Dün Nobel Komitesi, iktisat ödülünü ABD'li üç iktisatçı arasında paylaştırdı. Bu üç iktisatçıdan ikisi
Eugene Fama ve Lars Peter Hansen Chicago Üniversitesi'nde, Robert Shiller ise Yale Üniversitesi'nde varlık fiyatlarının piyasalarda nasıl oluştuğunu birbirinden bağımsız olarak araştırıyorlar. Ödül alan üç iktisatçının çalıştığı konu sadece iktisatçıları ilgilendirmiyor. Bildiğiniz gibi varlık fiyatları, günlük hayatta tüketim ve yatırım arasında karar veren herkesi ilgilendiriyor.
Çünkü finansal varlıkların getirisi ve riski, elinizdeki parayı nakit tutmak, bono, hisse senedi ya da konut almak için vereceğiniz kararları belirliyor.
İşte bu üç iktisatçı hisse senedi fiyatlarını ele alıp uygulamada fiyatların nasıl oluştuğunu belirlemeye çalışıyor.
Önce Eugene Fama'nın görüşünü ele alalım... Fama, hisse senetlerinde, geçmişteki fiyatların değil şirketin dağıtacağı temettü, hissenin bölünüp bölünmediği türünden "yeni haberlerin" fiyatlarda önemli değişiklere neden olduğunu ileri sürüyor.
Gelelim Lars Peter Hansen'e... Ona göre hisse senedi ve finansal varlık fiyatları, rasyonel yatırımcının belirsizlik karşısındaki risk ve getiri algısına göre belirleniyor.
Hansen bulgularına istatistik araştırmaları sonucunda ulaşıyor.
Robert Shiller'e gelince... Shiller, hisse senedi fiyatlarının günlük, haftalık tahmin edilemeyeceğini, hisse ve tahvil fiyatlarının uzun dönemde tahmin edilebileceğini ileri sürüyor. Ve hisse senedi fiyatlarının, hissenin fiyatı ile temettüsü arasındaki orana bağlı olarak dalgalandığını söylüyor.
Bu oran yüksek olursa fiyatın düşeceğini, küçük olursa hisse fiyatının yükseleceğini ileri sürüyor. Aynı oran ve fiyat ilişkisinin bono ve diğer varlık fiyatlarında da geçerli olduğunu belirtiyor. Bu arada hatırlatalım, Robert Shiller, The Case-
Shiller Housing Index'i hazırlayan iktisatçı olarak biliniyor. Ve Shiller'in 2008 finans krizi öncesinde konut fiyatlarında balon oluştuğunu, bunun krize davetiye çıkarttığını söylediği biliniyor. Hatta dün ödül törenine telefonla bağlanan Shiller "Finansal krizler hakkında düşünceniz nedir?" sorusuna "Finansal krizler yanlış kararların yansımasıdır" cevabını verdi. Böylece varlıkların yanlış fiyatlanmasının finansal krizlere neden olduğunu belirtti.
Peki Nobel ödülü verilen bu üç iktisatçı varlık fiyatlarının nasıl belirlendiğini tam olarak açıklayabildiler mi? Hemen bu sorunun cevabını verelim; "hayır" açıklayamadılar.
Çünkü varlık fiyatlarının nasıl oluştuğunu henüz tam olarak bilemiyoruz. Bu üç iktisatçının çalışması sadece fiyat oluşumunun açıklanmasına katkı yapan yöntemler ve bazı bulgular oluyor. O halde makro ekonominin sağlığını etkileyen temel göstergelerden olan finansal varlık fiyatlarının nasıl oluştuğunu tam olarak bilemiyoruz hâlâ. Anlayacağınız varlık fiyatlarında oluşan balonları ve piyasa çöküşlerini önleyecek bir iktisadi araç henüz elimizde yok.
İyi bayramlar diliyorum.