Başbakan Erdoğan, bir süredir başkanlık sistemini savunuyor. Kendisi açısından birçok nedeni olabilir ama herkesin gördüğü bir gerçek var; bu sistemin eşi benzeri yok.
Türkiye 1961 Anayasası'yla parlamenter demokrasiyi seçmiş ama özellikle 12 Eylül darbesiyle bu sistem ucube bir sisteme dönüşmüştür. Darbeler nedeniyle güçlü cumhurbaşkanı, yasama ve yürütmenin birbirinin içine geçtiği, demokratik olmayan bir partiler ve seçim yasasıyla dünyada örneği olmayan bir "başbakanlık sistemi" söz konusu.
Buna bir de son dönemde halkoyuyla seçilen cumhurbaşkanı eklendi. Yani hem güçlü yetkileri olan hem de yüzde 51'le seçilmesi gereken bir cumhurbaşkanı olacak.
Bırakın her şeyi bu ucube durum nedeniyle bile bu sistemin değişmesi gerekiyor. Eğer sultanlık ve diktatörlükten söz edilecekse bugünkü sistem buna çok daha uygun.

Muhalefetin korku siyaseti
Batı demokrasilerinde üç sistem var. Britanya'da parlamenter demokrasi, ABD'de başkanlık sistemi, Fransa'da ise yarı başkanlık sistemi... Her sistemin artıları ve eksileri var. Bizdeki ise bu üçüne de benzemiyor.
Batı demokrasilerinde uygulanan bu sistemlerden hangisi seçilirse seçilsin, o ülkelere özgü tarihsel tecrübeyi bir yana bırakarak söylüyorum, bizdekinden daha demokratik olacağı çok açık.
Peki, bu gerçeği muhalefet partileri neden görmez? İşin belki de püf noktası burası. Bugünkü muhalefet ne yazık ki soğuk savaş döneminin ruh haliyle hareket ediyor. Umut ve gelecek üzerinden değil korkular üzerinden siyaset yapıyor.
İktidarla makasın açılmasının da demokrasinin kurumsallaşmamasının da nedeni bu. Türkiye'de değişim ve demokrasi öneren bir muhalefet olsaydı hem sistem daha önce değişir hem de derin temel sorunlar daha kolay çözülürdü.
AK Parti bu zeminde bir sistem değişimi önerisi getirerek bir adım atıyor. CHP, MHP ve BDP de kendi önerilerini verdi. MHP ve BDP'nin ne önerdiğini bilmiyorum ama CHP mevcut durumun değişmesini istemiyor. Sadece "cumhurbaşkanını Meclis seçsin" diyor. Yani 2007'ye geri dönüyoruz...
Şimdi gelelim AK Parti'nin önerisine...

Türk usulü başkanlık sistemi?
Başbakan Erdoğan'ın "Türk usulü" diye yorumladığı sistem aslında bilinmiyor değil. Bir anlamda AK Parti, Batı'daki üç sistemin sentezi diyebileceğimiz bir sistem öneriyor.
Öneriyi hazırlayan Meclis Anayasa Uzlaşma Komisyonu'nda AK Parti adına görev yapan Prof. Dr. Yavuz Atar. Atar, daha önce dile getirdiği ve adını "Rasyonel Başkanlık Sistemi" koyduğu önerisini şöyle formüle ediyor:
"Parlamenter sistem bizde nadiren başarılı oluyor. Toplumsal yapı çok bölünmüş durumda. ABD sistemi ise Türkiye'de kesinlikle tıkanır, işlemez. Başkanlık sisteminin bizde işlemesi için parlamenter sistemin bazı unsurlarını alıp başkanlık sistemine monte etmeliyiz. Ben bu sistemi kitabımda yazdım. Bunun adı 'rasyonel başkanlık sistemi'dir."
İki temel hedefi var bu sistemin:
1. Hükümet istikrarı ve güçlü muhalefet.
2. Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi.
Ayrıca öneride Başkan Meclis'i feshetme yetkisini kullanırken, kendisinin de görevine son vermesi mecburiyeti getiriliyor. Aynı şey meclis için de geçerli. Bir de başkan ve milletvekillerinin birlikte 5 yılda bir seçilmesi öngörülüyor.
Önerinin tümü henüz açıklanmadı ama Türkiye'nin bunu tartışması gerekiyor. Bu önerinin öngördüğü sistem, daha demokratik bir seçim ve partiler yasasıyla desteklenirse bugünkünden çok daha iyi olacağı muhakkak.
Siyaset, bu tartışmayı siyasi gerilime kurban etmeden, insanı öne alan demokratik ve özgürlükçü bir anayasa yapmayı da gölgede bırakmadan sürdürmeli.