Bir kez daha Ortadoğu'ya dönüyoruz. Zira Türkiye-İsrail ilişkileri ve yeni Türk dış politikası, dünya medyasının da bir numaralı konusu. Her gün onlarca haber, yorum, analiz yayınlanıyor.
Sadece son-iki günün yazılarından birkaç örnek verelim:
"Yeni Osmanlı sahaya girdi" (El Ahbar)
"Ortadoğu Türk çağına giriyor" (El Hayat)
"Doğu'ya Neo-Osmanlı atılımı" (Neue Zürcher Zeitung)
"Yeni bir kuzey kuşağı mı?" (Jerusalem Post)
"Türkiye, Doğu'ya yöneliyor" (Basler Zeitung)
"Ciddi Türk diplomasisi" (The Politico (ABD Kongresi'nin yayını)
ABD, Türkiye'nin Batı'yla ilişkilerini sorguluyor" (Amerika'nın Sesi Radyosu)
"Türkiye... Yeni özgüven" (Südwest Presse)
Tüm yorumları ve daha nicelerini dikkatle okuduk.
Ama en çok ilgimizi çeken "Le Monde Diplomatique" in "İsrail ve iki süper güç" başlıklı değerlendirmesi oldu. Çünkü yazı 1969 Ocak'ında yayınlanmıştı. 1967 Haziran'ındaki Altı Gün Savaşı'ndan sadece 18 ay sonra.
40 yıl önceye dönüş
O dönemde dünyada iki süper güç vardı: ABD ve Sovyetler Birliği.
O dönemde FKÖ yoktu. Filistinliler'in davasını Arap ülkeleri üstlenmişti. Özellikle de Mısır ile Ürdün.
O dönemde İsrail'de Levi Eşkol'un başbakanlığında ulusal birlik hükümeti işbaşındaydı. 120 üyeli Knesset'te (İsrail parlamentosu) 112 üyenin desteğine sahip olan, soldan (İşçi Partisi) sağa (Menahem Begin liderliğindeki Gahal Cephesi) kadar siyasi gökkuşağının tüm renklerini barındıran bir koalisyon.
Ve o dönemde hem ABD, hem de Sovyetler Birliği, İsrail'e "Bir an önce çözüm ve barış planını hazırlaması için" baskı yapıyorlardı.
Ve de bu baskılar İsrail hükümetindeki "Güvercinler" ile "Şahinler" arasındaki çok sert mücadeleye adeta benzin döküyordu.
"Le Monde Diplomatique"in 40 yıl önceki yazısı işte bu mücadeleyi konu alıyor ve bakanlar kurulunda tartışılan 4 farklı barış planını anlatıyor. Sayalım:
Arşivdeki planlar
1- Allon Planı: Başbakan Yardımcısı General Igal Allon'un adını taşıyan ve epeyce bakanın desteklediği bu plan, Ürdün Vadisi'nde Ölü Deniz'e kadar uzanan bölgede 10-15 kilometrelik bir bandın İsrail tarafından ilhak edilmesini öngörüyor. Ayrıca Batı Şeria, bazı sınır düzeltmeleri yapıldıktan sonra Jericho yakınlarında dar bir koridorla Doğu Şeria'ya bağlanıp Ürdün'e devredilecek. Ancak Kudüs bu düzenlemenin dışında tutulacak.
2- Dayan Planı: O da yakın bir gelecekte barış görüşmelerine başlanabileceğine inanmayan Savunma Bakanı General Moşe Dayan tarafından hazırlandı. Şöyle: Batı Şeria boyunca birkaç askeri nokta oluşturulsun. Bu noktaların yanına yerleşimciler gönderilsin. Yerleşimcileri özendirmek için bölgede hemen altyapı çalışmaları başlatılsın. Zamanı gelince işgal edilen tüm bölgeleri İsrail'e ilhak etmeyi amaçlayan bir strateji geliştirilsin.
3- Mapam (İşçi Partisi) Planı: Ürdün Vadisi'nde ve batıda bazı sınır düzeltmeleri yapıldıktan sonra tüm Batı Şeria, Ürdün'e geri verilsin. Ama barış anlaşması imzalanıncaya kadar, güvenlik için işgal altındaki topraklarda genç askeri öncülerin yerleştirileceği birimler oluşturulsun.
4- Begin Planı: Menahem Begin'in imzasını taşıyan bu plan kısa ve öz: "Araplar'a bir karış bile toprak verilmesin. Çünkü buralar bizim vatanımız ve tarihten gelen hakkımız. Yeni yerleşim birimleri kurmaktan çok işgal altındaki tüm Arap kentlerine Yahudiler gönderilsin.
Aradan 40 yıl geçti. Bu 4 plan bir yana, daha sonra hazırlanan nice plan da hayata geçirilemedi.
İsrail 40 yılda yalnızca Mısır'a Sina yarımadasını geri verdi, bir de Gazze şeridinden tek taraflı kararla çekildi ama açıkhava cezaevine dönüştürdü.
Araya bir savaşın daha (1973'teki Kippur Savaşı) sıkıştırıldığı bu 40 yılda Camp David'den Oslo Süreci'ne kadar nice uluslararası girişim de "Tüm sorunların anası" olan Filistin trajedisine hiç ama hiçbir çözüm getiremedi.
Bu bitmeyen çileye, bu sürüp giden işgale hangi vicdan sahibi dayanabilir? Ankara'nın öfkesinin altında büyük ölçüde bu kayıp 40 yıl yatıyor.
