The New York Times Gazetesi'nin iki yazarı David M. Halbfinger ve Adam Rasgon, Filistin'e gittiler ve orada baskıya ve zulme uğrayan Filistinli aileleri bulup onlarla röportaj yaptılar. İlk bölümünü dün yayınlamıştık. Bugün sıra son bölümde..
***
Meslek için çalışmak
İsrail'le anlaşmaya varmak için ellerinden geleni yapmaya çalışan Filistinliler, kendilerini sık sık işgalin dişlilerinde buluyorlar.
Majed Omar, bir zamanlar İsrail'de bir inşaat işçisi olarak iyi bir hayat yaşadı ve iyi kazandı. Ancak 2013 yılında, küçük erkek kardeşi İsrail'in güvenlik bariyerindeki bir boşluktan geçerken görüldü. Bir asker onu bacağından vurdu.
45 yaşındaki Omar, ikincil yara aldı. İsrail, Filistinlilerin intikam konusunda fikirlerinin olması için Omar'ın çalışma iznini iptal etti.
("İntikam" İsrail'in söylediği bir şey ve çok sık oluyor.)
14 ay işsiz kaldı. İsrail çalışma iznini yeniden, yalnızca işçilere yarı ücret ödenen, her sabah üzerleri aranan ve bütün gün silahlı muhafızlar tarafından denetlenen, hızla büyüyen Batı Şeria yerleşimlerinde çalışması için verdi.
..Ve bu şekilde Yahudi evlerini yeniden şekillendiren ve Filistinlilerin uzun zamandır umut ettikleri devletin bir bireyi olarak talep ettikleri arazilerindeki İsrail yerleşim binalarını genişleten işçilerin ustabaşı oldu.
Omar, "Bir anlamıyla kendi mezarını kazmak gibi bir şey" dedi. "Ama herkesin neyin yanlış olduğunu gördüğü ve hâlâ yanlış yaptığı bir zamanda yaşıyoruz."
Kontrol noktası
Şiddet genellikle ani ve kısadır. Ancak uyandırdığı dırdırcı dehşet de aynı derecede zayıflatıcı olabilir.
40 yaşındaki Nael el-Azza, Beytüllahim'deki evi ile Ramallah'taki işi arasında gidip gelirken geçmesi gereken lanet İsrail kontrol noktasından dertli.
Evde duvarların arkasında yaşıyor ve arka bahçede yemyeşil bahçesinde bitki ve sebze yetiştiriyor. Ancak hiçbir şey onu işe giderken koruyamaz, Filistin itfaiye ve ambulans servisindeki yönetici pozisyonu bile.
Geçenlerde, kontrol noktasındaki bir askerin onu durdurduğunu, penceresini açmasını söylediğini ve silahı olup olmadığını sorduğunu anlattı. "Yok" demiş. Asker bakmak için yolcu kapısını açtı, sonra sert bir şekilde kapattı.
Nael, itiraz etmek istemiş. Ama kendini tutmuş.
Askerlerle çok fazla tartışma, Filistinlilerin vurulmasıyla sonuçlanıyor.
"Malımı ve kendime olan saygımı korumak istiyorsam, bunun bir bedeli vardır" dedi.
Yolculuğu, kuş uçuşu 20 kilometre. Ancak Nael 50 kilometrelik rotadan gidiyor. Çünkü Filistinliler, Kudüs'ün çevresinde, dik virajlı iki şeritli kıvrımlı bir yol boyunca geniş bir döngü içinde yönlendiriliyorlar. Öyle olsa bile, bir saatten daha az sürer, ancak kontrol noktası nedeniyle genellikle iki veya üç saat sürüyor, gidiş gelişler.
İsrailliler, kaçan saldırganları veya yasadışı silahları aramak veya huzursuzluk durumunda Batı Şeria'yı ikiye bölmek için kontrol noktasını gerekli görüyor.
Filistinliler buna tek bir askerin kaprisiyle kapatılabilen "Boğulma noktası" diyor. Aynı zamanda bir sürtüşme noktasıdır.
Sürücüler ve askerler, kendilerini diğerinin hedefi olarak hayal ederler.
Bay el-Azza, tembel tembel hareket eden trafiği kan akışına benzetti. Bir arabayı aramak bir saatlik gecikme anlamına gelebilir. Askerler o kadar genç ki, "5 bin arabayı durdurmanın ağırlığını hissetmiyorlar" dedi.
Sadece gecikenleri düşünüyor.
"Hareketinizi engellediklerinde ve işimizde başarısız olmanıza neden olduklarında, değerinizi ve anlamınızı kaybetmiş gibi hissediyorsunuz" dedi.
