"Aile, mahalle ve sokak etkisi ile büyümüş, konvansiyonel medya kültürü ile yoğrulmuş, ama aynı zamanda sosyal medyayı/teknolojiyi de etkin biçimde kullanan benim kuşak (65-79 arası doğanlar) ile daha ziyade aile dışı faktörlerle ve site kültürüyle büyümüş, 'sosyal medyaya doğan' Z kuşağı (2000 sonrası doğanlar) arasında köprü görevi gören bir kuşak olan Y Kuşağı'na (80-2000 arası doğanlar) mensup olanların vereceği oylar bugünkü İstanbul seçimlerinde kritik rol oynayacak."
Yukarıdaki satırlar, bundan iki yıl önce, 23 Haziran 2019'da yazdığım Y Kuşağı'nın politik pazarı başlıklı yazıdan alıntı. O yazıda, bizden sonraki ilk neslin (Y Kuşağı) politik düşünceleri ve davranışları üzerine yapılan ilk çalışmayı kamuoyuna duyurmuştum. Yazıda CHP'de bir dönem siyaset yapmış, sonra ayrılmış Zeki Çetin'in Arel Üniversitesi'nde yaptığı akademik araştırmanın sonuçlarını paylaşmıştım.
Bu yazıda bunu bir adım ileri götürüp Z Kuşağı'nın politik pazarı üzerine ağırlıklı olarak yabancı ve bir de yerli kaynaktan yararlanarak (Yine Zeki Çetin'in, Ersan Çırak'la birlikte yaptığı araştırma) ulaştığım verileri sizlerle iki yazı halinde paylaşacağım. Bir sonraki yazımda ABD'den başlayarak Batı ülkelerinde Z Kuşağı'nın politik davranışları üzerine yapılmış kimi araştırmalardan ve yayınlanmış makalelerden yola çıkarak konuyu derinleştirmeye çalışacağım.
AMERİKAN Z KUŞAĞI'NIN SİYASAL TUTUMU
Bu yazıda sadece ABD'de politico.com adlı bir sitede yayınlanan makaleden alıntılar vereceğim. Politico.com'da yayınlanan makale 'Z Kuşağı hakkında bilinmesi gereken altı şey, politikalar ve 2020' başlığını taşıyor. Makalenin yazarları Rishika Dugyala ve Kamran Rahman. Bu iki yazar; Z Kuşağı'nın 2020'deki politik tutumuyla ilgili altı ana çıkarım başlığı altında şu maddeleri toplamışlar:
1- Z Kuşağı, anti-Trump tepkisinde faal konumda.
Bunun anlamı şu: Kayıtlı tüm seçmenlerin neredeyse tamamı anti-Trumpçılık konusunda bölünmüşken Z Kuşağı bu konuda daha net. Eğer bugün seçim olsa (Bu arada makalenin tarihini de verelim: 11 Kasım 2020) Z Kuşağı'nın sadece çeyreği Trump'a oy veriyor, yarısı ise Biden'a.
2- Z Kuşağı'nın oyları halen tamamen Biden ya da Demokratlar'a gitmiş değil.
Z Kuşağı'nın yüzde 38'i kendini liberal olarak tanımlıyor. Fakat buna rağmen kendilerini 'Demokrat' olarak nitelendirmiyorlar. Çoğu Biden'a oy veriyor. Fakat bunu, Anti-Trump duyarlılıklarından ötürü yapıyorlar. Aslında Biden'ı çok da sevdiklerinden değil yani.
3- Z Kuşağı'ndan kesin oy kullanacakların sayısı az.
Z Kuşağı'nın yarısından azı 3 Kasım'da kesinlikle oy kullanma konusunda kararlı imiş. Yaşı yettiği halde seçmen olarak kayıtlı olmayanlar çok, oy kullanmayı reddediyorlar çünkü.
