Amerika Birleşik Devletleri'nin temelinde harcı olan Alman kökenlilerden Dwight David Eisenhower (Bir diğeri CIA'in temellerini atan eski Nazi generali istihbaratçı Reinhard Gehlen'dir), 30 Temmuz 1956 günü Amerikan dolarının üstüne "Tanrı'ya güveniriz" yazılmasını öngören yasayı onayladı.
Yaygın bilgiye göre Lidyalılar tarafından icat edilmiş paranın (Bir başka bilgiye göre ise para Sümerler'de de vardı) başlangıçtan o döneme kadarki tarihinde görülmemiş bir karardı bu.
Muhtemelen parayla imanı tefrik etmeyi şiar edinmiş Lidyalılardan bu yana kimsenin yapmadığını, 34. ABD Başkanı bir yasayla mecburi kılmıştı. Elbette İkinci Dünya Savaşı'nın galibi Müttefikler'in lider ülkesinin başkanı ve NATO'nun ilk başkomutanı olmanın verdiği güçle yapmıştı bunu.
İlk bakışta Amerikan ülkesinin zahiri anlamda 'seküler' ruhuyla uyuşmayan bir karar olduğu için değil, Amerikan kapitalizminin batıni anlamda saf ve güçlü bir mottosu haline geldiği ve para/güç için gerekirse iman da dâhil bütün değerlerin kullanılabileceği bir ahlaki yozlaşmanın miladı olduğu için de önemlidir 'In God We Trust' sözü.
CIA 'İYİ', FBI 'KÖTÜ POLİS'
Bu hafta Üç Boyutlu Portre'de, sikkeden Bitcoin'e paranın hikâyesindeki, daha açık bir ifadeyle evrimindeki ya da pandemi terminolojisinin tıbbi terimiyle mutasyonundaki önemli kilometre taşlarını anlatmaya çalışacağım size.
Bunun yanı sıra dünyadaki 'kapitalizmin şatolarının' halen merkez üssü konumunda olan ABD'nin Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve Federal Soruşturma Bürosu'nun (FBI) yeni nesil paralara ve dijital piyasalara bakışını da özetleyeceğim.
Mesela sikkeden bu yana parayla ilgili tüm genel geçer kaideleri alt üst etme potansiyeline en fazla haiz olan, hatta daha şimdiden bu kaideleri belirli ölçüde değiştiren Bitcoin'e CIA 'iyi polis', FBI ise 'kötü polis' gözüyle bakıyor. Tıpkı 15 Temmuz darbe girişiminden önce FETÖ'ye iyi polis/kötü polis olarak baktıkları gibi… (15 Temmuz'dan önce FBI, FETÖ'yü sıkıştırıyor, CIA de böylelikle örgütü daha kolay yönetiyordu. 2016'dan sonra FETÖ, ABD'de daha açık bir desteğe ihtiyaç duymaya başladığı için FBI da örgütün peşini bıraktı.)
Dünyanın bütün gizli servisleri gibi CIA'in de, suçu tespit ve suçluyu yakalamaktan ziyade istihbarat toplamak gibi bir önceliği vardır. Bu yüzden CIA, kripto para konusunu istihbarat toplamak için kullanmaktan yana. FBI ise özellikle pandemi sürecinde arttığını belirttiği Bitcoin dolandırıcılıklarına karşı uyarılar yayınlıyor.
'BİTCOİN GÖZETLEME İÇİN BİR NİMET'
Ara başlıktaki söz, CIA'in eski Başkanı Michael Morell'e ait. Morell, bu görüşleri The Cipher Brief adlı bir sitede yayınlanan Bitcoin'in Yasadışı Finansta Kullanımı Üzerine Bir Analiz başlıklı makalesinde dile getirdi.
Morell makalesinde, "Yasadışı Bitcoin hareketlerini izlemek, geleneksel banka hareketlerini kullanarak sınır ötesine giden illegal fonların izini sürmekten daha kolay. Ve nakit varlıkları takip etmeye çalışmaktan da çok daha kolay…" diyor.
Kripto para teknolojisindeki gelişmeler ve bu para priminin ödeme olarak kabul edilmeye başlanması ise FBI açısından suç riskini artıran bir faktör. FBI uzmanları kripto para birimi kullanılarak yapılan vurgunların pandemi sürecinde arttığına dikkat çekerek uyarıyor.
Ancak bu uyarılar çare olmadı ve geçtiğimiz yıl FBI'ın hakkında uyarı yayınladığı bir fidye yazılımı ile çok sayıda mağdurdan 25 milyon dolar değerinde Bitcoin alındı. NetWalker adlı fidye yazılımı, Kovid-19'la ilgili 'oltalama' e-postaları gönderen ve bu sayede bilgisayar sisteminin içine girip dosyaları çalan bir 'fidye yazılımı'ydı. Bu yazılım sayesinde bilgisayarı ele geçiren saldırganlar, mağdurları istedikleri ödemeler yapılmazsa dosyaları yaymakla tehdit etti ve bu tehditle 'tahsilat' yaptı. Bu ödemelerin Bitcoin olarak alınması da önemli. Yani fidyeler artık Bitcoin olarak da ödeniyor.
ELON MUSK'A BİTCOİN GASPI GİRİŞİMİ
FBI ayrıca, ünlü girişimci Elon Musk'ı milyonlarca dolarlık Bitcion fidyesi ödemekten kurtardığını öne sürmüştü. 22 Ağustos 2020'de tutuklanan bir Rus uyruklu kişi, Tesla'ya yönelik bir hacker saldırısı planladıklarını, bu saldırı sonrasında da Musk'tan fidye isteyeceklerini itiraf etmişti. Rus uyruklu kriminal kişinin itiraflarına göre, fidyeciler Tesla'dan yüklü miktarda Bitcoin koparmayı umuyordu. Ancak bunu başaramadılar. Bununla birlikte fidyecilerin bir başka Amerikan şirketinden 4 milyon dolar kopardığı açıklandı.
