Mayıs sonuna kadar vaktiniz var ama, siz kaçırmayın mutlak gidin.. Pera Müzesi'nde harika bir sergi var.. İstanbul'un Deniz Hamamları..
La Bains de la Mer!. Hayır, Fransızcası değil.
Osmanlıcası aynen böyle.. Fransızlar yapmış ilk.
"Deniz Hamamı" koymuşlar adını, kendi dillerinde..
Biz de önce Fransızca açmışız, 1800'lü yılların sonunda..
Sonra Türkçeleştirmişiz..
Ben 1955'te ilk defa Moda Plajı'nda denize girdiğimde, oranın adı Moda Deniz Hamamları'ydı. Çoğul çünkü.. İki hamam yan yanaydı.. Erkekler Hamamı. Kadınlar Hamamı..
Niye, plaj değil, hele Beach hiç değil de "Hamam!." Çünkü ilk çıkışları hamam.. Mimar Sinan'ın hamamları var ya, kentin dört bir yanında. Millet deniz suyunun ve güneşin şifasından istifade etsin diye, deniz kenarına bir iskele kurmuşlar. İskelenin yanına da dört bir yanı ahşap çevrili, tavanı açık bir yapı oturtmuşlar.. Ortada minik bir deniz havuzu.
Dışardan görünmüyor yani.. Olmuş Deniz Hamamı..
Sabunu, sabunluğu, tellağı natırı ile hamam işte.
Ama denizde.
İşte o Deniz Hamamlarının tarihi fotoğraflarıyla başlıyor sergi.. İsmet Paşa'nın geleneksel Heybeliada "Çivileme"lerine kadar geliyor.
Hamamlar.. Kıyafetler.. Neler neler..
Bu kadar keyif alarak dolaştığım sergi çok az oldu. Pera Yönetmeni Özalp Birol kardeşimi yürekten kutluyor, bize sergiyi anlatarak gezdiren Hazal Kardeşime de teşekkür ediyorum.
İşte sergiyi gezenlere dağıtılan "Deniz Hamamı" notlarından iki alıntı size. O devirde yazıldığı dille.. Bilmediğiniz sözcük varsa, google elinizin altında, bi zahmet..

*** Beynelnas maruf olduğu veçhile deniz karpuz kabuğu düştükten yani şehr-i Haziranın evasıtından sonra deniz hamamına başlanabilir ise de denize girmek için en münasip olan zaman yaz mevsiminin sonu veya sonbaharın ibtidasıdır.
Çünkü ol vakit su pek soğuk ve hava pek sıcak değildir. Böylece olmayıp da hava ile suyun derece- i hararetleri beynindeki fark ve tefavüt pek ziyade olacak olur ise ol zaman beden şiddetle müteessir olur. *** Bizim buralarda erkeklerimizin denize girmek için kullandıkları peştamal ve dondur. Bunlardan birisini intihab etmek lazım gelirse donları intihabda mecburiyet vardır. Peştamallerin esnacı sık olması münasebetiyle setr ettiği aza deniz suyu ile bir münasebet-i tammede bulunamayıp deniz suyu azaya vasıl olmak için epeyce bir zaman geçer. Her halde denize girmek için kullanılan şeylerin ensacı seyrek olmak fen nokta-i nazariyle lazımdır.
Kadınların banyoda giyecekleri elbiseye gelince; bunların bir ceket ve don giymeleri lazımdır. Bu lüzum kadın cildinin inceliği münasebetiyle cüz-i bir yosundan veyahut diğer bir şeyden müteessir ve müteezzi olmasından ileri gelir. Velhasıl denize bir örtü ve kostüm ile girmelidir.