Her hafta birkaç gece, gecikmeler onu işbaşında uyumaya ve üç çocuğuyla görüntülü görüşmelere razı olmaya zorluyor.
Hafta sonu gezilerinde kontrol noktası, ailesine farklı bir zarar veriyor.
"Çocuklarımın çatışma hakkında konuşmasını engellemeye çalışıyorum" dedi. "Ama cevabım olmayan şeyleri görüyor ve deneyimliyorlar.
Araba sürerken müziği açarız. Ama kontrol noktasına vardığımızda onu kapatıyorum. Neden bilmiyorum. Çocukları aynada göreceğim:
Birdenbire dik oturuyorlar ve endişeli görünüyorlar, ta ki karşıya geçene ve müziği tekrar açana kadar."
Bay el-Azza'nın kafasında sürekli ölümcül senaryolar ortaya çıkıyor: Ya bir lastik patlarsa veya motoru durursa? Ya anında yanıt vermek üzere eğitilmiş genç bir asker bunu bir tehdit olarak yanlış yorumladıysa?
"Bunu aklınızdan çıkarmak mümkün değil" dedi. "Acıktığında, yemeği düşünmez mi insan?."
Kabarcıkta...
İsrailli askerlerin nadiren görüldüğü Ramallah'ın zengin, ayrıcalıklı "balonunda" bile hiçbir Filistinli, işgalin erişiminden yalıtılmış değil.
Sandos Mleitat'ın tanıdığı herkes bir travmanın izlerini taşıyor.
Kendisininki: İsrail tankları onun büyüdüğü Nablus'a girdiğinde, o zaman 5 yaşındaki küçük kardeşiyle birlikte saklanmak..
"Karanlıkta, bütün kirpiklerini tek tek yoldu" dedi.
Bugün, 30 yaşındaki Bayan Mleitat, Filistinlileri psikoterapistlerle buluşturan bir web sitesi işletiyor.
Kalan yaralarını hesaba katmak yerine, insanların sosyal uygunlukta, dinde, Facebook ve Instagram beğenilerinden topladığı onayda güven aradıklarını söyledi. Ancak tüm bunların yalnızca işgalin boğucu etkilerini pekiştirdiğini ekledi.
"Bu tamamen kontrolle ilgili" dedi. "İnsanlar bir tür evcilleştirme veya hizmetçileştirme sürecinden geçiyor.
Sonunda teslim oluyorlar ve hiçbir şeyi değiştiremeyeceklerini düşünüyorlar." Amcası bir protestoda İsrail askerleri tarafından öldürüldükten sonra, küçük erkek kardeşini "Aynı yoldan gitmesini önlemek için" 18 yaşında "evliliğe ittiklerini" söyledi.
"Ancak sadece yerleşmeyi düşünerek yetişkinliğe ulaşan bir millet, bağımsızlığa kavuşacak bir millet değildir" dedi.
"Bu ayrıcalıklı ve imtiyazlı balondan çıkacaklarını sanıyorlar ama asla çıkamayacaklar" dedi.
Evsiz
Bay Sanduka iyi bir ayda yaklaşık 1.800 dolar kazanıyordu. Avukatın yıkım emrini bozabileceğini umuyordu. "Bize para cezası vereceklerini düşündüm" dedi.
Sonra evden panikle dolu bir telefon daha aldı: "Polis oradaydı, ailemi ağlattı." Oğlu "Yeter" dedi ve kendini parçaladı.
Pazartesi günü erken saatlerde oğulları, ödünç aldıkları bir matkapla sırayla çalıştılar.
Evlerini yerle bir ederken, plajda bir kumdan kaleyi yıkar gibi neredeyse eğleniyor gibiydiler.
Bitti, ruh halleri karardı. 15 yaşındaki Mousa, "Sanki kendimizi ateşe veriyormuşuz gibi" dedi.
22 yaşındaki Muataz, "Ülkeyi istiyorlar" dedi. "Hepimizin Kudüs'ü terk etmesini istiyorlar" dedi.
2020 yılında Doğu Kudüs'teki 119 Filistin evinin, 79'u sahipleri tarafından yıkıldı.
Her şey enkaz haline geldiğinde, Bay Sanduka bir sigara yaktı ve yanarken üç parmağıyla tuttu. Pantolonuyla birlikte ailesinin hayatı da evlerinin tozuyla kirlenmişti, enkazın üzerine tırmandı, polise yıkıntının fotoğraflarını gönderdi ve seçeneklerini düşündü.
