Kiminin arsa kiminin farklı bir dijital mülk peşinde koştuğu Metaverse kavramı ilk olarak 30 yıl önce, 1992 yılında "Snow Crash" adlı romanda ortaya çıkmış olsa da bugün popülerliğini Facebook'un Meta adını almasından sonra yaptığı pazarlama projesine borçlu. Metaverse kavramına ilişkin büyük reklam kampanyası tüm dünyayı etkisi altına aldı. Veriden oluşan dünyanın hayatımızı pandemiyle birlikte daha çok etkilemesiyle Metaverse kullanımı da yaygınlaştı.
KAÇIRDIĞINIZ BİŞEY YOK
Metaverse teknolojilerinin benimsenmesi hâlâ erken bir aşamada. Belki de bin yıllık dönüşümün ilk kapısı açılıyor, erken adımları atılıyor. Satın alma konusunda hiç bir şeyi kaçırmıyorsunuz. Dönüşümü anlarsanız, sadece doğru pozisyon alabilirsiniz. Dijital ikizimin yaratıldığı dünyada iş, alışveriş, ödeme, dijital kripto paralar, blok zinciri, merkeziyetsiz yapılar, büyük veri, yazılım sıçraması Metaverse adı verilen dijital evrenin yaratılmasına sebep oldu. Ancak Metaverse'de arsa alanlara kötü haber şu anda böyle bir fırsat yok!
Kripto paraların yalancı bolluğu ile alışverişlerin gerçek değerini görmek neredeyse imkânsız. Dijital öteki evren olarak adlandırılan Metaverse milyarlarca dolarlık yeni ekonominin popüler kavramı oldu. Gelin dijital öteki evren diyeceğimiz Metaverse'e çıkan adımlara yakından bakalım.
METAVERSE ÇIKAN YOL
Önce donanım tarafına yakından bakalım. İşlemciler, sensörler küçüldü ve insandan çok makineler internete bağlanıp veri toplamasına sebep oldu. Yani nesnelerin interneti dediğimiz kavram büyük veri havuzlarının oluşmasını sağladı.
Blokzinciri ve kripto paraların kullanım yaygınlığının artması, merkeziyetsiz yapıların güç kazanması insanlara ödemeler için bankalara ihtiyaç olmayan merkeziyetsiz bir dijital evren için daha çok cesaret verdi. Dijital varlıklar kripto paralar ve merkeziyetsiz yapılar tarihte olmadığı kadar güç kazandı.
YARATICILARA BULUT GÜCÜ
Bulut teknolojisi insanların cihazdan bağımsız her yerde işlem gücünün, yaratıcı sürecin tabana yayılmasına sebep oldu. Bu dijital evrende kreatif yeteneklerle teknoloji kullananların buluşmasını artırdı. Kısacası sanal ve artırılmış gerçeklik uygulamalarının yayılmasına sebep oldu. Yani binlerce dolarlık bir iş istasyonu ihtiyacı ortadan kalktı. Basit bir dizüstü bilgisayardan akıllı telefona kadar herkes yaratım sürecine katıldı. Yazılım teknolojisindeki gelişmeler de bu süreci hızlandırdı.
GÜVENLİK KRİZİ TETİKLEYEBİLİR
Peki önümüzdeki günlerde ortaya çıkacak siber güvenlik krizi neye sebep olabilir? Tahminim güvenlik krizi insanları dijital bir kimlik yani dijital ikiz kullanmaya itebilir. Her gün dijital ikiz olarak HES kodumuzu bir AVM'ye girerken, uçağa ya da otobüse binerken kullanıyoruz. Yani dijital evrenle fiziksel evrenin çakıştığı yeni noktalar oluşuyor. Güvenlik krizi kişisel veri ve güvenlik konusunda yeni önlemler almaya itecek.
GÖZLÜĞÜ TAKINCA ULAŞILMIYOR
VR yani artırılmış gözlüğü taktığımız her iş Metaverse olarak adlandırılmıyor. Bir Metaverse, işlev görmesi için birden fazla teknoloji ve trend gerektirdiğinden, çoklu koşulu ve bir yeniliği temsil ediyor. Katkıda bulunan teknolojik yetenekler arasında artırılmış gerçeklik (AR), esnek çalışma stilleri, başa takılan ekranlar, artırılmış gerçeklik bulutu, merkeziyetsiz dijital varlıklar, Nesnelerin İnterneti (IoT), 5G, yapay zeka (AI) ve uzamsal teknolojiler yer alıyor. Metaverse kavramlarını anlamak için, onu internetin bireysel ilan panoları ve bağımsız çevrimiçi hedefler olarak başlayan sonraki sürümü olarak düşünün. Sonunda bu hedefler, bir Metaverse'in nasıl gelişeceğine benzer şekilde sanal bir paylaşılan alandaki siteler haline geldi.
