Bor, Türkiye'nin stratejik zenginlilerinden biri... Tıpkı coğrafyamızın eşsiz konumu, binlerce endemik floramız, tarihi kültürel mirasımız, fındık, kayısı ürünlerimiz gibi.
Ancak sorun, bu zenginlikleri hayata geçirme sürecinde... Zira yeterince kazanç sağlama noktasında sıkıntı yaşıyoruz.
Bunu aşmada her geçen yıl daha fazla merhale kat ediyoruz.
Fakat sürate dair şikâyetlerim var.
Bildiğim şudur ki bizim kaynak sorunumuz yok, idrak sorunumuz var. Misal Allah fındık bitkisini bize fakat ticari aklı İtalyan'a verdi gibi. 400 bin aile fındıktan yılda 2,5 milyar $ kazanırken, bir İtalyan firması, bizden aldığı cüz'i fındıkla imal ettiği üründen 13 milyar Euro kazanabiliyor.
Kayısı da farklı değil... Yapılan hesaplamalar gösteriyor ki Malatya'nın bu endemik zenginliği, daldaki halinden ileri işleme süreçlerin sonucunda 12 kata varan değere ulaşabiliyor. Böylesi örnekleri siz de kendi yörenizden sıralayabilirsiniz.
Bugün üzerinde durmak istediğim, arkadaşımız Barış Ergin'in yazı dizisinde araştırmasını yaptığı bor konusudur.
Genel ezberimiz; "efendim bizde bor var fakat bu işin kaymağını yabancılar yiyor" şeklinde...
Fakat kazın ayağı artık böyle değil. İdrak düzeyimiz, teknoloji becerilerimiz ve madenlerimize milli yerli yaklaşımımızdaki iyileşme sayesinde, 2 bin kata varan verim artışı sağlayacak düzeye gelebildik.
Bor madenimize dair ilk farkındalığı, 2 eski başbakanımıza borçluyuz.
Rahmetli Bülent Ecevit ve Necmeddin Erbakan, 1978'lerde başlayan çalışmalarla bor maden sahalarının devletleştirilmesi dâhil pek çok radikal adım attılar.
Öyle ki Daruşşafaka'ya bağış yoluyla intikal etmiş bor sahaları ve bor şirketleri vardı, üretim yapılıyordu. Dünyada bor konusunda dönen oyunlar gösterdi ki bizde tonu 15 $ iken ABD kontrolündeki yataklarda tonu 50-55 $'a çıkıyordu.
Türkiye'nin bor zenginliğiyle pazara girip yüksek kârlara ortak olmasını istemeyenlerin çarkını şükür ki bugün kırabildik. Teknolojik bariyerleri aştığımız ölçüde, borda kendi göbeğimizi kesme sürecinde çok daha fazla kazanabileceğiz.
Umudum; borda bizim borumuzun ötmesi için, kendi hazinemizin dilencisi olmamak için bizdeki bor araştırmaları ve teknoloji üretiminin artmasıdır. Yerliden milliden biraz da bunu anlayalım derim.