23 yaşındaki Roy Ziv, Politico.com'un anketinde şu çarpıcı cümleyi sarf etmiş:
"Geçenlerde oy kullanmayı mükemmel özetleyen bir ifade duydum: 'Oy kullanmak evlenmek değildir, toplu taşımadır'. Belli biri için beklemiyorsunuz, otobüse biniyorsunuz sadece. Eğer sizin gideceğiniz istikamete giden yoksa gideceğiniz yere en yakın olanı seçersiniz."
Z Kuşağı'nın politik tutumunu bu kadar net özetleyen başka cümleler bulmak zordur. Ziv soyadlı genç bilinçli. Nihai olarak gideceği yeri biliyor çünkü. Bizim Adana'da 'ziv ziv gezmek', yani avare avare dolaşmak deyimi vardır. O yöresel deyimden mülhem soyadıyla müsemma biri değil Ziv. Farklı otobüse binebilir, ama nihayetinde gitmek istediği bir yer var ve ara evrede bu vasıtaları kullanacak kadar akıllı.
4- Z Kuşağı oy kullanma konusunda çok rahat değil.
Özellikle elektronik postayla oy kullanma konusunda Z kuşağı seçmelerinin sadece üçte biri kendini rahat hissediyor. Geri kalanı rahat hissetmiyor.
5- Z Kuşağı, protestoların güçlü bir destekçisi.
Diğer kuşakların üyeleri ABD'de olan gösterilerde daha polis yanlısı bir tutum takınırken Z Kuşağı üyelerinin çoğu protestoculardan yana.
6- Z Kuşağı haberleri ağırlıklı olarak sosyal medyadan alıyor.
Bu kuşağın haberleri TV veya gazetelerden değil, sosyal medyadan alıyor olması elbette bir sürpriz değil ve bu, makalede de belirtilmiş. Tabii sosyal medyadan haber alma 'yalan haber'e (fake news) inanma potansiyelini artıran bir faktör.
Z KUŞAĞI'NIN KÜRESEL BENZERLİKLERİ
Bu veriler, Amerikan Z Kuşağı için geçerli demeyin, çünkü Z Kuşağı'nın dünyadaki politik tutumu çoğu zaman benzeşiyor. Bunda kültürel anlamda küreselleşmenin hatırı sayılır bir etkisi var.
Aslında bu okuduğunuz yazı, -pazar günü uzun versiyonunu yine sabah.com.tr'den okuyacağınız- bir sonraki yazıma giriş mahiyetindeydi. Başlarda da belirttiğim gibi bu yazının 'Volume 2'sinde iki yabancı, bir de yerli kaynaktan yola çıkarak Z Kuşağı'nın politik pazarı konusunu daha derinlemesine ele alacağım.
Geçtiğimiz yıllarda gazeteciliğin fikri takip ilkesiyle de uyuşan 'Volume 1' (Cilt 1) 'Volume 2' şeklinde epey yazı yazdım.
Devlet, 'paralel devlet'e karşı (12 Şubat 2012) - Devlet 'paralel devlet'e karşı/Volume 2 (16 Şubat 2020), Paralel Casusluk Hizmetleri A. Ş. (24 Ağustos 2014) - Paralel Casusluk Hizmetleri A.Ş./Volume 2 (20 Kasım 2016), MİT TIR'larının sırları (6 Mart 2016) - MİT TIR'larının sırları/Volume 2 (18 Haziran 2017), Paralel Hava Yolları (9 Ekim 2016) - Paralel Hava Yolları/Volume 2 (2 Temmuz 2017), Neo-Paralel Devlet: Milli Damar (26 Temmuz 2015)-Neo-Paralel Devlet/Volume 2 (19 Haziran 2016); bunlardan başlıcaları idi.
Z Kuşağı'nın politik pazarı, aslında bir yönüyle 'Y Kuşağı'nın politik pazarı başlıklı yazımın ikinci cildi gibi. Ve asıl çarpıcı bilgi ve analizler pazar günü yayınlanacak 'Volume 2'de olacak. Bir başka deyişle heyecanlı kısımları-filmlerini 'Volume'ler halinde anlatan Tarantino gibi- son kısma bıraktım. Pazar günü buluşmak üzere…