METAVERSE GİRİŞİMLERİNE 3.9 MİLYAR DOLAR
Girişim ekosisteminde Metaverse yatırımları açısından bakınca 2021 yılı oldukça dikkat çekiciydi. Yılın sonuna doğru ilgi arttı. Özellikle 2021 yılının dördüncü çeyreği, VR/AR alanındaki girişim ilgisi açısından diğerlerinden farklıydı. Crunchbase verilerine göre, sanal ve artırılmış gerçeklik yazılım ve donanım alanında yeni şirketlere yaklaşık 1.9 milyar dolarlık risk sermayesi girdi. Bu rakam şimdiye kadar herhangi bir çeyrekten gerçekleşenden çok daha fazla. Bu yıl sonu artışıyla birlikte 2021'in yeni başlangıcından bu yana toplam yaklaşık 3.9 milyar dolarlık yatırım anlaşmasına ulaştı. Böylece VR/ AR yatırımı için şimdiye kadarki en iyi ikinci yıl olmasına yardımcı oldu. Magic Leap ve SenseTime gibi girişimlerin bazı büyük yatırım turları sayesinde 2018 yılında yaklaşık 4.4 milyar dolara ulaştı. Geçen yıl en iyi 10 yatırım turundan yedisi dördüncü çeyrekte gerçekleşti. Florida merkezli giyilebilir teknoloji üreticisi Magic Leap, ekim ayında 500 milyon dolar topladı. Artırılmış gerçeklik platformları üreticisi San Francisco merkezli Niantic, kasım ayında 300 milyon dolarlık Seri D yatırım turunu kapattı. Güney Kore merkezli 3D avatar uygulama geliştiricisi NAVER Z, yine kasım ayında Seri B yatırım turunda 188.2 milyon dolar topladı.
YAZILIMDA KOLEKTİF ZEKA SIÇRAMASI
Yapay zeka, yapay öğrenme konusunda yazılımcıların sahip olduğu yetenek sıçraması da dijital yeni bir evrenin yaratılmasına destek oluyor. Daha az kodla dijital projelerin yapılması yine daha fazla insanın dijital üretim sürecine katılmasını sağladı. Kısacası kod yazma ve teknoloji bariyeri ortadan kalktı. Google, Microsoft, Amazon Web Services, Apple gibi devlerin yazılım geliştirici ve iş ortakları toplantıları, Gift- Hub gibi ortak yazılım kütüphaneleri yazılımcıların kolektif birikiminde sıçramaya sebep oldu.
METAVERSE'İN HAVASI SUYU İNTERNET
Metaverse'in vazgeçilmezi internet bağlantısı, hızı ve sürekliliği olacak. Bu yüzden fiber ve 5G mobil altyapısı, sürücüsüz otomobillerden, otonom araçlara kadar pek çok konuda kritik dönüşümde etkili olacak. Veri merkezleri, insanlar ve makinelerin yer aldığı dijital evrende internet altyapısının sürekliliği hayatımızın parçası haline gelecek.
DİJİTAL VERİ EVRENİ
Gartner, 2026 yılına kadar insanların yüzde 25'inin iş, alışveriş, eğitim, sosyal medya ve/ veya eğlence için Metaverse'de günde en az bir saat geçirmesini bekliyor. Peki tam olarak bir Metaverse nedir? Sanal olarak geliştirilmiş fiziksel ve dijital gerçekliğin yakınsaması ile yaratılan ortak bir sanal alan veya dijital bir evren. Başka bir deyişle, cihazdan bağımsız ve tek bir satıcıya ait olmayan dijital bir yapı. Dijital para birimleri ve değiştirilemez dijital varlıklar (NFT'ler) tarafından etkinleştirilen bağımsız bir sanal ekonomi ortamı.
***
TÜRKİYE'DE KURUMLAR YAPAY ZEKA PEŞİNDE
Kurumların teknoloji girişimlerine yatırımları 2021 yılında önemli ölçüde arttı. Metaverse girişimleri konusunda spesifik rakam olmasa da özellikle yapay zeka konusunda uzmanlaşan girişimler kurumlardan ilgi gördü. Türk Telekom, kurumsal girişim sermayesi şirketi TT Ventures ile yapay zekâ temelli çözümler üreten Syntonym, Optiyol, QuantWifi ve B2Metric şirketlerine yatırım yaptı. TT Ventures, yatırımlardan 3'ünü PİLOT hızlandırma programından mezun olan girişimlerden seçti. TT Ventures'ın yatırım yaptığı girişimlerin sayısı toplamda 8 olurken girişim portföyü ikiye katlandı. TT Ventures, geliştirdiği kendine özgü yatırım modeli ile finansal yatırımlara ek olarak girişimlere, Türk Telekom üzerinden satış, pazarlama, altyapı ve teknoloji gibi çeşitli destekler sunuyor. Syntonym, analitik metrikleri koruyarak hem anonimleştirme sürecindeki yapısal ve işlevsel kayıpların önüne geçmeyi hem de elde edilen verilerin yapay zekâ eğitimlerinde kullanılmasını mümkün kılıyor. Optiyol yapay zekâ teknolojisi ile e-ticaretten taşımacılığa, lojistik operasyonları yürüten pek çok farklı sektöre rotalama çözümü sağlıyor. QuantWifi, Kovid döneminde hızla artan evlerdeki internet ihtiyacı ölçümleyerek, müşteri memnuniyetini en üst seviyeye çıkartmayı hedefliyor. B2Metric ise farklı kaynaklardan verileri bir araya getirme, temizleme ve gelecek öngörüleri üretmede çözümler sunuyor.