En kötü karar bile kararsızlıktan kat be kat iyidir! Nihayet 14 milyar metreküp gazın aktığı Batı Hattı'nda 6 milyar metreküp gaz kontratıyla ilgili "al ya da öde" yükümlülüğünden kurtulduk. Kontratı iptal ettik. Bu karar Enerji Bakanlığı'na ne getirir, ne götürür?
Özel sektör bu işe sevindi mi?
Her şeyden önce bu kontrat 26 yıl önce rahmetli Turgut Özal'ın imza attığı ilk doğalgaz kontratıydı. Kapitalizm ve komünizmle ilgili tartışmaların en yoğun olduğu dönemde yapılan bu anlaşma "bağımlılık" tartışmasını da başlattı! Sıkıyönetimden yeni çıktığımız yıllarda SSCB ile atılan bu adım kafalarda çelişkiler yumağı oluşturdu. Zira bazılarına göre asker bizi kurtarmış oluyordu.
Düşünün!..
Enerji yokluğu öyle bir ortamda bile bizi anlaşma yapmaya itti. Doğalgaz kontratları hep dikenli fıçı oldu. Yıllar içinde imzalanan kontratlar siyasetçileri ve bürokratları "sanık" sandalyelerine oturttu.
***
Peki, şimdi ne oldu?
2002'de çıkan
4646 sayılı Doğalgaz Yasası'na uygun olarak doğalgaz piyasasında devletin payı azalıyor. "Pazardaki payımız yüzde 10 bile değil" diye ağlayan özel sektör için yepyeni bir dönem başlıyor. Devlet eliyle liberal bir pazar yaratıyoruz. Bu işten ne kazanacağız ve ne kaybedeceğiz?
Baştan söyleyelim. Bu yolculuk tüketiciyi bağlamaz.
Bu yolculuk trader, yani alım satım yapan şirketleri bağlar. Ekonomi büyüdükçe tüketim artıyor. Boru hattıyla
Azerbaycan, Rusya ve
İran'dan gaz alıyoruz.
LNG'yi
Cezayir ve
Nijerya'dan ithal ediyoruz. Bu yılın sonunda tahminen
40-45 milyar metreküp doğalgaz tüketeceğiz. Türkiye'nin kaynak sıkıntısı yok.
Gaz tedarikinde de sıkıntı yaşamayız. Fakat bu kontrat iptali yeni bir yolculuğu başlatıyor. Sonuçta 6 milyar metreküp gazın patronu hep olduğu gibi yine kaynak ülke Rusya, dolayısıyla Gazprom...
Gazı kimin getireceği kararını Rusya verecek, gazı kimin alacağı kararını ise Türkiye...
***
Ancak asıl mesele, şimdi Gazprom'un gazı kaça satacağı?
Türkiye, bugüne kadar doğalgazın kaça alınacağı meselesinde hep hata yaptı.
Yine hata yapıyor.
Çünkü Başbakanlık'ta da, Dışişleri'nde de, Enerji Bakanlığı'nda da
"enerji fiyat müzakerecisi" yok. Bu yüzden gaz oyununun adını doğru bir şekilde koyamıyoruz.
Böyle bir tablo karşısında "özel sektöre doğalgaz vereceğiz" diyen kaynak ülke, acaba kimleri seçer? Muhatabını çoktan belirlemiştir bile!..
Özel sektörün büyük oyuncuları çoktan sıraya girdi. Tam da bu noktada, acaba Bakanlar Kurulu kararıyla
Şahdeniz 1 Hattı'ndan 1.2 milyar metreküp gaz kontratını Turcas- Socar ortaklığına devretme izni veren siyasi irade, Rusya'dan gelebilecek böyle bir teklife sıcak bakar mı?
Çünkü İran'a Türk ortağıyla birlikte doğalgaz şirketi kurup,
üçüncü ülkelere satma izni verdik. İstanbul merkezli bir ticaret şirketi kurdular.
Rusya, İran ve Azerbaycan'ı seyredecek değil herhalde...