Batı Şeria'ya taşınmak ve Kudüs ikametgâhını feda etmek düşünülemezdi. Kudüs'te başka bir yere taşınmak pahalıydı.
Kudüs bir yer satın alabilir miydi acaba?.
Bir arkadaşı, geçici bir sığınak olarak birkaç boş oda önerdi. Bay Sanduka'nın karısı kalıcı bir ev istedi. "Bana bir ev alamazsan, herkes kendi yoluna gider" dedi, kadın kocasına..
Bay Sanduka gözlerini yokuş yukarı Eski Şehir'e çevirdi.
"Bu insanlar (İsrailliler yani) yavaş yavaş çalışıyor" dedi. "Birini ve sonra diğerini yiyen bir aslan gibi. Sonunda etraflarındaki her şeyi yiyorlar."
***
KENDİNİ BİLMEZLERE...
Sinan Akçıl'ın babası Saim Akçıl, uluslararası senfoni şeflerimizden.. 29 ülke elemanlarından kurduğu Tefken Filarmoni konserlerinde bu milletlerin bayrakları çekilir ve İsrailli ile Filistinli, Ermeni ile Azeri yan yana otururdu.
Saim Şef, Filistin olayları üzerine, Netanyahu ve Macron'a birer açık mektup yazdı. Buyurunuz efendim..
***
Netanyahu'ya...
Çoluk çocuk demeden Filistinlileri nasıl acımasızca katledebiliyorsun Bay Netanyahu İki devletli çözüm yerine tek taraflı ölüm emri vermek insanlık vicdanına sığar mı yahu Yavruları için anaların çığlıklarını duyanların yüreği yanıyor, acı çekiyor ruhu İnsan olan böyle bir vahşeti yapamaz, ancak hayvanların belli olmaz ne yapacağı huyu ve suyu
***
Gazze'yi bombalayan İsrail'i, gazel okuyarak sözüm ona kınayan ülkelere bakmayın Onların bu seslenişi, "Gelin hep birlikte kına gecesi yapalım" çağrısıdır, sakın aldanmayın Meşru müdafaa bahanesiyle İsrail'in şu Filistinlilere yaptığı zulümlere bi bakın Meğer Yahudilere göre masum insanları katletmek, kullanılmasıymış meşru müdafaa hakkının
***
Yaptığın katliamlarla gelecek seçimlerde halkın gözüne girmek, siyasi rant mı elde etmek istiyorsun?***
Ve Macron'a...***
Galiba Biden ve Avusturya Başbakanı ile üç silahşörlerden biri olmaya özeniyorsun Herhalde Ermenistan Başbakanı Paşinyan'dan etkilenerek "Benim adım Dartanyan olsun" diyorsun Fakat Aramis'i de alıp bela aramaya soyunursan, ismin de değişir, Pişmanyan olursun Türkiye'yi eski sömürgen sanırsan, çok büyük şapa oturursun!.
***
PAZAR NEŞESİ
Babasının yakın arkadaşı Cemal'in eczanesinde tezgâhtar olarak işe başlayan Temel, bir türlü raflarda müşterinin istediği ilacı bulamıyor, gelenlerin çoğu eli boş dönüyordu. Patron Cemal, bir gün Temel'i çağırdı..
"Bak oğlum" dedi, "Bu işi öğrenmez, gelen müşteriyi boş gönderirsen bu dükkân batar.. Olan ilacı bulamıyorsun. Oysa iyi tezgâhtar, o ilaç bizde olmasa bile benzerini bilir, tavsiye eder ve satar!. Tamam mı?"
Biraz sonra bir müşteri geldi ve "Bana en iyi öksürük şurubunu ver" dedi. Temel her rafı dolandı, gene bulamadı tabii..
Ama patronun lafını hatırladı ve müşteriye bir şişe müshil verdi ve "Hepsini iç, şimdi burada" dedi.. Müşteri şişeyi kafasına dikti ve çıktı. İlerdeki masasında gazetesini okuyan patron Cemal geldi ve Temel'e "Ne oldu?" dedi. Temel anlattı.
"Öksürük şurubu istedi. Yoktu. Ona müshil içirdim.."
"Ama müshil, öksürüğü tedavi etmez ki?."
"Öyle mi" dedi, Temel ve dışarıda bir direğin dibine eğilmiş müşteriyi gösterdi..
"Sıkıysa öksürsün bakalım!."
***
LATİN SÖZLERİ
"Malae naturae numquam doctore indigent!."
"Kötü karakterin öğretmene hiç ihtiyacı yoktur! Publilius Syrus