (yoğurt, sirke, turşu gibi), E vitamini (badem, ıspanak, patates, zeytinyağı vs), C vitamini (portakal, biber, lahana, çilek, kivi), çinko (balık, badem,çilek) bunlar arasında en önemlileridir.
Ağız dışında uçuk oluşan bölgeler nelerdir?
HSV tip 1 genellikle ağız çevresi, dudaklar, parmakların uç kısımları, diş etleri ve genital bölgede görülür. HSV tip 2 ise ise penis, vagina,vulva, anal bölgede daha çok belirtilerini gösterir.
Bazı kişilerde hiç uçuk görülmemesinin bir sebebi var mıdır?
Uçuk virüsü bir kere alındıktan sonra zaman içerisinde tekrarlama olasılığı oldukça yüksektir. Bazı kişilerde yılda dört, beş uçuk atağı gelişirken bazı kişilerde hayat boyu tek atak çıkar. Virüsü taşıdığı halde vücutlarında hiç uçuk çıkmayan, virüsün hep 'uykuda' kaldığı kişiler de bulunmaktadır. Uçuk virüsü sinir hücrelerinde uykuya geçtikten sonra bir daha yaşam boyu hiç aktifleşmeyebilir. Kişinin bağışıklık sisteminin güçlülüğü uçuk virüsünün aktifleşmesini engeller.
Çocuklarda uçuk görülür mü? Görülürse nedenleri nelerdir?
Herpes virüsü gebelik döneminde bebek daha doğmadan anneden bebeğe bulaşırsa tehlikeli olmaktadır. Genellikle doğum sırasında anneden, bebeğe geçen herpes virüsü bebekte göz, cilt ve merkezi sinir sistemi enfeksiyonlarına yol açabilir. Bebeklik döneminde hastalık ciddi seyreder.
Herpes virüsünün ilk görüldüğü yaş grubu çoğunlukla çocukluk çağıdır. HSV tip 1 çocukluk döneminde direkt deri teması, ortak havlu kullanımı, uçuk virüsü taşıyan kişinin tükürük salgısından damlacıkla bulaşabilir. Çocuklar virüsle ilk karşılaştığı için geçirilen enfeksiyon ağırdır ve uzun sürede iyileşir. Tanının kısa sürede konulup, tedavinin erken başlanması önemlidir.
