Dönem dönem benzer gazete haberlerine daha sık rastlar olduk. Madde kullanımı, özellikle de uçucu madde kullanımı küçük yaştaki çocuklarda yaygınlaşıyor. Haberler, birçok aileyi rahatlatan 'bu tinerci çocukların sorunu' düşüncesinin doğru olmadığını gösteriyor. Uçucu madde bağımlılığı özellikle her sosyo-ekonomik düzeyden ailenin çocuğu için bir risk olmaya devam ediyor. Uçucu madde sadece tiner değil. Uhu, diğer yapıştırıcılar, çakmak gazları ve aklınıza gelmeyecek birçok madde bu amaçla çocuklar tarafından kullanılıyor ve önemli zararlar veriyor. Çocuğumuzu iyi tanıyıp, dinlememiz gerek. Madde kullanımı gençleri etkileyen, biyolojik, ruhsal ve sosyal boyutları olan bir sağlık sorunudur. Bağımlılık yapıcı madde, beyin işlevlerini ve tüm bedensel yapıları etkileyerek, zamanla organ sistemlerinde kalıcı değişiklikler oluşturan, yaşam için gerekli olmayan, doğal ya da yapay keyif verici maddelerdir. Yani birçok gencin, özellikle de esrar maddesi için kullandığı 'ama bunun bir zararı yok' savunması gerçekçi değildir. Tüm bu olumsuzluklara rağmen maddde alınımının devam etmesi ve alma isteğinin durdurulamaması ise artık bağımlı olunduğunun göstergesidir.
Çocuk ve ergende madde kullanma evreleri:
Deneysel kullanım: Maddenin etkisinin fark edilerek, durumunda değişiklik sağlamak için çeşitli maddelerin denenmesi. Genellikle ikinci evrenin gelmesine yol açar.
Sosyal kullanım: Sosyal ortamlarda kullanarak, değişiklikleri devam ettirmektir. Benzer kişilerle paylaşılabilir ve sadece onlarla paylaşılan bir sosyal aktivite haline gelebilir.
Operasyonel kullanım: Artık kötü kullanım gelişmiştir. Genellikle gerilimden kurtulmak ya da eğlenmek için kullanılır. Kimileri zevk için kullanırken, bazıları da mutsuzluğu, sıkıntıyı gidermek için kullanır.
Bağımlı kullanım: Artık yaşamını devam ettirebilmek için maddeye gereksinimi vardır.
Madde kullanımının nedenleri:
Madde kullanımına ilişkin yanlış inanış ve bilgiler.
Büyüdüğünü ispat ve isyan.
Zorluklarla başa çıkamayacağı korkusu.
Merak.
Yaşıt baskısı.
Ruhsal sorunlar.
Madde pazarlayıcılarının tuzakları.
Gençlik çağı madde kullanımına başlama ve bağımlılık açısından riskli bir dönemdir. Çünkü:
Duygular yoğundur.
Kendine aşırı güven ya da aşırı güvensizlik vardır.
Gruba uyma arzusu yoğundur.
Enerjiyi boşaltıcı olanaklar kısıtlıdır.
Anne ve babalar iletişim ve sorunlarla başa çıkmada zorluk yaşar.
Kitle iletişim araçları, yanlış özdeşim modelleriyle çarpıklıklara özendirici zemin hazırlamaktadır.
Gençlere sahip çıkılacak olanaklar azdır (spor, eğitim, eğlence vb).
AİLE YAPILARI ÇOK ÖNEMLİ
Tüm bunlara karşın her çocuk ve genç madde kullanmaz. O zaman bazılarının kullanımına yol açan etmenler vardır. Bunları kişisel etmenler ve sosyal etmenler olarak ele alabiliriz. Kişisel etmenler; cinsiyet, genetik yatkınlık, evdeki yaşam koşulları, evde ilaç kullanımı görüntüleri, kişilik özellikleri, eğitim ve iş başarısızlıklarıdır. Sosyal etmenler ise; fiyatlar ve kolay ulaşım, çevredeki insanların kullanıyor olması, medya etkisi, kullanıma ilişkin yasal düzenlemeler ve bazen de sağlık eğitim girişimleridir. Bağımlı çocuk ve gençlerin aile yapıları çok önemlidir. Aile-çocuk ilişkisinde, ailenin çok kısıtlayıcı ya da aşırı izin verici olması aynı oranda zararlıdır. Anne-baba ayrılığı kadar babanın yok olması, yani evde olmasına karşın varlığını paylaşmaması riski artırır. Alkolik baba oranı çok yüksektir. Anne-baba arasındaki olumsuz duyguların, özellikle anne-oğul ilişkisine aktarımı, anne ya da babanın aşırı ilaç kullanımı, evde madde kullanımı olması, aile-çocuk ilişkisinin zayıflığı, çocuğun yoğun bağımlılık-bağımsızlık çatışması yaşaması saptanan aile yapılarıdır. Çocuğun yaşamındaki ani değişikler iyi izlenmelidir. Okul başarısında ani düşüşler, arkadaş çevresinde değişiklikler, davranışlarında bozulma, aşırı içine kapanıp ilişkiyi kesme gibi durumlarda bir sorun olduğu düşünülebilir.
