Geçtiğimiz yılın sonundan itibaren çok sık duyduğumuz 5G konusunda kafalar karışık. 5 rakamı ve G harfinden başlayarak kafanızın karıştığı her konuyu 5 soruda topladık ve bunlara yanıt vermeye çalıştık. Telekomda kazandığımız yetenekler ve onları kazandıran altyapıya yeni nesil veya yeni kuşak adını veriyoruz. G harfi İngilizce Generation yani nesil kelimesinin ilk harfini, beş rakamı ise 5'inci nesili tarif ediyor. Telekom sektörü hemen hemen her 10 yılda bir nesil değiştiriyor. Bugün de 5'inci nesil altyapıdan söz ediyoruz.
5G BİR SİNİR AĞI OLUYOR
5G hayatımıza girdiğinde neler olacağını, beşinci nesille çalışan telefonları, şebekenin kullanım senaryolarını, yerli oranlarını kısacası aklınıza gelen bütün soruları açıkladık. Mesela, herkes, 5G'yi sadece akıllı telefonların kullanacağı bir şebeke sanıyor. Halbuki, 5G daha çok makinelerin, ağa bağlı tüm cihazların yönetildiği bir sinir ağı haline geliyor. Bu da en küçük kriz durumunda hayatı felç edebileceği anlamına geliyor. Türkiye'de kurumların ve insanların hayat kalitesini değiştirip artıracak bu dönüşüme nitelikli insan gücüyle doğru yatırım yapılacağını unutmamak şart. Sürücüsüz otomobilden sağlığa, eğitimden finans teknolojisine her alanda hızlı büyüme için veri odaklı iş yapan yapay zekanın, bulut teknolojisinin babayiğitleri ortaya çıkmalı.
HAYATIN PARÇASI HALİNE GELECEK
Eğitmenler, öğrenciler, siyasetçiler, iş insanları, çalışanlar, gazeteciler kısacası her meslekten insan yeni kavramları öğrenmeye devam etmeli. Yapay zeka, artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik, blok zinciri, makine öğrenmesi gibi kavramları 5G altyapısıyla birlikte daha çok duyup konuşmaya çalışmalıyız. 5G ekonomisinin yaratacağı fırsatlar ve tehditler öylesine büyük ki... Huawei şirketi üzerinden ABD ve Çin gibi iki dev ülkenin kapışması bunun en iyi örneği... 5G altyapısı ülkelere ve şirketlere rekabet konusunda büyük avantaj sağlıyor. Ama 5G tehditleri de hayatı durdurabilecek hale getiriyor. Sizi sadece iletişimsiz bırakmıyor, yerinizden kımıldayamaz hale getiriyor, kritik uygulamaların hiçbirini çalışmaz duruma sokuyor. Bu yüzden 5G altyapısı üzerinden tüm hareketler izlenip takip edilebilir hale gelebilir. Güvenlik 5G'de birincil öncelik...
5G NE İFADE EDİYOR?
İlk kuşak ya da nesil (Generation) mobil altyapıda internet erişimi yoktu. Hatta kısa mesajlar bile ilk kuşağa yetişemedi. Üçüncü nesil (3G - 3 Generation) mobil internet altyapısı akıllı telefon kavramının doğmasına sebep oldu. Ancak asıl büyük sıçrama 4G'yle geldi. Video servisleri, akıllı telefonlarla birlikte gelen uygulama mağazalarıyla tüm tabana yayıldı. Yani herkesin kullanabileceği senaryolar oluştu. 5'inci nesil (5G) sadece herkesin değil, her nesnenin kullanabileceği düşük gecikme hızına sahip altyapı anlamını taşıyor.
YERLİ ALTYAPI MÜMKÜN MÜ?
Baz istasyonlarından telefonlara, sensörlerden sürücüsüz otomobillere her senaryo için yerli 5G altyapısı mümkün mü? 5G standartları uluslararası profesyonel komiteler tarafından belirleniyor. Bu standartlar olmadan gittiğimiz ülkelerde internet altyapısını kullanmak mümkün olmazdı. Standartların son 40 hatta 50 yılda oluştuğu, son 10 yıldır 5G standartlarının oluştuğu dünyada herşeyi biz yapalım demek hayalperestlik olur. 5G'nin tüm dünyadan bilim insanlarının ortak birikimi. Ancak bu konuda ticari savaşlar olduğu kadar, gelecekteki çatışmaların odak noktası olabilir. ABD yönetiminin Çinli Huawei şirketiyle ilgili açıkladığı yasaklar iyi bir örnek. Bu yüzden kritik konularda yerli alternatiflerin olması daha önemli. Ancak baz istasyonu, şebeke yazılımları ve benzeri kritik altyapıda yerli bir çözüm ULAK için uzun süredir çalışmalar Aselsan, Argela ve Netaş tarafından yürütülüyor. Artık sahada kullanılan baz istasyonları var. Ancak 5G ve 4G altyapısı için cesur senaryolar gerekli. Verilen sözlerin eylemlerle desteklenmesi şart. Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone, Türkiye'nin yerli baz istasyonu ve şebeke içi çalışmaları örneğin bir spor etkinliği veya bir festival kapsamında kullanılması gerekli desteği artırabilir.
