CHP Parti Meclisi Üyesi ve Genel Sekreter Yardımcısı Mesut Değer, Ana Muhalefet Partisi'nin "Kürt sorunu"nda en yetkin uzmanı olarak biliniyor.
1989'da "SHP'nin Doğu ve Güneydoğu sorununa bakış ve çözüm önerileri raporu" nu, 1999'da da "CHP'nin Doğu ve Güneydoğu raporu" nu hazırlayan komisyonlarda görev alan Değer bu alandaki son çalışmasını kitaplaştırdı. Adı: "Kürt sorunu mu?"
Kapağını bir kardelenin süslediği kitapta Değer, Güneydoğu'da 25 yılı aşkın süredir devam eden çatışma ortamının bilançosunu şöyle çıkarıyor: 50 binin üstünde ölü, onbinlerce sakat, 10 binin üstünde faili meçhul cinayet. 400 milyar doları silah harcaması olmak üzere ekonomik kayıplarla birlikte 1 trilyon dolar maddi bedel...
Bugünlerde ABD'nin muharip güçlerini çekmesiyle ilgili haberlerde 7 yıllık Irak işgalinin bilançosuna da yer veriliyor: Koalisyon güçlerinden 4.735, Irak halkından 97.267 ölü, ABD bütçesine 3 trilyon dolarlık maliyet.
İki bilançodan çıkan sonuç şu: Türkiye terörle mücadelede, kanlı Irak işgalindeki can kayıplarının yarısını verdi. Türkiye terörle mücadeleye, Irak işgalinin üçte biri kadar maddi kaynak harcadı.
Gelinen nokta: Ne terör bitti, ne PKK çökertilebildi. 50 bini aşkın kurbana, 1 trilyon dolarlık fedakârlığa yazık değil mi?
Onun için şimdi diyalog ve çözüm zamanı. Mesut Değer, "Günümüzde PKK terör sorunu Kürt sorununun içine girdi ve aynı paralelde endekslendi. Bu kısır döngüden kurtulmanın tek yolu Doğu ve Güneydoğu'da yaşanan tüm sorunları birbirinden ayrılamaz bir bütün olarak görüp, çözümü de topyekûn sağlamaktır" diyor. Demekle kalmıyor, "Topyekûn çözüm" için "Demokratikleşme" ve "Sosyal devlet ve pozitif ayrımcılık" diye iki grupta topladığı bir öneri paketi de sunuyor. İşte "Demokratikleşme" önerilerinden birkaçı:
İnkâr politikaları tümüyle geride bırakılıp, Kürt kökenli yurttaşlarımızın diline, kültürüne ve yurttaşlık haklarına saygılı bir anlayış egemen kılınmalı ve "Cumhuriyet'in eşit Kürt yurttaşları" duygusunu yaşatacak olan bir toplumsal-kültürel yapının bütün kurumları, uygulamaları ve zihniyetiyle ortaya çıkarılmalı.
Ülkemizin tüm insanlarının temel hakları ve özgürlük alanları genişletilmeli, düşüncelerin özgürce tartışılması sağlanmalı.
Sorunun tarafı olan herkes şiddet ortamını besleyecek dilden kaçınmalı, tarihsel ve toplumsal sorumluluk duygusuyla hareket ederek herhangi bir etnik grubu ya da kişileri tahrik veya rencide etmeyen, diyaloga yatkın, yumuşak bir dil kullanmaya özen göstermeli.
Kürt sorununun çözümü için değil, tüm yurttaşların sorunlarının demokratik yöntemlerle çözüme kavuşturulmasının yolunu açmak için öncelikle anayasal ve yasal değişiklikler yapılmalı.
Demokratik yaşamla bağdaşmayan tüm uygulamalara son verilmeli, terörün sona erdirilmesi için demokratik katılım mekanizmalarına işlerlik kazandırılmalı.
Kürt sorununa çözüm yerinin TBMM, çözümün öncü ve kilit aktörlerinin siyasi partiler, çözümün kalıcılığını sağlayacakların ise toplumsal aktörler olduğu kabul edilmeli.
Devletin üniter yapısına bağlı kalınarak, katılımcı bir anlayışla yerel yönetimlerin yetkileri artırılmalı, merkeziyetçi devlet yapısı çağdaş bir reformdan geçirilmeli.
Köy koruculuğu sistemine ve çeteleşmeye yol açan güvenlik önlemlerine derhal son verilmeli.
Faili meçhul cinayetlerin ve kayıpların açığa kavuşturulması ve adalete güvenin yeniden sağlanması için devletin tüm imkânları seferber edilmeli.
Okullarda seçmeli Kürtçe dersi konulmalı, Kürtçe eğitim verecek üniversite kurulmalı.
Köy ve kasabalara özgün adları iade edilmeli.
Mesut Değer'in listesi uzun. Yarın devam edeceğiz. Çünkü önemsedik. İki nedenden ötürü:
1- Kürt sorununun çözümüne mutlaka CHP de katkı yapmak zorunda. 2- Bir Kürt siyasetçi olan Değer, sorunun muhataplarının gerçekçi ve makul bir çizgide buluşabilmelerinin adresini gösteriyor.