Rekabeti, küresel ve centilmenlik boyutunda tanımlarsanız, ülkenizi, kurumunuzu ya da şirketinizi birinci lig ikliminde var edersiniz. Ancak rekabeti yıkıcı ve pusu üzerine kurarsanız, ülkeniz orta gelir tuzağına, kurumunuz ve şirketiniz de itibarsızlaşma sürecine girmiş demektir.
Pusu, akıldan ziyade kurnazlığı çağrıştırır. Mertlikten uzaktır. İstismar içerir. Karaborsacılıktan fırsatçılığa, koltuk istismarından rüşvet, irtikâp gibi bütün sosyal kirleticilere yataklık eder pusu...
Birinci sınıf ekonomilerde rekabet algısının, kabile toplum düzeyinde olmaması gerekir. Bizde rekabet denince "ezeli rekabet" anlaşılır ve "en büyük filanca, başka büyük yok" cümlesiyle klişeleşir.
Rekabet tanımımız da bu cümlede yatar zaten; "başka büyük yok" ise "en büyük" nasıl olunur? Olunamayacağı içindir ki rakip istenmez. Var ise "pusu" kurulur, yok edilir. Ya da "yüzük kardeşliği", "kahvaltı kardeşliği" örneklerinde kuyumcuların ve bankacıların yaptığı gibi, çıkar birliğine gidilir.
Bu çıkar, toplumun çıkarıyla örtüşmediği için, gizli kapaklıdır. Kartel, tekel, tröst gibi kelimelerin zihnimizde olumsuz tortu bırakması bu yüzdendir. Kamunun çıkıp Rekabet Kurumu ile iş hayatını tanzim gayreti, tam da bu sebepten boşa gider, ziyan olur.
Rekabeti kim sevmez? Düelloya gücü ve yüreği yetmeyenler sevmez. Bir de etik dışı kalmayı marifet sayan "imtiyaz obur" yapılar sevmez. Faiz piyasa şartlarında düşüyorsa, birileri rakipleriyle kahvaltıda buluşur, düşmesine izin vermez.
Konya'da kuyumcuların yaptıklarını 8'inci sayfamızda Barış Ergin, detaylandırmış... İbretle okuyoruz ve görüyoruz ki, bankalar kadar büyük menfaat olmasa bile "karınca kararınca" onlar da aralarında anlaşıp halkı dolandırmışlar.
Rekabet rakibi pusu kurup yok etmek veya rakiple anlaşıp halkı dolandırmak ikilemine saplanıp kalmış ise rekabet algımızı temelden sorgulama zamanı gelmiş demektir.