Ermeni Tehciri (1915) konusu hararetle tartışılıyor. Çok kafa karıştırıcı bir tartışma bu. Benim zihnimi kurcalayan sorulardan biri de, Almanlar'ın olaydaki rolüne ilişkin... Öyle ya, Birinci Dünya Savaşı'nda (1914-1918) Osmanlı, Almanya ile ittifak yapmıştı. O dönemde ülkede çok sayıda Alman subay ve danışman bulunuyordu. Bu görevlilerin tehcirin sebebini, şeklini ve hepsinden önemlisi nihai amacını (sadece 'sürgün' mü, 'etnik temizlik' mi, 'soykırım' mı?) bilmemeleri imkansızdı.
Ben bunları düşünürken, özetle, "Tehciri isteyen, hatta zorlayan Almanya'ydı..." şeklinde bir açıklama geldi. Kimden? Avrupa Parlamentosu'nun Almanya SDP Milletvekili Vural Öger'den...
Buna karşılık 1914 ile 1922 yılları arasında, "Ortadoğu'nun nasıl yaratıldığını" inceleyen ünlü kitabı 'Barışa Son Veren Barış'ta David Fromkin şöyle diyor:
"Alman Büyükelçi Von Wangenheim, Berlin'e çektiği telgrafta Talat Paşa'nın tehcirin 'sadece askeri mülahazalarla' yapılmadığını kabul ettiğini belirtiyordu... Von Wangenheim ve Avusturya Büyükelçisi Pallavicini, tehcirin özellikle ABD'de çok kötü etki yaptığını, bunun da Almanya ve Osmanlı'nın ortak çıkarlarına zarar verdiğini merkezlerine bildirmişlerdi... Berlin, Babıali'nin bir açıklama yaparak, Almanya'nın tehcirle ilgili bir sorumluluğu olmadığını açıklamasını istedi. Babıali bunu reddetti. Almanya önce kendi başına bir açıklama yapmayı düşündü. Ama sonra ittifaka zarar gelmemesi için vazgeçti..."
Hadi buyrun bakalım! Gel de çıkın işin içinden...