Perşembe gecesi unutulmaz bir konser izledim.. Cemal Reşit Rey'de.. "Geleneksel Osmanlı Müziği'nin Cumhuriyet Dönemi Türk Bestecilerine Etkisi" adlı gecede CRR Senfoni Orkestrası çaldı, Rengim Gökmen yönetiminde..
Gecenin benim için asıl güzelliği de, çok sevdiğim Yalçın (Keşanlı Ali) Tura'nın bir yanımda, Muhabere Okulu'nda askerlik yaparken, teğmenim Muammer Sun'un da öbür yanımda oturuyor olmalarıydı.
Konser Tura'nın Peşrev'i ile açıldı.
Ardından yıllar önce Modern Folk Üçlüsü'ne harika eşlik eden Kanuni Tahir Aydoğdu, orkestra eşliğinde Hasan Ferit Alnar'ın Kanun Konçertosunu seslendirdi.. Harikaydı, Tahir..
Sonra Necil Kazım Akses'in "Tenor ve orkestra için "Bir Divandan Gazel"ini okumak için tenor Hüseyin Likos geldi sahneye.. Gazelin şairi, Kanuni Sultan Süleyman.. Hani Fransa Kralına mektubu, Londra Milli Müzesindeki sergide altı ay asılı duran Muhteşem Süleyman..
Ne diyordu o mektupta Kanuni.. Herkes anlasın diye bugünkü dille yazıyorum..
"Ben ki,
Sultanlar sultanı, hakanlar hakanı hükümdarlara taç veren Allah'ın yeryüzündeki gölgesi, Akdeniz'in ve Karadeniz'in ve Rumeli'nin ve Anadolu'nun ve Karaman'ın ve Rum'un ve Dulkadir Vilayeti'nin ve Azerbaycan'ın ve Acem'in ve Şam'ın ve Halep'in ve Mısır'ın ve Mekke'nin ve Medine'nin ve Kudüs'ün ve Diyarıbekir'in ve Kürdistan'ın ve bütün Arap diyarının ve Yemen'in ve daha nice memleketlerin ki, yüce atalarımızın ezici kuvvetleriyle fethettikleri ve benim dâhi ateş saçan zafer kılıcımla fetheylediğim nice diyarın sultanı ve padişahı Sultan Bayezıd Hân'ın torunu, Sultan Selim Hân'ın oğlu, Sultan Süleyman Hân'ım.
Sen ki,
Françe vilayetinin kralı Fran çesko'sun."

İşte, Muhibbi takma adı ile şiirler yazan ayni Muhteşem Süleyman, Likos'un okuduğu gazelde cariyesi Hürrem'e de şöyle hitap ediyor, iyi bakın..
"Celis-i halvetim, varım, habibim, mah-ı tabanım
Enis-i mahremim, varım, güzeller şahı sultanım.."
Pardon, bunu bugün kaç kişi anlar?. 31 Ekim 1979'da Cumhuriyet Bayramı Törenleri kapsamında Gürer Aykal yönetiminde ilk seslendirildiğinde Orhan Şaik Gökyay, konuklar anlasın diye, programa Türkçesini de yazmış.. Ordan nakledeyim size, ki, François'ya "Ben ki" diye başlayan ve "Sen ki" diye bitiren dünya imparatorunun, cariyesi önünde nereye geldiğini, Hürrem'in, daha doğrusu "Kadın"ın ne olduğunu, iyi anlayın..
"Baş başa halvet olduğum, yarim sevgilim, ayın ondördüm,
Sırdaşım, varım, güzeller şahı sulta nım,

Hayatım, ömrüm, Kevser şarabım, cennetim,
Baharım, sevincim, gündüzüm, güze lim, tomurcuk gülüm,

Şenliğim. Cümbüşüm, bezmim, kandilim, güneşim, ışığım,
Turuncum, narım, portakalım, at ağımın aydını,

Tatlım şekerim, hazinem, dünyada öfke bilmeyenim,
Azizim, Yusufum, yarim, gönül Mısr 'ındaki sultanım,

İstanbulum, Karamanım, Anadolum,
Bedahşanım, Kıpçağım, Bağdadım, Hor asanım,

Yılan saçlım, yay kaşlım fitne dolu mahmur gözlüm,
Ölürsem kanım boynunadır, ey dins iz kafirim,

Mademki ben kapında meddahım, hep seni överim,
Yürek gam dolu, gözüm nem dolu, Muh ibbiyim, mutluyum.

Vay ki vay!..
İkinci yarı, genç bir besteciyle açıldı. Evrim Demirel Fasıl 1.. Daha ikincisi yazılmamış. Bu ilk, büyük bir bestecinin geldiğini işaret eden bir ilk.. Bu ismi not edin.. Senfoninin önünde bizim sazlarımız da yer aldı, bu eser için.
Tahir gene.. ve de Canfeza Gündüz (Kemençe), Caner Altıntaş (Ud), Volkan Yılmaz (Ney), Özata Ayan (Tanbur).
Sıra geldi, Teğmenime.. Muammer Sun.. Yurt Sesleri.. Teğmenim bu eseri, 1966'da, yani benimle askerlik yaparken Muhabere Okulu'nda bestelemiş, iyi mi?. Kulağıma öyle fısıldadı..
O zamanlar televizyon yok. Radyolarda en çok dinlenen program da Muzaffer Sarısözen yönetiminde Yurttan Sesler.. Sarısözen, Anadolu'nun dört bir yanından derlediği türküleri, Ankara Radyosu korosuna okuturdu. Sun, o programa gönderme yapmış, Yurt Sesleri diye.. Ama Niye Yurttan Sesler değil?. Çünkü Yurttan Sesler'de otantik türküler var. Sun,Yurt Seslerinin hepsini Teğmenim bestelemiş bizzat.. Harikaydı..
Böyle bir konser nasıl biter?.
Tabii Ulvi Cemal Erkin ve tabii Köçekçe.. İlk kez 1943'te çalınan bu eser, Cumhuriyet'in gururlarından. Avrupa'nın ünlü klasik müzik festivallerinden birine ev sahipliği yapar, Mozart'ın kenti Salzburg.. Orada üniversite bahçesini dolduran onbinlere açılış konserini vermişti, Borusan Senfoni. Ordaydım.. Köçekçe nasıl ayakta alkışlanmıştı dakikalarca..
Burada da aynen öyle oldu.. Rengim Şefim, gidip gelip selam vermekten yoruldu.
Bu güzel ve anlamlı konseri düşünen ve programa alan CRR Genel Sanat Yönetmeni Ozan Binicioğlu'na teşekkürler..