Kimbilir kaç yıl oldu, Bodrum Azmakbaşı'nda genç bir balıkçı, edebiyatla ilgim olduğunu öğrenince, "Ağabey," demişti, "benim en sevdiğim roman Karamazof Kardeşler"
" Şaşırmıştım. "Sen Dostoyevski'yi okudun demek..."
"O kim, ağabey?"
"Yazarı. Romanı okumuşsun ya..."
"Okumadım. Gördüm. Şahane bir roman."
Sözü Yul Brynner'e getirince mesele anlaşılmıştı. Richard Brooks'un filminden söz ediyormuş meğer. Kendi sözleriyle "bu gibi densizlikler"e tepesi atan Hey Yavrum (Mustafa Hoca) genç balıkçıyı bir güzel haşlamış, delikanlıyı filmi gördüğüne göreceğine bin kere pişman etmişti.
Ama dayanamadı, kitaplığından Karamazof Kardeşler'i getirdi ertesi gün, genç balıkçıya verdi. "Bunu okuyup hatmetmeden Azmakbaşı'na gelmek yok," dedi. "İmtihan edeceğim."
Bugün bile inanamıyorum, delikanlı kitabı bir haftada okudu. Hey Yavrum'un sınavını Pekiyi'yle atlattı. Sonra elini öptü onun.
"Sağol, hocam," dedi. "Kitabın romanı filmin romanından da iyiymiş."

***
Hafta içinde Emre Aköz'ün "Hazırloplar çağında klasikleri okumak" yazısı bu olayı hatırlattı bana.
Aköz, Macbeth'in çizgi-roman olarak yayımlanmasından yola çıkarak yazdığı yazıda önemli yazarların yapıtlarının çizgiyle aktarılması konusunu irdeliyor.
"Klasikler söz konusu olduğunda, hikâyenin çok da önemi yoktur," diyor. "Klasiklerin ilginçliği ve önemi, gayet tanıdık hikâyeleri bile bambaşka bir üslupla anlatmalarından gelir. Büyük yazarları, 'normal' yazarlardan ayırt eden özelliklerden biri üsluplarıdır. Tabii bir de psikoloji meselesi var: Klasikleri kaleme alan büyük yazarlar, insan ruhunun arkeologlarıdır. Kazarlar da kazarlar! Dolayısıyla klasik yapıtı (romanı) başka bir araçla dönüştürdüğünüzde, mutlaka orijinalden farklı bir şey çıkar."
Bu görüşe katılmamak mümkün değil.
***
Sıkça sorulan bir soru geliyor aklıma: Çizgi romanlar, kitap okumayı engeller mi? Söz gelimi, yine Aköz'ün sözleriyle, çizgi romanı satın alan "orijinal yapıtı okumuş sayılırım" der mi?
Bu soruya "evet" diyenlerin sayısı oldukça fazla.
Aynı örnekten yola çıkarak, Macbeth'in çizgi romanını okuyanların Shakespeare'in oyununu artık ellerine bile almayacaklarını ileri sürenlerin sayısı hiç de küçümsenecek gibi değil.
***
1970'lerin sonunda, satışı 100.000'e ulaşan haftalık bir çocuk dergisi yayımlıyorduk. Derginin içinde her hafta bir klasiğin 32 sayfalık çizgi romanını veriyorduk.
Unutmuyorum, başta Demirtaş Ceyhun, birçok yazar karşı çıkmıştı buna. Goriot Baba"'yı böyle okuyan kişi, artık Balzac'ın romanını eline alır mı? Okuma sevgisini köreltiyorsunuz," diyorlardı.
Ben aynı kanıda değildim.
Haklı olduğum da kanıtlandı.
***
Altın Kitaplar'ı ziyarete gitmiştim bir gün. Yayınevinin yöneticisi Dr. Turhan Bozkurt'la çene çalarken, "İlginç bir şey söyleyeceğim sana," dedi. "Biliyorsun, biz klasikleri de yayımlıyoruz. Satışları az, ama belli bir süre içinde ağır ağır da olsa tükeniyor. Bir hafta bir de baktım ki, bizim klasiklerden birine olağanüstü talep var. Şaşırdım. Ertesi hafta bir başka klasiğe inanılmaz talep geldi. İki hafta sonra bir başka klasiğe... Tesadüfen, masamın üstünde duran sizin çocuk dergisi ilişti gözüme. O hafta o klasiği çizgi roman olarak yayımlamışsınız. Geriye döndüm, eski sayıları tarattım. Siz hangi hafta hangi klasiği çizgi roman olarak yayımlamışsanız, o hafta bizim kitabın satışı artmış. Çizgi romanı okuyanlardan bazıları, merak edip kitabını almış."
***
Sinema ile televizyon, çizgi romandan daha yaygın, daha etkili araçlar. Romanlardan uyarlanan yapıtlar, ekrandan "seyredilince" alınıp "okunmuyor" mu?
Söz gelimi, televizyonda gösterilen Zengin ve Yoksul ya da Köstebek dizileri, kitaplarının satışlarını tavana vurdurmamış mıydı? Lanetliler Gemisi ya da Çivi romanlarını kim hatırlar şimdi. Ama filmleri sinemalarda gösterilince biz de kitaplarının yayımcıları olarak şenlik yapmıştık.
***
Çizgi roman okumaya engel değil. "Okumamaya özendirme" yarışında belki son sıralarda yer alır.
Son bir soru:
Macbeth"'in çizgi romanını okuyanlar, Shakespeare'in oyununu ellerine bile almazlar, deniliyor... Peki, o çizgi romanı okumasalar, Shakespeare'i okuyacaklar mıydı? Buna çizgi roman mı engel oldu?"