İki yıl önce Amerikan piyasalarında ortaya çıkan mali krizle mücadelede "para politikası" yetersiz kaldı. Mali krizin ardından gelen ekonomik durgunluktan çıkmak için geçmişteki gibi yine J.M. Keynes'in "maliye politikası" reçetesine başvuruldu.
1929 Büyük Krizi'nde de kullanılan bu reçeteye göre, toplam talep devlet harcamaları çoğaltılarak artırılmalı, ekonomik durgunluk böylece durdurulmalıydı. Ama devlet harcamalarının birdenbire programsız artışı, bu defa "aşırı borç yükü" ve "bütçe açıkları" nedeniyle sorun çıkarmaya başladı. Yükselen ülke borçları piyasalarda gerilime neden oldu ve hâlâ oluyor. Ve bu gerilim ekonomik büyümeyi olu msuz etkiliyor. Peki şimdi Keynes'e artık güle güle mi denmeli ? Ünlü ekonomist Jeffrey Sachs'a göre evet artık Keynes'le vedalaşılmalı. Sachs önceki günkü makalesinde, Keynes'in "plansız kamu harcamalarıyla kalitesiz istihdamı artırmayı öngören reçetesini terk etmenin zamanı geldi" diyor ve devletlere yapmaları gereken dört yeni öneri getiriyor.
Sachs'ın birinci önerisi şu... Devlet ekonomik durgunluktan çıkış için beş yıllık bir strateji hazırlamalı. Bu stratejiye göre, devlet borçlarının ulusal gelire oranı yönetilebilir olmalı.
İki, devlet kaliteli istihdam yaratmalı. Bunun için kaliteli eğitime yatırım yapmalı. Özel teşebbüse bu konuda destek vermeli. Üç, kamu harcamaları fakirlere yönelik olmalı. Sağlık ve eğitim harcamaları ile aile yardımları çoğaltılmalı. Dört, devlet temiz enerji ve yeni ulaştırma altyapısına yatırım yapmalı.
Peki Amerikan iktisatçısı Sachs'ın bu önerileri uygulanabilir mi? Türkiye bu önerileri Sachs'tan çok önce uygulamaya koydu bile. Hükümet "orta vadeli bir program" yapıyor. Ayrıca kamu mali disiplinini bozmamak için "mali kural" uygulamasına geçiyor. Böylece borç yükü yönetilebilir seviyede kalıyor.
Gelelim bugüne dek yapılanlara...
AK Parti hükümetleri, kamu harcamalarının bileşimini fakirlerin lehine değiştirdi.
Eğitim ve sağlık harcamaları reel olarak arttırıldı. Cumhuriyet tarihinde ilk defa 2004 yılında eğitim harcamaları savunma harcamalarının üzerine çıktı. Ailelere çocuk başına eğitim yardımı veriliyor.
Özel sektöre yeni eğitim teşvikleri getirildi. Özel üniversite sayısı hızla çoğaltılıyor.
Ayrıca yeni "ulusal istihdam stratejisiyle" iş garantili meslek eğitimi verilecek. Temiz enerjiye yatırımlar artırıldı. Ulaştırma altyapısı duble yollarla, liman, havaalanları ve enerji altyapısı özelleştirilerek, özel finansmanla, yenileniyor. Anlayacağınız Jeffrey Sachs'ın Keynes'e vedanın ardından önerdiği "yeni devlet", dünyada ilk defa Türkiye'de kuruluyor.