Keman, viyola, çello, kontrbas, gitar, flüt, saksafon, trompet, trombon ve perküsyon... Hepsi çöpten toplanan malzemelerle yapılmış. Çünkü Paraguay'ın başkenti Asuncion'un 'çöplük' diye adlandırılan Cateura'da, bir kemanın fiyatı bir ev kadar. Yani ülkenin en fakir bölgelerinden biri orası.
Ama kaderleri 2006 yılında değişmiş... Çöplerin geri dönüştürüldüğü tesiste mühendis olarak çalışan Favio Chavez, bölgedeki çocukları müzikle, ardından dünyayla buluşturdu.
Favio Chavez'in önderliğinde bölgedeki gençlerin bir araya gelmesiyle oluşan "The Recycled Instruments Orchestra of Cateura" (Cateura Çöpten Enstrümanlar Orkestrası), 2006 yılından bu yana ev atıkları ve çöplerin geri dönüştürülmesiyle yapılan müzik aletleriyle konserler veriyor. Kendi ülkeleri Paraguay'ın yanı sıra Kolombiya, Brezilya, Şili, Arjantin, Ekvador, Peru, Panama, ABD, Kanada, Norveç, Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika, İspanya, İsviçre, Filistin ve Japonya gibi ülkelerde konser veren Cateura Çöpten Enstrümanlar Orkestrası'nın bilinirliği son yıllarda giderek arttı ve orkestra dünyaca ünlü rock grubu Metallica'yla bile aynı sahneyi paylaştı. Orkestrayı ve şef Favio Chavez'in çalışmalarını anlatan "Landfill Harmonic" isimli belgesel ilk kez gösterildiği SXSW Film Music Festival'de (2015 – Austin, Texas – ABD) halk tarafından en çok beğenilen film seçilerek "Seyirci Ödülü" alırken, şef Chavez çeşitli TEDx etkinliklerine konuşmacı olarak davet edildi.
Son olarak Turkuvaz Medya Grubu'nun ekonomi dergisi Inbusiness'in düzenlendiği zirvenin ardından Emine Erdoğan Hanımefendi'nin katıldığı yemekte konser veren grup, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ile de sahne aldı.
Peki bu özel grubun hikayesi ne? Enstrüman alacak parası olmayan çocuklara, başka bir kapı açarak onları geri dönüşümün en özel örneklerinden biri halen getiren süreci, mühendis Favio Chavez ile konuştuk:
- Nasıl başladı hikaye?
- 2006 yılında Asuncion'daki çöp tesisinde mühendis olarak çalışmaya başladım. Gençlik yıllarından beri müzikle ilgiliydim, müzik öğretmenliği de yapardım. Çalıştığım zamanların dışında kalan zamanda o bölgedeki çocuklara müzik dersi veriyordum. Çok fakir bir bölge orası, insanlar çöpten yemek topluyor o derece. İlk etapta geri dönüşün fabrikasındaki işçilerin çocuklarına ders vermeye başladım, 10 çocukla başladı her şey. Günlük 2 bin ton çöp gelen bir yer burası. Bu çocuklara eğitim verirken gerekli enstrümanlara verecek paramız yoktu, çöpten en basit neler yapabiliriz diye baktık. Bir konser verelim düşüncemiz yoktu. Basitçe müzik eğitimi verebilmekti amacım. Palet çok olurdu çöpte, ahşap malzemeler olurdu. Çöpe başka bir gözle bakabilmekti amaç.
- 2006 kendi halinizde başladığınız bu oluşum nasıl dünyaca ünlü bir hal aldı?
- Paraguay'a gezmeye gelen ABD'li iki kişi, bu çöpün belgeselini yapmak için gelmişlerdi. Beni ve çocukları gördüler ve belgeselde bize yer verdiler. Küçük bir fragman hazırladılar ve sosyal medyada bizi paylaştılar. Bir anda viral olduk. Çöpten çıkanlardan oluşan enstrümanlarla müzik yapan bu çocuklar dünyanın dikkatini çekmişti. Yurtdışından çok destek gördük.
- Buradaki temel amacınız ne?
- Dün bu çocuklar İstanbul'a geldi ve bu şehirdeki en güzel, lüks otellerden birinde kaldılar. Ama yarın evlerine yani çöplük olarak adlandırılan bölgeye geri dönecekler. Amaç, bu çocukların sahneye çıkıp alkış toplaması değil, onların hayatında dokunup, buralarda bir şeyleri değiştirmek.
- Grupta kaç çocuk var?
- Orkestrada toplam 60 çocuk var, müzik okulunda 450 çocuk eğitim görüyor.
- Türkiye'ye gelişiniz nasıl oldu?
- Çok ani oldu. Inbusiness Genel Yayın Yönetmeni Hülya Güler ulaştı bana. Davet etti. Burada Başkan Erdoğan'ın eşi, Hanımefendi Emine Erdoğan'a konser vereceğimiz söylendiğinde çok heyecanlandık. Daha önce iki kez Türkiye'ye gelmeye niyetlenmiştik, birinde havalimanı patlaması oldu, diğerinde 15 Temmuz darbesi... Şimdi bu konseri verebildiğimiz için çok mutluyuz. Üstelik bize Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ile aynı sahnede olma imkanı verildi ki, bu müthiş bir şey. İlerde Türkiye'de böyle bir orkestra kurabiliriz.
MÜZİKLE HAYATLARI DEĞİŞTİ
-Hayatı değişen oldu mu bu süreçte?
-Bazı öğrencilerim, o küçük basit derslerde müzikle tanıştı ve üniversite bitirdi. Orkestra tarafından karşılanan burslarla eğitimlerini tamamladılar. Çünkü biz konser verip kazandığımız parayla, evleri olmayan insanlara evler inşa ettik, çocukları okuttuk. Orkestra üyesi olup, evi olmayan çocuklara, ev yaptık. Bunlar hep dönüşüm. Sokakta müzik eğitimi vermeye başladım ama artık bizim o bölgede bir müzik okulumuz var. Bu bölge sadece çöple bilinen bir bölgeydi ama artık o kadar kötü anılmıyor. Yeni, insani yapılaşmalar var.
-Bugüne kadar kaç konser verdiniz ve kaç ülkeye gittiniz?
-50 ülke gezdik, binden fazla konser verdik bu zamana kadar. Steve Wonder, Metallica ile sahneye çıktık. Kaliforniya'da konser için bulunduğumuz sırada yaşadığım bir anı var, bunu sizinle paylaşmak isterim. Biri geldi yanıma ve seni tanımak isteyen arkadaşlarım var dedi. "Çocuklarla gelir misiniz bizim olduğumuz yere" diye söze devam etti. Geldi gitarımı inceledi, baktı, çalmaya başladı. Epey güzel çalıyordu, ben de sordum "Sen de gitar çalıyor musun?" diye... Herkes güldü... Meğer U2'nun gitaristiymiş...