Bugünün dünyasını anlamak için Aydınlanmaya gitmeye gerek yok. Ki kökünü oradan alsa bile 1968 'Amerikan Karşı Kültür' hareketine bakmak, Hippileri, çiçek çocukları gözlemek yeterli...
Biliyorsunuz üç dünya var. 'Üst dünya', ki bunlar çok azınlık varlıklı yönetici sınıf. 'Alt dünya' var ki orası az gelirli işçiler, köylüler, garibanlar, etnik ayrımcılığa maruz kalanlar, mağdurlar, madunlar dünyası. İktisadi ve kültürel olarak dünyayı üst sınıf yönetse de en mühim dünya, 'orta dünya'. Yani orta sınıf dediğimiz şey. Bu sosyolojik katman hem üst dünyanın eli kolu hem de ideolojinin kaynaşıp yeni şekillere büründüğü geniş bir tarla.
Artık herkesin bildiği bir gerçek, dünyayı Amerikan İmparatorluğu yönetiyor. Dolayısıyla orada olan biten, bütün ülkelerin orta sınıfını belirliyor. İngilizce, dijital medya ve dolar demek, yeter belki de...
***
Orta sınıf ne? Orta sınıf, alt dünyadan sıyrılmış, ev araba, spor salonları ve çocuklarına iyi okullar imkanı kazanmış olanlar. Bir ihtimal yukarıya çıkma, küçük ihtimal aşağıya yuvarlanma arasındaki ikircikli ve yığınsal bir yaşam formu.
68 Kuşağı'na oradan bakmalı. 2. Dünya Savaşı galibi Amerika aldığı savaş tazminatları ve yıkılmış ülkelere ihracatıyla 1950'lerde bir refah toplumu haline gelirken, keyif keka gençlerin başlattığı bir hareket bu. Hippi hareketi tuzu kuruların başkaldırısı. Bu meydan okuyuş devrimci bir aksiyon değil. Gayet sinik ve kafa güzel bir nümayiş. Neden derseniz onlar, rock'n roll, savaşma seviş, makineler çalışsın bize maaş verilsin, sürekli tatil ve egzotik yolculuklar olarak tanımlansalar bile aslen hayatı ayakta tutan çalışan kesimlerden tamamen kopukturlar! Fakat bir o kadar da bugünkü dijital kapitalizmi belirleyen ana arterlerin çıkış membaı olmuşlardır.
LSD, cinsellik ve hüsranla biten komünlerden geçerek iş dünyasına atıldılar ve bugünün cinsiyetsiz toplumuna, 'çarşı her şeye karşı'ya ve 'maykıl kenara kaykıl' kültürüne yol açtılar...
Buna, 'karşı kültür' dense bile... Bu şatafatlı kavramın altında yatan şey, klasik devletin eleştirisi yaftası altında bu hareketin lâdini bir hareket olmasıdır! Weber'in 'Protestan Çalışma Kültürü' dediği şeyin yıkılışı, çalışmanın aşağılanması ve sızaki bir yaşam tarzına ibadet edilmesidir.
68'in hit ikonu John Lennon'un Imagine şarkısı şöyle der:
"Cennetin olmadığını düşünsene / Denersen göreceksin ki kolay / Altımızda Cehennem yok / ... Ülkelerin olmadığını düşünsene / ... Ne de dinlerin bulunduğunu..."
Burada kastedilen din, artık dağılmış bir din olsa da 'tek tanrı' fikrinden paganlar fikrine geçmiş, bugünün agnostik deist ateist posthuman eğilimine doğru evrilmiştir.
Ne ki Amerika ve onun kurucu babası Avrupa'da 68 eylemleri orta sınıf öğrenci gençliği arasında revaçtayken kıt kanaat yığınlar evlerine ekmek götürmek için ter dökmeye devam ettiler. O da ayrı meseledir.
***
Aynı yıllarda bizim ülkemizde, İstanbul Sultanahmet'ten kalkan hippi otobüsleriyle Hindistan-Nepal seyahatleri yapılıyordu. Hemen biraz ilerideki evlerde abonman bileti bulunamazken, buraya uçaklara doluşup gelen Batılı gençler, kendini bulma yolculuklarına çıkıyor, döndüklerinde Walt Street'te borsacı filan oluyorlardı. Hatta CIA'nın yeni nesil analizcileri bunların arasından çıktı. Bu habitat bugünün sosyal medya devlerinin kurucu fikri de oldu. Bu yansımalar Batının orta sınıfını zaman içinde belirledi. Alın bakın dijital baronların yazdıklarına. Sanki hippi kuşağının pastörize edilmiş pop anarşist torunları...
***
Gel gelelim bu analizde İslam, İslam irfanı denen Hanif tasavvuf nerede? Onlar yok. Bu dünyanın yeni düzeni kurulurken Müslümanlar yok sayıldılar.
İşte Türkiye'nin son yıllardaki müthiş silkinişi o yüzden çok önemli. Ancak bu silkiniş, modern kavramlar üstüne düşünürse, kavramları cesaretle yeniden üretebilirse...
Zihin anlamında hak ettiği patlamayı yapabilir.
Ve o nedenle Müslüman entelektüeller, asıl konularda henüz konuşmaya başlamadılar bile denebilir...