İstanbul Modern'in kapılarını ziyaretçiye kapattığı akşam saatleri. Önceki akşam Oya Eczacıbaşı ile birlikte müzenin sessizleşen koridorlarında turluyoruz.
Bir gün önce 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı'nın desteğini alan Gelenekten Çağdaşa-Modern Türk Sanatında Kültürel Bellek sergisinin açılışı gerçekleşmiş. Büyük bir kalabalığın ardından müzenin en sakin saatleri yaşanıyor.
Küratörlüğünü Levnet Çalıkoğlu'nun üstlendiği sergide sanatçılar Erol Akyavaş, İsmet Doğan, İnci Eviner, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Selma Gürbüz, Ergin İnan, Balkan Naci İslimyeli, Murat Morova ve Ekrem Yalçındağ'ın Anadolu coğrafyasından aldıkları etkileri görüyorsunuz. İstanbul'un Kültür Başkenti unvanına yakışır bir sergi olduğu ortada.
Oya Eczacıbaşı heyecanlı. Bu sergi aslında birbiri ardına devam edecek üç serginin ilki. Haziran başında Tasarımda Gelenekten Çağdaşa isimli bir sergi başlayacak. Eylül sonunda ise Kutlu Ataman ile çağdaş sanat İstanbul Modern'de boy gösterecek.
Daha önce de yazdığım gibi İstanbul Modern, başka ülkelerin örnek almak istediği bir müze haline geldi. Oya Eczacıbaşı, bir çağdaş sanat müzesi olmayan Yunanistan'ın bile, "Biz niye yapamıyoruz" diye kendileriyle görüşmelerini hatırlatıyor mesela ve ortaya çıkıyor ki, hiçbir ülkede 'üç ayak' olarak tabir edebileceğim özel sektör, yerel yönetim ve kamu böylesine bir araya gelmeyi başaramadı.
İstanbul Modern'e Eczacıbaşı Ailesi'nin büyük desteğinin yanı sıra, bir çok şirket ve banka da kuruluşunda yer aldı. Hâlâ da sergilerine sponsor olarak destek veriyor. O da yetmiyor. Beyoğlu Belediyesi, okullardan öğrencilerin gelmesini kolaylaştırmak için otobüs seferleri koyuyor. Başbakan Erdoğan ve Devlet Bakanı Egemen Bağış bizzat destekliyor.
Oysa yurtdışında böyle bir örnek yok. Daha geçen hafta New York Times'da okuduğum bir yazıda, Fransa'da devlet desteğiyle ayakta duran müzelere ayrılan kaynağın ciddi bir yük olduğundan, vergi teşviği vs gibi kolaylıklar olmadığı için özel sektörün hiçbir katkısının olmamasından yakınılıyordu. Oysa Türkiye'de bir müzede tam tersi bir durum yaşanıyor.
Peki tüm bunlar Oya Eczacıbaşı'nı mutlu etmeye yetiyor mu? Sanıyorum yetmiyor. Daha fazlasını istiyor. Daha doğrusu kafayı şuna takıyor. Niye İstanbul Modern sadece elitist diyebileceğimiz bir zümre ziyaret ediyor?
Niye toplumun tüm kesimlerinden ziyaretçi gelmiyor? Bu müze Beyoğlu sınırları içinde. Neden Dolapdere, Kasımpaşa, Kurtuluş, Tophane'den müzeyi gezmeye gelmiyorlar? Niye bu yörenin insanı müzeye gelmeye çekiniyor? Müzeye giriş 7 lira, öğrenci 3 lira, girişin ücretsiz olduğu gün de var. Yani maddi imkansızlık da aslında bir bahane değil.
Tabii Eczacıbaşı bu soruyu kafaya takmakla yetinmemiş. Bu konuda dünyadaki gelişmeleri araştırmış ve Teksas eyaletinin Dallas şehrinde kurulu olan Dallas Modern Sanat Müzesi'nin aynı konuya kafa yorup yıllar önce bu konuda bir çalışma yaptığını öğrenmiş.
Konuyu açtığı Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan projeye bayılmış, hatta daha ileri gidererek Beyoğlu ve Dallas'ı kardeş şehir yapmak için harekete geçmiş. Dallas'daki müze "Niye İspanyol azınlık gelmiyor" diye bir çalışma yapmış ve bir Amerikan fonundan da yararlanmış.
İşte şimdi İstanbul Modern, yöre insanının neden gelmediğini araştırmak ve onları müzeye getirebilmek için aynı Amerikan fonuna başvurmuş. Eczacıbaşı, varsa bir çekince onu ortadan kaldırmaya kararlı. "Burası sadece elit tabakanın değil, tüm İstanbul'un modern sanat müzesi" diyor ısrarla.
Ama tabi ben de düşünüyorum. Şu koskoca İstanbul'da bir anket yapılsa ve Ayasofya'yı ziyaret edenlerin oranı ölçümlense acaba yüzde 1 çıkar mı? Bırakın ziyareti Ayasofya'nın yerini sorsanız sizce kaç kişi doğru cevap verir?
Türk insanı sadece İstanbul Modern'e değil, hiçbir müzeye gitmiyor ki. Geçim sıkıntısı deyin, etrafını saran başka kaygıları ekleyin Türk insanının ne yazık ki müzelerle arası hiç hoş değil. Tıpkı tiyatro gibi, tıpkı kitap gibi.
