Herkesin nefesini tutarak beklediği 8 Aralık AB Devlet ve Hükümet Başkanları zirvesi gerçekleşti. Zirve beklentileri pek karşılamadıysa da, Almanya'nın "bütçe disiplini" anlayışını bir kural haline getiren yaklaşımı, 17 Euro ülkesi tarafından kabul edildi.
Uzun zamandır üstünde tartışılan Avrupa Merkez Bankası (AMB) konusu da bir şekilde karara bağlandı. AMB, gerçek bir ulusal merkez bankası gibi "nihai borç veren" olmayacak, ancak kurulacak olan Avrupa İstikrar Sistemi, Merkez Bankası'na bağlanarak bir "ara yol" bulundu, esas olarak Almanya ve Fransa'nın niyet mektubunda öngördükleri sistem büyük ölçüde kabul edildi.
Birleşik Krallık hiçbir uzlaşmaya yanaşmadı. David Cameron, AB kurucu antlaşmasına "Birleşik Krallık bu finans regülasyonları sisteme girmeyebilir" türü bir madde koydurmak için ısrar edince ipler koptu. On yedi Euro ülkesi kendi aralarında bir "hükümetlerarası protokol" imzalayacaklar, Euro kullanmayan ülkeler de bu protokole taraf olabilecek, çıkan uzlaşma bu...
Macaristan protokole karşı çıktı ancak "anlaşmanın ayrıntılarını inceleyeceğini" söyleyerek bir açık kapı bıraktı. İsveç ve Çek Cumhuriyeti, kendi parlamentolarına ve siyasi partilerine danışmak istediklerini açıkladılar. İsveç'in bu protokole taraf olmak istemesi çok uzak bir ihtimal gibi duruyor.
İkili AB..
Çok uzun zamandır konuşulan, Jacques Delors'un 1993'te Maastricht sistemiyle oluşturmaya çalıştığı "çok vitesli Avrupa", böylelikle kurumsallaşmaya doğru ilk adımı attı. Eğer Berlin Duvarı yıkılmamış olsaydı uygulanması kesin olan bu yaklaşım, Merkez ve Doğu Avrupa ülkelerini üye yapabilmek için 1993'te terk edilmişti. Şimdi yeniden hayata dönüşünü seyrediyoruz.
AB liderleri, bu "tarihi" zirveyi düzenleyerek piyasalara çok güçlü bir mesaj göndermek istemişlerdi. Bu hedefe ulaşıldığını söylemek çok zor... Her şeyden önce AMB, ufak tefek bir değişiklik dışında güçlü, sağlam bir Merkez Bankası haline getirilmiyor.
Yeni atanan AMB guvernörü Mario Draghi'nin, geçen hafta bu anlamda yaptığı açıklamalardan geri dönmesi de olumlu etki yaratmadı. Almanya, AMB'nin yetkilerinin artırılmasına şiddetle karşı çıkarak belki kendi siyasi kesimini memnun etmiş olabilir, ancak Şansölye Merkel dünyayı ve AB'yi bu bakış açısıyla görmeye devam ederse, AB'nin gerçek anlamda ekonomik ve siyasi bir güç odağı olması çok zor olacak.
AB ülkeleri, bugün itibarıyla çok ciddi bir baskı altındalar. Var olan kamu borçlarının bir şekilde AMB "garantisinde" olduğu hissettirilebilseydi, bu baskı muhtemelen çok hafiflerdi. Bu gerçekleşmedi. Onun yerine ne sonuç vereceği ve nasıl uygulanacağı belli olmayan bir protokolün ana hatları ortaya çıktı. AB içinde ikili bir yapının da temeli atıldı.
Getirilecek yaptırım sistemi, Almanya'nın istediği bütçe ve vergi disiplinini sağlayabilir mi, belli değil. Maastricht'ten bu yana Antlaşmada var olan yaptırımların uygulanamamış olması, yeni sistemin uygulamada ne kadar başarılı olacağı hakkında soru işaretleri oluşturuyor.
Bu haliyle, AB zirvesinde çıkan sonucu "doğru yönde ürkek bir adım" olmanın dışında tanımlamak pek mümkün değil. Oysa AB'nin, yeni yapılanması her ne olacaksa, o yolda hızlı ve sağlam adımlar atması gerekiyor.
AB'nin ekonomik liderliğine soyunan Almanya'nın, ciddi bir ödün vererek "ikili Avrupa" anlayışını kabullendiği söylenebilir. İngiltere'nin hiçbir hazırlık çalışmasına dâhil edilmemesi zirvenin başarısızlığına sebep oldu. Ne var ki, on yedi ülke ile olsa dahi, AB artık "ortak" denilebilecek bir bütçe disiplini politikasına doğru gidiyor ve Avrupa Komisyonu bu alanda tek yetkili olarak belirlendi. Açıkça federal bir ekonomik üst yapı oluşturma girişimi, AB'nin bu zirveden hatırlamamız gereken temel siyasi girişimi oldu. Bunun kısa dönemde başka zirveler ve başka girişimlerle pekişmesi hiç şaşırtıcı olmayacak.
