Mesleğimizle ilgili bir etkinlik için Londra'dayız. Bu yazıyı hazırlamadan önce bir fırsat yaratıp Londra'nın kalbindeki Westminster'de kısa bir gezinti yaptık. Birleşik Krallık Parlamentosu'nun bulunduğu bölgede.
Derdimiz parlamentoyu gezmek değil, hemen yakınındaki bir kültür merkezindeki insan trafiğini izlemekti.
O merkezde dün emekli bir diplomat olan Sir John Chilcot başkanlığındaki 5 üyeli bir komisyon resmen işbaşı yaptı. Görevi: İngiltere'nin Irak savaşındaki rolünü soruşturmak.
Komutanların, istihbarat örgütleri yetkililerinin, diplomatların, üst düzey kamu görevlilerinin dinleneceği komisyonun en önemli konuğu, eski Başbakan Tony Blair olacak.
Sir Chilcot, komisyonlarının bir mahkeme olmadığını, dolayısıyla kimseyi yargılamayı ya da suçlu aramayı düşünmediklerini, sadece savaşla ilgili "Objektif, ayrıntılı ve eksiksiz" bir rapor hazırlamayı amaçladıklarını belirtiyor ama soruşturmanın bir siyasal depremi tetiklemesi kaçınılmaz.
Zaten "Bazı kaynaklar"ın İngiliz medyasına sızdırmaya başladıkları belgeler ve bilgiler, depremin öncü şoklarını haber vermeye başladı bile.
Çünkü bu belgeler ve bilgiler, Blair'in ABD'nin yanında Irak savaşına girme kararını baştan sona yalanlar üstüne inşa ettiğini açıkça ortaya koyuyor. İşte bu yalanlardan sadece birkaçı:
Saddam Hüseyin rejiminin kitle imha silahlarına sahip olmadığını İngiliz hükümeti biliyordu ama savaş ilanına "Meşru" bir gerekçe yaratmak için "Saddam'ın kimyasal silahları var" iddiasına sonuna kadar sarıldı.
Blair savaşa katılmayı daha 2002'nin başında kafasına koymuştu ama 2003 başına kadar "Henüz karar vermemiş" rolü oynamayı sürdürdü.
Bu sözde kararsızlık silahlı kuvvetlerin hazırlığını da etkiledi. O kadar ki, belgelerde yer alan ifadeyle, askerler cepheye silahlarında sadece 5'er mermiyle gönderildi. Donanımları daha da rezaletti: Çöl ortasında kayak malzemeleri kullanmak zorunda kaldılar.
Raporlarda ilginç ayrıntılar da yer alıyor. Örneğin İngiliz ve Amerikalı komutanların birbirlerinden nefret ettikleri gibi.
İşgal güçlerinin zaferi Irak silahlı kuvvetlerinin "Üçüncü sınıf bir ordu" olması sayesinde kazanmaları gibi.
Ve en önemlisi: savaş sonrası dönemle ilgili hiçbir planlama yapılmaması gibi. O kadar ki, savaştan sonra nasıl bir Irak öngörüldüğü, Irak halkına ne vaat edileceği Blair ve kurmaylarının zerrece derdi olmamıştı.
Irak'taki son İngiliz askeri geçen yaz çekildi. Ardında çökmüş bir devlet, mahvolmuş bir ülke ve aşağılanmış bir halk bıraktı.
Bush ve Blair'i yargılamak
Peki bunun bir bedeli olmayacak mı?
"Olmalı" diyorlar vicdanlı İngilizler. En başta da bazı komutanlar. Onlar umutlarını Chilcot Komisyonu'nda tanıklık etmeye hazır oldukları belirtilen BM eski Genel Sekreteri Kofi Annan ile Irak'ı Silahsızlandırma Komisyonu eski Başkanı Hans Blix'in yapacakları açıklamalara bağladılar.
Annan ve Blix ile komisyona bilgi verecek İngiliz yetkililerinin bazıları savaşın meşruiyetiyle ilgili son pamuk ipliklerini de koparırlarsa, Blair'in BM Savaş Suçları Mahkemesi'nde yargılanması talepleri çok daha güçlü seslendirilecek.
Sadece Blair'in değil, yorgun bedenini Teksas'taki çiftliğinde dinlendirmekte olan ABD eski Başkanı George Bush'un da. Tabii Bush'un yardımcısı Dick Cheney'in de. ABD eski Savunma Bakanı Donald Rumsfeld'in de...
Blair'in ve İngiliz halkının düştükleri durum evrensel bir kuralı bir kez daha doğrulattı: "Bir politikacının vaatleri sadece ona inananları bağlar. Ama bir politikacının yalanları tüm ulusu bağlar..."