ŞEBEKE NE ZAMAN?
Türkiye'de 2020'den önce olmayacak. 2019'da operatörler çeşitli kullanım senaryolarıyla canlı testleri yapmaya başladı. Fabrikalar, sağlık merkezi ve hastaneler, üniversite kampusleri, sürücüsüz araç testleri gibi kritik uygulama ve kullanım senaryoları için 5G şebekesi kurulması bekleniyor. 2020'den önce ticari kullanımın başlaması beklenmiyor. Hiçbir ülke "Tamamen 5G'ye geçtim" diyerek yeni altyapıyı kullanmaya başlamayacak. Bölge bölge, kullanım senaryolarına bağlı olarak değişim yaşanacak. Yani sürücüsüz otomobilin olduğu bölgede düşük gecikmeli 5G ihtiyacı kaçınılmaz.
TELEFONLAR HAZIR MI?
2019'un hemen başında pek çok telefon üreticisi 5G telefonlar konusunda takvimi yayınladı. Genelde 2019'un ikinci yarısından itibaren piyasaya sürülmesi bekleniyor. Samsung, Huawei, Oppo gibi telefon üreticileri 5G telefonlarını fuarlarda tanıtmaya başladı. Türkiye'de henüz satışa başlaması olanaksız. Henüz kullanılmayan bir şebeke için uyumlu telefon aramak da gereksiz. Apple daha 5G telefon konusunda yol haritasını açıklamadı. 5G için sadece anten değil, uygulamalar, yani baştan beri söylediğimiz kullanım senaryoları ortaya çıkmalı.
PEKİ 5G NE İŞİMİZE YARAYACAK?
Peki, 5G sıradan insanların ne işine yarayacak? 5G, düşük gecikme hızı olan mobil internet altyapısını insan ve makinelerin birlikte veya ayrı ayrı kullanılmasıyla oluşacak. Şöyle bir örnekle anlatalım; sürücüsüz bir araç diyelim ki, yeni havalimanında daha önceden belirlenmiş rotada hareket ediyor. Uçakların durduğu yer belli, yolcuların bırakılacağı yer belli. Sürücüsüz otobüsler 5G altyapısıyla çevresini gözetleyerek hizmet edecek. Bir başka senaryo ise anlık sesli veya görüntülü iletişimin çeviri hizmetinin anlık olarak akıllı telefonlardan kullanılması olacak.
TELEFONLA EV VE OFİSİNİZİ İZLEYİN
Hem güvenlik hem de evinizdeki minik yavrunuzu, yaşlı aile büyüklerinizi ya da evcil hayvanları izlemek amacıyla akıllı cihazlar geliştiren Securezi, İş Bankası girişim hızlandırma programı Workup'ın desteklediği projelerden biri olarak ortaya çıktı. Securezi kolay kurulup taşınabilen bir cihaz olarak tasarlanmış. Securezi'yi ev veya ofisin güvenliği, yaşlı aile bireylerini, bebeğinizi veya evcil hayvanınızı takip etmek için kullanabiliyorsunuz. Securezi'yle istediğin zaman izleyip, seslenebiliyorsun. Üstelik bu anları kaydetmek de mümkün oluyor. Telefonun, evinin giriş kapısı olsun. Securezi App üzerinden 7/24 bağlan, gelişmiş görüntü kalitesiyle canlı olarak izle. Aklın evinde kalmasın. Herhangi bir güvenlik ihlalinde anlık olarak bildirim ve canlı video kaydı alırsın. 105 dB sireni çaldır, ya da acil kontaklara ulaş. Securezi güvenlik konseptini mobilize eder. Delme, sökme, kablo çekme gibi zahmetli süreçler ve kalıcı hasarlar yok. Securezi'yi kutusundan çıkarıp dakikalar içinde aktive ederek kullanmaya başlayabilirsin.