Bu haftaki Dünya Kadınlar Günü'nden ilhamla, lezzetli çağrışımlarına bakalım:
Kadınbudunu biliriz: Pirinç ve kıymayla yapılan, yumurtaya bulanıp kızartılan bir köfte. Hanımağa ne peki? Bir yerli dizi karakteri değil, kızarmış patlıcan dilimlerinin arasına harç konup sarılarak yapılan bir yemek o da; Karadeniz kökenli.
Kadıngöbeği bir tür mantar... Balkadın da öyle. Avrupa mutfağının en sevilen türlerinden biri bu Cantharellus Cibarius, bizde tavuk mantarı ve kaz ayağı diye de biliniyor. Kurutuluyor, turşusu yapılıyor, taze yendiğinde hafif baharatlı tadı zirve yapıyor.
Hanımgöbeği, malumunuz: Fırında piştikten sonra üstüne şerbet dökülen, ortası çukur, yuvarlak bir hamur tatlısı. Bir de hanımparmağı var; ince ve uzun, parmak formundaki akrabası o da.
Sarığıburma tatlısına Manisa'da hanımboğazı deniyor. Kadınbarmağı da Hataylılar için baklavaya benzer bir tatlı.
Kadınparmağı garip bir şekilde iki ayrı meyve: 1. Beyaz ya da siyah, uzun, ince kabuklu bir çeşit üzüm. 2. İnce, uzun, sulu, yumuşak bir tür armut. Üzüm olanına kadınparmak da deniyor. Hatta gelinparmağı.
Bir de kadıntuzluğu var. Karamuk, sarıçalı ve hanımtuzluğu diye de tanınıyor kendisi. Meyvelerinden şurup ve reçel yapılan bir bitki bu. Taze meyve suyu da limon yerine kullanılabiliyor. Ciddi ekşi çünkü. Eskiden tuz yerine geçtiği, zaten adını buradan aldığı da rivayet ediliyor.
Romatizmadan kansere, pek çok hastalığın tedavisinde kökünden medet umuluyor. Ama bizi ilgilendiren, mutfaktaki işlevi haliyle...
Mayhoş bir tadı olan meyveleriyle reçel, marmelat, hoşaf, komposto, hatta pastalarda karşılaşma imkânı var.
Yabanmersini yerine kullanılıyor, av etlerine çok yakıştığı söyleniyor.
Soslara girip burukluğuyla lezzet katıyor tabağa.
Taze yaprakları da salatalara ve çeşitli yemeklere ekşilik ekliyor yine. Bilhassa çorba ve bulgur pilavına... Ramis Dara aracılığıyla Evliya Çelebi'den öğreniyoruz ki Osmanlı'da Zirişk diye çorbası, Buyresiyye diye de etli yemeği pişermiş.
Kadıntuzluğu vesilesiyle bütün kadınlara tadı tuzu yerinde bir hafta dileyelim.