Son söyleyeceğimi en başta söyleyeyim...
Yolunuz oralardan geçiyor da, hâlâ Bursa'da Muradiye Külliyesi'ni görüp gezmediyseniz, daha fazla geciktirmeyin!
Ölüm ve hayatın iki kardeş gibi el ele koşup oynadığı bir eski zaman bahçesi olabilir mi?
Modern bir sanayi şehrinin ortasında zamanın bütün çıplaklığı ve hüznüyle Osmanlı'nın 15. yüzyılında donup kalmış olması mümkün mü?
Bu soruların cevapları işte orada! Muradiye'de.
Görünce bana hak vereceksiniz.

***
Ben öyle yaptım. Hafta başında bir günlüğüne Bursa'ya gittim. Muradiye Külliyesi'nde yarım saat geçirdim.
Neden peki? Şu kadarını anlatayım...
Belki size garip gelecek ama haftalardır içimde bir ses oraya çağırıyordu beni.
Aynı günlerde hafızamın kuytusunda sakladığım bir çocukluk hatırası su yüzüne çıkıverdi.
Hayatımdaki ilk bayram namazı.
Beş ya da altı yaşındaydım. Muradiye Camii'nin dar avlusundaydık.
Sabahın alacakaranlığında başımı kaldırıp yanımda dizlerinin üzerine oturmuş, gözlerini kapatmış babama bakıyordum. Babam ne kadar büyüktü, bense nasıl küçücük!
Ah! Çok sonraları bestesinin Itri'ye ait olduğunu öğrendiğim o eşsiz musiki vardı bir de!
Bayram tekbiri.
Yüksek ağaçların birinden öbürüne uçup duran kuş sesleriyle segâh makamının iç içe geçişi...
Derin bir ürperti ve şaşırtıcı bir huzur!
A. H. Tanpınar Bursa için "bu şehirde takvimle saatle ilgisi olmayan ikinci bir zaman daha vardır" der.
Yekpare bir zamandır bu.
"Hayatımızda lüzumsuz zannedebileceğimiz duygular ve güzelliklerin malı" olan bir zaman...
Hatta çok hoş bir biçimde buna "ebedi bir mevsim" olarak bakar Tanpınar.
Gördüm ve çok sevindim ki, bu zaman hâlâ varlığını sürdürüyor Bursa' nın eski mahallelerinde. Özellikle de Muradiye mahallesinde ve külliyenin içinde yer aldığı bahçede.
Muradiye Külliyesi Sultan II. Murad tarafından yaptırılmış. Cami, hamam, imaret, medrese ve 12 türbe.
Kanuni'nin Konya'da öldürttüğü oğlu Şehzade Mustafa, sürgünde ölen Cem Sultan, Yavuz Sultan Selim'in öldürttüğü kardeşi Şehzade Ahmet...
Onlar da oradalar!
Sanki iktidarın kaçınılmaz zalim kaderiyle ölümün mutlak huzuru o bahçede buluşmuştur.
***
Konuyla ilgili son notlarım şunlar..
Bir... Avrupa'da bu kadar tarihi yer gezdim. Çok azında Muradiye Külliyesi'nin düzeni ve temizliği vardı. Yetkilileri kutlarım.
İki... Külliyenin yanındaki restore edilmiş eski evlerin bulunduğu sokağa büyük tarihçimiz Halil İnalcık'ın adı verilmiş. Ne güzel!
Üç... Üç türbe dışındakilerin kapısı kilitliydi. Keşke onlar da açık olsaydı.