Katar'da 2 Ekim 2021 tarihinde gerçekleştirilen Şura Meclisi seçimleri halkın siyasete aktif katılımını amaçlayan bir girişim olarak Körfez bölgesi açısından önemli bir gelişmeyi temsil etmişti. Nitekim %63.5 oranında seçime katılım ile birlikte, Katar bu girişimini sorunsuz atlatmış olarak görünmektedir. Meclisin 30 üyesinin halk tarafından seçilmesinin ardından geçen iki haftalık süre sonunda, Katar Emiri Temim bin Hamed Al Sani, Meclisin diğer 15 üyesini atamıştır. Şura Meclisi seçimlerinin gerçekleştirilmesinin yanında, halk tarafından seçilen isimler ve Emir tarafından atanan isimlerin profilleri değerlendirildiğinde, Katar siyasetinin yerel ve ulusal anlamda bir dönüş yaşamaya başladığı ifade edilebilir.

Şura'nın Tarihselliği ve Güncelliği

Danışma, görüş ve fikir alışverişinde bulunma, istişare anlamlarına gelen Şura'nın, Arap Yarımadası ve Körfez bölgesi ile özdeşleşmiş bir tarihsel niteliği bulunmaktadır. Nitekim, 1971 yılında Katar'ın kuruluşunu takiben 1972 yılında bir Şura Meclisi ihdas edilmişti. Tarihi süreçler içerisinde olduğu gibi Şura Meclisi görüşmeleri halka açık bir şekilde gerçekleştirilebilmekte ve temel kararlar üyelerin çoğunluğu ile alınmaktadır. Bu anlamda Şura Meclisi kurumu halkın yerel ve ulusal siyasete katılımını gerek cesaretlendirmekte gerekse de çeşitlendirmektedir. Bunun yanında, son dönemde Katar'da 2000'li yıllarda alınan kararların hayata geçirilmesi ile birlikte Şura Meclisi'nin aynı zamanda güncellik konusunda ön plana çıkacağı belirtilebilir. Her şeyden önce, seçimlerin gerek yumuşak bir baskı ve gerekse de bir itici güç anlamında Körfez bölgesinde de vatandaşların siyasi hayatta temsilini artırıp güçlendirebilecek bir yol olması günümüz siyasi öncelikleri açısından güncel bir kurum niteliğine dönüşmesini sağlayabilecektir. Temsiliyetin yanı sıra, Katar'da ve diğer Körfez ülkelerinde sadece üyelerin seçim yoluyla göreve gelmesi değil, danışma meclislerinin ülke siyasetinde ve sosyal yaşantısında daha aktif roller üstlenebileceği ihtimali ortaya çıkmaktadır. Kurumların aktif siyasete katılımı anlamında da, Şura Meclisleri güncellik ve yenilik anlamında bölgesel bir mefhumu temsil edebilecektir.

Seçilen ve Atanan Üyeler

Şura Meclisi'nde görev yapmak üzere seçilen adayların Katar'da belirlenmiş 30 farklı seçim bölgesinden seçildiği gerçeği ile birlikte, önemli oranda farklılıkları barındırması Katar siyasetindeki reform süreçlerini destekleyici bir gelişmedir. Nitekim halkın oylarıyla belirlenen üyeler arasında Al Khulaifi, Al Hitmi, Al Sulaiti, Al Nasr, Al Maadeed, Al Obaidan, Al Suwaidi, Al Mulla, Al Emadi, Al Rumeihi, Al Manaa, Al Muftah, Al Khater, Al Attiyah, Al Muhannadi, Al Kaabi, Al Kuwari, Al Mannai, Al Nuaimi, Al Dosari, Al Mansouri, Al Khayareen gibi ailelerin olduğu görülmektedir. Ailelerin bu oranda farklılık göstermesi, gerek seçim bölgelerindeki farklılıkları gerekse de meclisin üyelerinin teşekkülündeki farklılıkları ülke siyasetinin önemli bir değeri haline getirmektedir. Seçilen isimlerin hepsinin erkek adaylardan olması, toplam aday sayısının %10'u kadar kadın adayın da yarıştığı seçimlerin bir başka farklı yönünü oluşturmuştu. Kadın adayların seçimlerdeki performansı ve seçmenlerin bu yöndeki davranışını incelemek için siyaset sosyolojisine başvurulabilir. Fakat gerek kadın adaylarda ve gerekse seçmenlerde, sonraki dönemde gerçekleştirilecek seçimlerde tercihlerini kadın adaylardan yana da yapabilme ihtimalinin giderek artabileceği, kadınların önümüzdeki dönemlerde Katar siyasetinde oynayabileceği rollere göre değişecektir. Günümüzde Katar hükümeti ve resmi yetkilileri arasında kadınların oynadığı rol düşünüldüğünde, seçmen ve seçilen olma çerçevesinde kadın temsilcilerin de siyasi geleceklerini planlamalarını sağlayabilir.

