Bir toplum çorbaya benzemez. Çünkü tencereye kaşığı daldırıp tattığınızda, çorbanın tamamı hakkında fikir edinebilirsiniz. Halbuki toplum yekpare değildir. Daha çok böreğe benzer:
Ortası yumuşak, kenarı kıtırdır. Peynir eşit dağılmamıştır. Dolayısıyla böreğin herhangi bir yerinden alacağınız bir lokma, böreğin tamamı hakkında fikir vermez. Türkiye, 70 küsur milyonluk kocaman bir ülke. Herkese anket uygulayabilir misiniz? Mümkün ama astarı yüzünden pahalıya çıkar. O halde ne yapmalı?
Sosyal bilimciler, "Bu böreğin özelliklerini anlayabilmek için hangi bölümlerini tatmalıyız" diye sormuş. Neticede güvenilir yöntemler geliştirmiş. Ve yalnızca birkaç bin kişiye sorarak, toplumu anlayabilir hale gelmişlerdir.
Not: TV reytingleri de böyle ölçülüyor. Eğer o reytingler gerçeğe yakın olmasa, devasa şirketlerin yöneticileri, milyonlarca doları reklamlar için harcar mı sanıyorsunuz?
Sabancı Üniversitesi'nden Doç. Ali Çarkoğlu ile Boğaziçi Üniversitesi'nden Prof. Binnaz Toprak, işte o yöntemleri uygulayarak, 1999'dan 2006'ya örtünen kadınların azalmakta olduğunu ortaya çıkardılar.
Ama okurumuz Melek A. gibi itiraz edenler var: "İstanbul'da orta ve alt gelir grubunun yaşadığı semtleri gezin. Eskiden milyonda bir gördüğüm çarşafı neredeyse her sokak başında görür oldum."
Doğrudur! Okurumuzun dolaştığı yerlerde çarşaflı kadın sayısı artmış olabilir. Ancak bu gözlemler toplumun genelini resmetmez. Sadece bizim kısıtlı algımızı yansıtır. Sohbet konusu olabilir ama bilimsel hiçbir anlamı yoktur.
Asıl tartışmamız ve araştırmamız gereken şudur: Nasıl oluyor da örtünen kadın oranı düşüyor? İşte birkaç ihtimal:
1) Bence şirketleşme önemli. Birçok şirket türbanlıyı tercih etmiyor. Hayatın pahalı olduğu kentlerde, kadının da çalışması gerekiyor. İş bulmak için başlarını açıyorlar.
2) Fethullah Gülen, cemaatindeki üniversite öğrencilerinden türbanı çıkarmalarını istedi. Bir kadının türbansız da dindar olabileceğini söyledi. Onlar da çıkardı. Başı açık Nurcu kızlar bulunduğunu daha önce yazmıştım.
3) Etkisini giderek artıran popüler kültür, tesettürlü kadını öne çıkarmaz.
Bunlar bir an için aklıma gelenler. Gerçek ise ancak araştırmayla ortaya çıkar.