ABD devletinin bütçe ve borç tavanı sorunları doların statüsünü sarsıyor. Bazı ülkeler rezerv para olarak doların yanında Çin parası yuan'ı da tutmaya başladı. Örneğin Şili, Malezya, Nijerya rezervlerinde yuan bulunduruyor. Fakat ABD dolarında yaşanan statü kayıplarına rağmen dünya bankacılık sistemi ABD Hazine bonolarına yatırım yapmaya devam ediyor.
Son yaşanan temerrüt riskine rağmen başka ülkelerin bonoları hiç rağbet görmedi.
Yine uzun vadeli ABD hazine bonoları tercih edildi.
Peki niçin ABD hazine bonoları tercih ediliyor? Çünkü dünyada hâlâ ABD en güvenilir devlet olarak görülüyor. Bu arada ABD askeri gücünü de unutmamak gerekir tabii. Ünlü iktisatçı Milton Friedman'ın söylediği gibi "güçlü bir paranın ardında güçlü bir ordunun olması da şart." Saddam örneğinde dolar kullanmayacağım diyenlerin başına nelerin geldiğini gördük.
Gelelim ülke paralarının nasıl rezerv para olduğuna? Bildiğiniz gibi bir ülke parasının rezerv para olabilmesi için dünya ticaretindeki payının yüksek olması gerekiyor. 19. yüzyılda İngiltere'nin dünya ticaretindeki payı yüksek olduğundan sterlin rezerv paraydı.
İkinci Dünya Savaşı'nın ardından ABD'nin dünya ticaretinde payı artınca dolar rezerv para oldu. Bugüne geldiğimizde Çin, dünya toplam ihracatı içinde payını ABD'nin üzerine çıkarttı. Dünya toplam ihracatında Çin'in payı yüzde 10.4'e, dünya toplam ithalatındaki payı yüzde 9.4'e yükseldi.
Hemen hatırlatalım ABD dünya toplam ihracatında yüzde 8, ithalatında yüzde 12.3 paya sahip bulunuyor. Bu gelişmeye rağmen Çin parası rezerv para olamıyor. Çünkü Çin parasını libere edemedi. Bu nedenle Çin finans sistemi gelişemedi. Dolayısıyla Çin parasını rezerv olarak kullanmak riskli. İşte bu nedenle dünyada resmi rezervlerin yüzde 62'si dolar, sadece yüzde 3'ü diğer para birimleri olarak tutuluyor. Çin parası yuan da bu yüzde 3'ün içinde.
Peki dolara güven devam edecek mi? Dolara güven azalsa da bir gecede rezerv parayı değiştirmek mümkün olamıyor. Geçen hafta İngiltere Hazine Bakanı George Osborne, Çin parasını rezerv para olarak hazırlamak için ilk anlaşmayı imzaladı.
Ve "yuan 20 yıl sonra rezerv para olabilir" dedi. Bundan böyle yuan -sterlin doğrudan ticareti yapılacak. İngiliz şirketleri 80 milyar yuan'a (13 milyar$) kadar Çin menkul kıymetlerine yatırım yapabilecek. Bu tutar 270 milyar yuan'a çıkartılabilecek. Çin bankaları Londra'da şube açacak. Tabii bunun yanında Çin, İngiltere'de nükleer enerji ve diğer altyapı yatırımlarına girebilecek.
Hal böyle olunca istemeyerek de olsa 20 yıl daha rezerv para olarak dolar kullanılacak. Anlayacağınız İngilizler, HongKong'dan eski ortakları Çinlilerin gücünü yanlarına alarak yeni bir rezerv para yaratmaya çalışıyorlar. Tabii bu arada ABD ve Almanya, İngiltere'nin bu tasarımına ne diyecekler bakalım. Bu gelişmeleri değerlendirdiğimizde, Türkiye'nin Çin füze sistemine olumlu bakmasının doğru okunması gerektiğini düşünüyoruz.