Bununla birlikte, Şura Meclisi içerisinde seçilmiş üyeler ve atanmış üyeler arasında dengenin oluşturulması ve siyasal katılımın siyasal irade eliyle denetlenmesi hasebiyle Katar Emiri Temim bin Hamed, 15 üye atamasını da gerçekleştirdi. 15 üyenin ise Al Musallam, Al Ahbabi, Al Misnad, Al Buainain gibi büyük oranda meclise üye çıkaramamış ailelerden olması önemli bir noktayı oluşturmaktadır. Mecliste üye olarak görev yapacak kimselerin olabildiğince farklı aileleri temsil eder şekilde teşekkül etmiş olması, Katar siyasetinin kapsayıcılığının yanında yerel ve ulusal eğilimleri birleştirme kapasitesini de ortaya koymaktadır. Aile ve aşiretlerin farklılığının yanında Katar Emiri, iki kadın üye de atamış ve Şura Meclisi'nde kadın üyelerin olmasını da sağlamıştır. Sheikha bint Yousef Al Jufairi ve Hamda bint Hassan bin Abdulrahman Abu Dhaeb Al Sulaiti, Mecliste görev yapacak kadın üyeler olarak atanmıştır. Bu minvalde, her ne kadar bu aşamada kadınların siyasete aktif katılımı konusunda sosyolojik, tarihsel ve siyasi pürüzler bulunduğu açık olsa da, kadın adayların Emir tarafından atanmış olması gerek Katar, gerekse Körfez ülkeleri açısından belirli değişim ve dönüşümlere işaret edebilmektedir.

Neler Beklenebilir?

Katar Emiri'nin yayımladığı kararnameye göre Şura Meclisi'nin ilk oturumunu 26 Ekim tarihinde gerçekleştirmesi bekleniyor. İlk oturumdan itibaren, Şura Meclisi'nin Katar siyaseti içerisindeki konumunun sağlamlaştırılması için gerek Şura Meclisi üyelerinin, gerekse Katar hükümeti üyelerinin ve Emir'in karar alma çevresinin fikir birliğinde olacağı açıktır. Fakat meclisin Katar siyasetinde oynayabileceği rolün etkin ya da silik olması temelde meclis içerisindeki dengeye ve yerel siyasetin ulusal siyasetin önceliklerinin dışına çıkmamasına bağlı olabilecektir.

Seçimlerin gerçekleştirilmesi ve üyelerin hepsinin atamasının da tamamlanması ile birlikte, ilk oturumun ardından Katar siyasetinin sonraki değişim ve dönüşümlere, reform adımlarına, hazırlanması beklenebilir. Körfez ülkeleri, bölgenin ve uluslararası sistemin ekonomik yapısının ve siyasi yapısının değişimine kendi sistemlerini adapte etme konusunda uzun mesailer harcıyorlar. Katar'ın Şura Meclisi'nin yapılanmasını, seçimlerini ve pratiğini de bu minvalde değerlendirmek ve takip etmek mümkündür.