Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi bu hafta çok önemli bir etkinliğin duyurusunu yayınladı: DIGIATHON 2022.[i] Açılımı Dijital Türkiye Blokzincir Hackathonu. Bu etkinlik kapsamında yapılacak yarışmayla e-Devlet Kapısı'na yenilikçi blokzincir çözümleri üretilmesi hedefleniyor. Bu alanda çalışan insanlar için oldukça sevindirici bir gelişme. Blokzincir teknolojisi sürekli kripto paralarla birlikte anılan bir teknolojik yenilik ancak kullanım alanları açısından oldukça ümit vaat edici bir gelişme. Dolayısıyla Dijital Dönüşüm Ofisi'nin bu alandaki çabaları merak uyandırdığı kadar heyecanlandırıyor.
Blokzincir teknolojisinin ortaya çıkışında, kripto paraların transfer edilmesi meselesi olsa da oldukça önemli potansiyelleri bünyesinde barındırıyor. Örneğin sağlık politikaları, tedarik süreçleri, kayıtların tutulması, kişisel güvenliğin sağlanması, geniş kitlelere yönelik hizmetlerin güvenle yürütülmesi, gümrük muhafaza işlemleri gibi pek çok alanda bu teknolojinin getirdiği imkânlar hâlihazırda kullanılıyor. Blokzincir teknolojisi özellikle şeffaflık, güvenlik ve gizlilik gibi yeni teknolojilerle yeniden sorunlaşan alanlar için kıymetli. Bu nedenle hizmet sunumunun dijitalleştiği çağımızın anahtar araçlarından biri olma kapasitesine sahip.
Sahip olduğu avantajlar sayesinde tüm dünyada ve özellikle de gelişmekte olan ülkelerde, kamu sektörünün hesap verebilirliğinin artması, bürokrasilerin azalması ve kamu sektörünün maliyetlerinin düşmesi gibi birçok alanda önemli işlevler göreceği söylenebilir. Blokzincir; yeni teknolojiler ve dijital devlet tartışmalarında ortaya çıkan sistem güvenliği, merkezileşme, kişisel veri güvenliği ve aracılık maliyetleri gibi dezavantajların ortadan kaldırılması yolunda faydalı bir anahtar.[ii]
Aslında blokzincir teknolojisi basitçe bakıldığında farklı ağlardaki birden fazla bilgisayarda kodlanarak depolanan dijital defterler, kayıtlar olarak algılanabilir. Bu sistemlerdeki tüm kurumlara, vatandaşlara, işletmelere, gruplara ait tüm veri kayıtları 'bloklar' halinde depolanarak sıralanır ve birbirleriyle bağlantılandırılır. Böylece bir araya gelen bloklara erişim sınırlanır ve bloklardaki verilerin izinsiz olarak değiştirilmesi engellenir. Sistemde yer alan veriler kriptografik bir korumayı içerir ve sınırlı erişim yapısını sağlar. Dolayısıyla verilerin güvenliği sağlandığı gibi verilerin paylaşım esasları da şahsa ya da yapıya bağlı olarak tespit edilir. Böylece verilerin istenen kurum ya da yapıyla paylaşımında veriler üzerinde hak sahibi olan kişiler söz sahibi olabilirler.
Kamu idareleri açısından bakıldığında blokzincir tabanlı hizmet sunumuyla özellikle şu üç alanda fayda sağlayacakları iddia ediliyor:[iii]
Kayıtların güvenliğinin sağlanarak vatandaş güveninin sağlanması ve işlemlerdeki hata payının asgarileştirilmesi,
Akıllı sözleşmeler ve dağıtık defterler aracılığıyla hesap verebilirliğin ve şeffaflığın arttırılması,
G2G, G2C ve G2B alanlarında, yani kamunun kendi içinde, vatandaşla ve özel sektörle olan ilişkilerinde işleyişin iyileştirilmesi, ekonomik maliyetlerin düşürülmesi ve işlemlerin basitleştirilmesi,
Yapı genel olarak hızlı doğrulama, devamlılık, süreklilik, karşılıklık, sistem içerisinde açıklık, şeffaflık gibi ilkelere dayanıyor. Aslında bu ilkeler diğer taraftan işlemlerin hızlanması, kesintisiz olarak devam edebilmesi, uzlaşıya dayalı olarak sürdürülmesi, karşılıklı rızayı getirmesi, dileyenlerin diledikleri verilerine hızlı ve kolay erişebilmesi, daha güvenilir bir yapıyı doğurması ve kişisel verilerin güvenliğini sağlaması gibi avantajları da doğurmakta. Aynı şekilde uzlaşı olmadan değiştirilemeyen, sıralı ve zaman damgalı veriler sürdürülebilir ve hesap verebilir bir dijital sistem inşasını da mümkün kılmakta.[iv]
Dolayısıyla blokzincir, hizmet sunanlar ve hizmet alanlar için önemli bir yardımcı teknoloji konumunda. Bu açıdan Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi yine önemli bir adım atarak bu alanda da öncü oluyor. Teknolojinin hızla geliştiği günümüzde yeni teknolojilerin sunduğu fırsatları göz ardı etmenin maliyetleri yüksek. Daha hızlı ve daha düşük maliyetlerle kalkınmaya devam etmek ve dijitalleşmenin getirilerinden azami bir şekilde faydalanmak istiyorsak her bir alanın getirilerini takip etmemiz gerekiyor.
Tabi burada önemli olan teknoloji sunucuların elinde bu süreçleri izlemek değil. Çünkü asıl öncelikli olan teknolojik gelişmeleri takip etmek değil, güvenli bir şekilde, uyumlaştırarak ve ihtiyaca uygun olan teknolojilerle dijitalleşebilmek. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisinin yaptığı gibi kendi kapasitemizi kullanacak ve kendi girişimlerimizi doğuracak şekilde ilerleyebilmek. Bu açıdan DIGIATHON 2022 harika bir adım. Ofis, başarılı çalışmalarına bir yenisini ekliyor. Bizler de mutluluk ve gururla bu adımları takip ediyoruz. Dijital Türkiye Blokzincir Hackathonunun sonuçlarının da ciddi bir başarı getireceğini inancımız tam. Çünkü Türkiye teknolojiyi üretmede ve bu teknolojiyi hizmete dönüştürmede önemli bir eşiği aştı ve yeni dönemde pek çok başarılı haberle gururlanıyoruz. Yine bu hafta duyurusu yapılan Yapay Zekâ Destekli Jandarma KGYS (J/KGYS) Projesi ile Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ve ASELSAN yeni bir iş birliğini kurumsallaştırdı. İşte bu çalışmalar, kurumlarımızın farkındalığı ve atılımları dijitalleşen dünyada bize ümit vadediyor.
https://cbddo.gov.tr/duyurular/6479/dijital-turkiye-blokzincir-hackathonu-icin-basvurular-cok-yakinda-basliyor-
https://www.youtube.com/watch?v=TseVirtpGCM
Ayrıntılı bilgi için: Şat, N. (2019). Blokzincirin (Blockchain) Kamu İdaresine Olası Etkileri Üzerine, Amme İdaresi Dergisi, 52(4): 117-147
Allessie, D., Sobolewski, M., ve Vaccari, L. (2019). Blockchain for Digital Government https://joinup.ec.europa.eu/sites/default/files/document/2019-04/Jblockchainfordigitalgovernment.pdf.
Babaoğlu, C. & H.A. Karasoy (2022), "Kamu Yönetiminde Blokzincir: Kullanım Alanları ve Örnek Uygulamalar", Sosyoekonomi, 30(52): 283-297.