1970'lerin sonunda Virginia eyaletinin Langley kasabasındaki CIA merkezinde kulaktan kulağa fısıldanan bir "Müjde", kısa sürede Moskova'ya ulaştı ve yüksek duvarlarla korunan Kremlin'de yankılandı: "Politbüro'ya bir adamımız girdi!"
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Komünist Partisi Politbürosu'na sızmayı veya seçilmeyi başaran CIA adamının kimliği "Kapalı çevreler"de yıllarca tartışıldı.
Şaşırtıcı bir hızla Sovyet Komünist Parti Genel Sekreterliği'ne ve de Sovyetler Birliği Başkanlığı'na kadar yükselen ve koca imparatorluğun dağılmasını tetikleyen Mihail Gorbaçov'un adı diğer "Adaylar"a ağır bastı. Günahı vebali boynuna...
***
Anlaşılan CIA sadece Politbüro'ya sızmakla kalmamış, Sovyetler Birliği sonrası dönemde de Moskova'nın tepe kadrolarında cirit atmış.
Bunu ilk kez Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin'in geçen perşembe günü halkla yıllık sorulu-cevaplı sohbetindeki ifşaattan öğrendik.
4 saat 32 dakika süren, 3 televizyon kanalı ile 3 radyonun canlı olarak yayınladığı sohbette, Putin kendisine ulaşan 3 milyon, evet yanlış okumadınız, 3 milyon sorudan 85'ini cevaplandırırken, sözü bir ara 1990'lardaki ekonomik reformlara, yani yağmaya dönüşen özelleştirmelere getirdi ve şöyle dedi:
"Biliyorsunuz, o dönemde (Not: Boris Yeltsin'in Rusya Federasyonu Başkanı olduğu, hükümetin başında da Viktor Çernomırdin'in bulunduğu yılları kastediyor)
özelleştirme politikalarını Başbakan Birinci Yardımcısı Anatoli Çubais yürütüyordu. Çubais'in en has danışmanları da Harvard Üniversitesi'nde ekonomi profesörü kartvizitleri taşıyan ama aslında CIA ajanı olan iki Amerikalı'ydı. Hatta bu iki ajan ABD'ye dönüşlerinde, görevlerini kişisel zenginleşme aracı yaptıkları, yani kötüye kullandıkları gerekçesiyle CIA tarafından mahkemeye verildiler..."
***
Gelin, Rusya'nın o yıllarına dönelim...
Çubais, özelleştirme programını yürütmek için özel bir kurum oluşturmuştu: "Russian Privatization Center". Yani, "Rusya Özelleştirme Merkezi".
Bu kurumun finansmanını Dünya Bankası, Avrupa Kalkınma ve Yeniden İnşa Bankası (BERD), ABD Yardım Ajansı (Hani şu meşhuuur USAID), çeşitli Avrupa hükümetleri ile Japonya sağlıyordu.
"Rusya Özelleştirme Merkezi", bir hükümet kuruluşu değil, sivil toplum örgütüydü! Ve Harvard Üniversitesi'nden danışmanlık hizmeti alıyordu, iyi mi!
Danışmanlar, ABD'nin ekonomi politikalarına ve Rusya'yı yeniden inşa planlarına göre bir özelleştirme stratejisi geliştirdiler. O danışmanlara Moskova'da "Harvard Boys" deniyordu.
İşte günümüzün "Oligarklar"ı o stratejinin ürünleri olarak sahneye çıktılar.
Rus halkı o yıllarda aç kaldı, alenen dilendi. Kızıl Ordu o yıllarda askerlerini besleyebilmek için patates tarlalarını yağmaladı.
***
Hepsi de CIA'de kadrolu "Harvard Boys" ekibinden Putin'in sözünü ettiği iki ajan Andrei Shleifer ile Jonathan Hay adlarını taşıyorlardı.
Özelleştirme yağmasından nasiplenmek istemişler, Rus işbirlikçileriyle birlikte tek taş pırlanta kadar değerli birkaç şirkete de onlar el koymuşlardı.
Günahları veballeri boynuna; ikisinin de Rusya'dan en az 500'er milyon dolarlık servetle döndükleri söylenir.
Dönüşlerinde "CIA ajanlığı görevlerini kötüye kullandıkları, haksız mal edindikleri" gerekçesiyle Boston'da yargılandılar.
Karar? "Çerez parası" (2 milyon dolar kadar) tazminat ödeyip, yakayı sıyırdılar.
***
Rus halkı o danışmanları unuttu ama kendilerine yoksulluğun en merhametsizini yaşatan Anatoli Çubais'i asla.
Bugün bile yolda yürürken tökezleseler, "Anatoli Çubais yüzünden" diyorlar.
Hele o koyu yoksulluk yıllarındaki bir "Deyiş" akıllardan silinecek gibi değil: "Sefaletten kurtulabilmek için kendimi uçurumdan aşağı atacaktım. Ama Çubais'in uçurumu da özelleştirdiğini gördüm..."
Anatoli Çubais şimdi ne mi yapıyor? 2 milyar dolarlık servet sahibi! O da buzdağının su üstündeki bölümü...