CIA ile FBI, Bitcoin konusunda ilanihaye ayrı tellerden çalmayacaklardır elbette. Ama yaptıkları işin nüansları nedeniyle kripto paraya ilki istihbarat kaynağı, ikincisi ise potansiyel cürüm aracı olarak bakıyor.
AMERİKAN YEŞİLİ'NİN 'FAÇASI BOZULDU'!
Peki, para bugünlere nasıl geldi? Aslında paranın mucidi sayılan Lidya uygarlığından önce, bütün Ezoterik tezlerin, giderek komploların kaynağı olarak nitelendirebileceğimiz Sümer'de ticari takas araçları, yani para vardı. Bir iddiaya göre Mısır'da da para kullanılıyordu.
Paranın ilk kez Lidyalılarda kullandığı bilgisi ise kadim Yunan tarihçisi Herodot'un yazdığı bir bilgi. Bu yönüyle Lidyalılar zaten var olan ticari takas sisteminde araç olarak altın ve gümüşü tercih eden ilk uygarlıktır. Lidya sikkeleri; altın, gümüş, bakır, nikel, tunç ve alüminyum gibi metal alaşımların karışımlarından üretiliyordu.
Antik çağlarda sadece Lidya'da değil, bütün uygarlıklarda soylular sikke basma ayrıcalığını ellerinde tutuyorlardı. Bugünkü ulus devletlerin para basmayı yönetmesi gibi…
Banknot biçimindeki kâğıt para ilk defa Çin'de kullanılmaya başlandı. 618'den itibaren… 10. Yüzyıl'dan itibaren ise tüm dünyada yayıldı. Toplu para basma matbaanın icadıyla gerçekleşti.
Türkiye'de ilk kez kredi kartı kullanımı 1968'de Diners Club ile oldu ve bu karta o yıllarda sadece birkaç bin kişi sahipti. Şimdi nüfusun üçte ikisinin kredi kartı var.
Dünyada günümüz itibarıyla 160 para birimi bulunuyor. En itibarlısı dolar, onu euro ve İngiliz sterlini gibi birimler takip ediyor. Şimdi denkleme bütün ulusal para birimlerinin f'açasını' bozacak şekilde Bitcoin girdi.
27 Mayıs 2018 tarihli 'Amerikan dolarının kısa tarihi' başlıklı yazımda anlattığım 'Amerikan yeşili'nin ayrıcalıklı konumu da sona ermeye başladı. (Ayrıntılar için bkz: https://www.sabah.com.tr/yazarlar/pazar/ferhat-unlu/2018/05/27/amerikan-dolarinin-kisa-tarihi)
Bitcoin ağının 3 Ocak 2009'da, küresel ekonomik kriz sonrasında 'piyasaya çıktığını' hatırlatalım. Bitcoin'le ilk alışveriş 22 Mayıs 2010'da 10 bin Bitcoin karşılığında pizza alımı ile yapıldı. Şimdi bu para, yarım milyar dolar yapıyor. Dünya çapında pizza zinciri kurarsınız.
24 Mart 2021 tarihli 'Bitcoin ve paranın gayrimillileştirilmesi' başlıklı yazımda ise Bitcoin'in gayrimilli para projesi olduğunu yazmıştım. (Ayrıntılar için bkz: https://www.sabah.com.tr/yazarlar/site/ferhat-unlu/2021/03/24/bitcoin-ve-paranin-gayrimillilestirilmesi) Artık milli paralardan gayrimilli para devrine doğru ilerliyoruz.
Bitcoin'den sonra dokuz binin üzerinde kripto para birimi çıktı. Küresel Tüketici anketine göre Türkiye, kripto para kullanımında dünyada dördüncü, Avrupa'da ise birinci. Kripto paraların bugün dünyada 3 trilyon dolar, ülkemizde de 1.5 milyar dolarlık büyük bir ticaret hacmi var. Dünyada 340, Türkiye'de ise 12 büyük kripto para borsası bulunuyor.
Yerimiz daraldı, yavaş yavaş toparlayalım: İstihbarat teşkilatlarının Bitcoin'e ilgisiz olması zaten beklenemez. Her ne kadar devletler nezdinde yasalaşmamış olsa da (Bu yıl kripto parayı resmen tedavüle sokan El Salvador hariç…) zamanımızın bu evresinin popüler para birimini takip etmek, daha şimdiden onu kullanan terör örgütlerinin izini sürmek için de şart.
Malum, örgütlerin var olmaya devam etmesi için üç şey gerekir: İnsan, para ve ideoloji. Para, yani finans, örgütlerin en önemli dayanağı. Misal FETÖ, kripto parayı kullanan örgütlerin başında geliyor. Küresel bir ağa ve bilişim uzmanlarına sahip olması FETÖ'yü bu alanda diğer örgütlerin önüne geçiriyor. Onu PKK izliyor, PKK da özellikle uyuşturucu parasının aklanması ve dolaşıma sokulması için Bitcoin'i kullanıyor.
Yirminci yüzyılın ikinci yarısında paranın evrim sürecinde sikkeden sonraki en ilginç finansal keşiflerinden biri olan kredi kartı hikâyeye dâhil olmuştu. 2009'da Bitcoin geldi, her geçen gün popülerliği arttı, artıyor.
Ve görünen köy kılavuz istemez, bugüne kadarki en radikal para birimi olarak insanlığın ekonomik, politik ve istihbari gündemini bundan sonra daha fazla meşgul etmesi de mukadder.